Быйылкы жылдын октябрь айында кийинки парламенттик шайлоо болот. Аны утурлай Sputnik редакциясы парламенттин акырындык менен жыйынтыкталып бара жаткан ишине, андагы өткөн-кеткен окуяларга көз чаптыра баштады.
Бүгүн артка кылчайып, азыркы парлементтеги кызыктуу, чуулуу, кыскасы, тарых барактарында сакталып калчу окуяларды эске салдык.
Кыргыз парламентинин тарыхындагы эң жаш спикер
Азыркы төрага Дастан Жумабеков 2017-жылдын 25-октябрында Жогорку Кеңештин спикери болуп шайланган. Жумабеков 41 жашында өлкөнүн экинчи адамы болуп, Жогорку Кеңештин тарыхында эң жаш төрагага айланды. Ага чейин бул макам Абдыганы Эркебаевге тиешелүү болчу. Ал ЖКнын Мыйзам чыгаруу жыйынын 43 жашында башкарган.
Депутат катары добуш бере алган вице-премьер
2017-жылдын декабрь айында КР Баш мыйзамынын 72-беренесине киргизилген өзгөртүүлөргө ылайык, депутат Аскар Шадиев биринчи вице-премьер болуп дайындалган. Ал тарыхта алгачкы жолу өкмөт мүчөсү болуп турса дагы депутаттык мандатын сактап калган. Мыйзамга ылайык, Шадиевдин бардык пленардык жыйындарда добуш берүү укугу бар эле.
Индира Жолдубаевага буюрган 105 добуш
Жетекчилер көп алмашты
Беш жыл ичинде бул чакырылыш үч ирет төрага алмаштырды. Алгач парламентти КСДП фракциясынан депутат Асылбек Жээнбеков башкарып турган. 2016-жылы агасы, азыркы президент Сооронбай Жээнбеков өкмөт башчы болуп келип төрагалык кызматын тапшырып берген. Андан соң бул орунга келген анын партиялашы, фракция лидери Чыныбай Турсунбеков төрагалыкта бир жылдай кармалып турду. 2017-жылдын октябрь айында Дастан Жумабеков Жогорку Кеңештин төрагасы болуп шайланды.
Бул аралыкта көпчүлүк фракциялар дагы лидерлерин алмаштырууга жетишти. Тагыраагы, "Өнүгүү — Прогресс" менен "Бир Болдон" башка төрт фракция тең улам жаңы жетекчилүү болуп жатты. Мисалы, "Ата Мекенди" Өмүрбек Текебаев соттолгон соң Алмамбет Шыкмаматов, андан кийин Айсулуу Мамашова башкарды. КСДПда Чыныбай Турсунбековдун ордун Иса Өмүркулов, "Кыргызстанда" Канат Исаевдин ордун Алмаз Баатырбеков, "Республика — Ата-Журтта" Өмүрбек Бабановдун ордун Руслан Казакбаев, кийин Жыргалбек Турускулов ээледи.
Дүйнө салган депутаттар
Тилекке каршы, бул чакырылышта жоготуулар дагы болбой койгон жок. 2017-жылдын ноябрь айында "Республика — Ата-Журт" фракциясынын депутаты Улан Чолпонбаев узакка созулган оорудан кийин акка моюн сунду. Андан эки ай өтүп-өтпөй, 2018-жылы 2-январда "Кыргызстан" фракциясынын депутаты Жыргалбек Калмаматов каза болду. Ал эми ошол эле жылдын жай айларында "Кыргызстан" фракциясынын дагы бир депутаты Нурланбек Кадыкеев жүрөк оорусунан улам Түркиянын ооруканасында көз жумду.
Франкфурт жана Маяне, элита, Казакстандагы доклад...
Атамбаев менен Исаковду "экс" макамынан ажыраткан
2019-жылдын июнь айында мурдагы өлкө башчысы Алмазбек Атамбаевге бир нече айып тагылган соң, аны Жогорку Кеңеш экс-президент макамынан ажыраткан. Бул үчүн Атамбаевге каршы күнөө коюу маселеси боюнча комиссия түзүлгөн.
Ага чейин парламент Сапар Исаков башында турган өкмөттүн 2017-жылдагы ишин канааттандырарлык эмес деп таап, отставкага кетирген. Исаков кызматтан кетип жатканда кийинки өкмөткө Кыргызстандын экономикасын жакшы абалда өткөрүп берип жатканын, эгер алар ушул багыт менен кетсе, профицит жыл сайын 20 миллиард сомду түзүп турарын айткан. Бирок Исаков "Өкмөт тууралуу" конституциялык мыйзамга ылайык, парламент анын ишине ишеним көрсөтпөгөндүгү үчүн экс-премьер-министр макамынан ажырап калган.
Педофилдерге жеңилдик
2019-жылдын 1-январында жаңы Жазык кодекси ишке кирген. Көп өтпөй эле адистер андагы айрым нормалардын өтө эле гумандашып кеткенин айтып чыгышкан, мисалы, көпчүлүктү педофилгерге карата жазанын жумшарышы кыжырланткан. Кийин журналисттер эл өкүлдөрүнө кайрылганда, айрымдары документти окубаган сыяктуу таң калган учурлар болгон. Бирок көпчүлүк депутаттар кодекстер абдан шашылыш түрдө кабыл алынганын моюндаган. "Бул маселе боюнча мыйзамды иштеп чыккан адистер жана өкмөт гана эмес, эл өкүлдөрү дагы уят болгонун" депутат Элвира Сурабалдиева парламент жыйынында айткан.
Кылмыш иштер жана соттолуулар
Өкмөт мүчөсү болуп кетсе дагы депутаттык мандатын сактап калган "бирболчу" Аскар Шадиев АКШга качып кеткен. Ага ЖКнын Эл аралык иштер, коргоо жана коопсуздук боюнча комитетинин бөлүм башчысы Арсен Закировдун Шадиев кол койгон каттын негизинде эки миллион сомду кымырып алган факты боюнча кылмыш иши себеп болгон. Шадиевдин үй-бүлөсүнүн мүлкү камакка алынган, ал эми өзүн сырттан камоо чечими чыккан.
Майыпка кол сунган төрага
Ал ортодо парламентте элдин жүрөгүн жылыткан дагы окуя болду. Төрага Дастан Жумабековдун машыгуу залында таанышып калган майып жигит Улан Бердибаевге кол сунуп, ал тургай коомдук иштер боюнча жардамчы кылып алганы көпчүлүктү кайдыгер калтырган жок. Экөөнүн залдагы машыгуусу тууралуу Sputnik редакциясы видео даярдаган эле. Ышкыбоз, тагдырга сынбаган өжөр жигит Жумабековдун көңүлүнө төп келип, жакын адамына айланганы жашоонун мындай оор сыноосуна кабылган бир топ адамдар үчүн стимул болду деген ишеничтебиз.
Белгилей кетсек, бул чакырылыштын мөөнөтү бүтөрүнө бир аз гана убакыт калды. 2020-жылы өтчү парламенттик шайлоонун болжолдуу датасы — 4-октябрь. Аны так белгилөө боюнча чечим 26-июндан 6-июлга чейин кабыл алынат.
