Азыр да бул салт кайра жанданып, дүркүрөгөн той менен кыз узаткандардын саны көбөйдү. Ошол эле учурда той деп эле өткөрүп койбой анын да өз каадасын жасоо керек. Буга байланыштуу Sputnik Кыргызстан агенттиги этнограф Октябрь Капалбаев жана Ат-Башы районунун тургуну Жумаш Окееванын жардамы менен кыз узатуу жөрөлгөсүндө жасоого болбой турган нерселерди тизмектеп көрдү.
Кыз алганы келген тарапты көңүл кош тоспойт. Илгери кыргыздар кыз узатуу тойлорун 30-40 күндөп өткөрүп, чоң той беришкен. Колунда барлары улуттук оюндун түрүн ойнотуп, ал эми кыз алчу тарап түрлөп малын алып келген. Элибиз "куда миң жылдык" деген сөздү бекем карманып, келген тарапка сөзсүз мал союп, дасторконун жайнатып сый көрсөткөн.
Кыз кетээрде энеси узатып чыкпайт. Кызды үйдөн кетип жатканда апасы аны коштоп чыккан эмес. Ага кудалар тарап "кызыңыздын түшкөн жери оор болсун" деп көйнөгүнүн этегине таш бастырып койгон. Ошондой эле апасынын ачуусун басуу максатында туз жалатып койгон.
Кыз чачын жайып кетпейт. Илгери кыздардын чачынан улам анын кайсы куракта экенин билүүгө мүмкүн болгон. Мисалы, беш көкүл өрүлгөн чач болсо аны секелек кыз катары билишкен. Күйөөгө узатаарда гана беш көкүл чачын жазып, эки өрүм кылып өрүшкөн. Ошондой эле кыздын эже-жеңе, апалары кыздын чач өрүмүн жазып жатып чечип жатып кошок кошкон. Себеби мурун кыз алыс жакка кетсе, каттоо кыйын болуп кийин көрүшөр-көрүшпөсү белгисиз болгон.
Кыз каалаган кийими менен кетпейт. Кыз бала турмушка аттанып жатканда ачык, кыска кийинген эмес. Ага апасы, жеңелери эртелеп сандыгына келинге ылайыктап кийим ырастап коюшат. Ошентип кыз эки өрүм чач, узун көйнөк менен күйөөгө узаган.
Кызды сөйкө салмайынча алып кетпейт. Мурда кызга көз арткандар эртелеп эле сөйкө салып же куда түшүп коюшкан. Муну менен кыз алчу тарап аны эртелеп "менчиктеп" койгон болгон. Азыр кызды алып кетээрде сөйкө салышат. Бул да туура. Сөйкө салуу "бул кыз биздики болду" деген маанини туюндурган. Мындан тышкары, кызды алып кетип жатып жоолук салбайт. Кызды алып кетип жатканда кызга сөйкө гана салынат. Ал эми жоолукту баланын үйүнө барганда гана кайненеси салып, көшөгөгө киргизген.
