Аталган дарттын келип чыгышы жана анын алдын алуу боюнча Бишкектеги Улуттук онкология жана гематология борборунун абдоминалдык жана жалпы онкология бөлүмүнүн онкохирургу, медицина илимдеринин кандидаты, жогорку категориядагы дарыгер Сүйүтбек Дөөлөтбеков айтып берди.
Аныктамасы
Боор рагы – боор клеткаларынан чыккан залалдуу шишик. Залалдуу шишик гепато-целлюлярдуу карцинома жана холангиокарцинома (өт жолдорунун шишиги) деп эки түргө бөлүнөт. Дүйнө жүзүндө гепатоцеллюлярдуу карцинома бардык залалдуу шишиктердин арасынан эркектерде бешинчи, ал эми аялдарда сегизинчи орунда турат. Боор рагы аялдарга салыштырмалуу эркектерде эки эсе көп кездешет. Бул мырзалардын ичимдикти көбүрөөк ичкени менен байланыштуу. Илдет көбүнчө 40 жаштан кийин байкалат, бирок жаштарда да кездешпей койбойт.
Себептери
Оорунун белгилери
Адамдын арыктоосу жана тамакка болгон табиттин жоголуусу, алсыздык, кандын азайышы, ичтин көбүүсү, ич өтүү, көңүл айлануу жана кусуу, дененин ысышы, оң кабырганын асты дүпүйүп, оорлошуп калуусу кирет. Оору күчөгөндө адамдын өңү, көздүн агы саргайып, териси кычышып, заарасы кочкул түскө өтүп, ичине сары суу толо баштайт. Бул белгилер сөзсүз түрдө боор рагына эмес, боордун башка ооруларына да тиешелүү болуп саналат.
Диагностикасы
Оорулууну сурамжылоо, акыбалын текшерүү, ультрадобуш изилдөөсү, МРТ жана компьютердик томографияны колдонуу менен диагноз коюга мүмкүн. Андан сырткары, боор шишигине тиешелүү болгон АФП анализи, лапароскопия жана шишиктин өзүнөн биопсия алып, гистологиялык изилдөө жүргүзүп, ооруну так аныктаса болот.
Оорунун стадиялары
Боор рагы 4 стадиядан турат:
II стадия. Бул стадияда шишик чоңоюп, кан тамырларга өтө баштайт. Оорулуу жумуш жасаганда кез-кезде ичинин ооруганын сезет.
III стадия. Шишик мурдагыдан да чоңоюп же көбөйөт да, боордун ири кан тамырларына өтүп, боордун астында бездер пайда болуп калат. Бул этапта да дарылоого мүмкүнчүлүк бар.
IV стадия. Бул стадия оорунун өтүшүп кеткен мезгили болот. Шишик боорду каптап, коңшу органдарга жайылып кетет. Бул учурда дарылоого мүмкүнчүлүк жок, оорулуунун өмүрүн узартууга гана аракеттер жасалат.
Оору эмнеси менен коркунучтуу
Боордун рагы билинбестен өрчүй бериши мүмкүн. Дароо байкалбагандыктан оорулуу дарыгерлерге кайрылбай жүрө берет. Андан сырткары, оорунун белгилери боордун башка ооруларына окшош болгондуктан так диагноз коюу да татаалыраак.
Дарылоо жолдору
Операциядан сырткары, химиотерапия колдонулат. Өзүнүн схемасы бар. Айрыкча боордун кан тамыры аркылуу жасалган түрү натыйжалуу болот. Оорулуунун өмүрүн узартуу үчүн шишикке түздөн-түз таасирин тийгизген дары-дармек колдонулат. Бирок бул дарыгердин кеңеши менен ишке ашышы керек.
Алдын алуу
Гепатиттин B жана C түрлөрүн өз убагында жана сапаттуу дарылоо, алкоголдук ичимдектерди ичпей сергек жашоо, азыктарды туура сактоо, жашылча-жемиштерди көп жеп, туура тамактануу дарттын алдын алууга шарт түзөт.
