Кыргызстанда Жаштар иши, дене тарбия жана спорт боюнча мамлекеттик агенттиктен каттоодон өткөн 108 федерация бар. Каттоодон өтпөй өз алдынча мелдештерди өткөргөн спорттук уюмдардын да саны арбын. Ар биринин ийгилигин санап отуруу, албетте, машакаттуу иш. Анүстүнө арасында майда турнирлер болуп жатты. Биз кыргыз спортунда бурулуш жасаган ири мелдештердеги ийгиликтерди тизмектегенге аракет кылдык.
Куру кол кайтарган кышкы Олимпиада
Алгач ири мелдештердеги ийгиликтерге баам салсак. 9-февралдан 25-февралга чейин Түштүк Кореянын Пхенчхан шаарында кышкы Олимпиада оюндары өттү. Кыргызстандан Тариэл Жаркымбаев менен Евгений Тимофеев барган.
Жаркымбаев 13-февраль күнү таймашка чыгып, лыжа тебүү боюнча спринтердик жарышта 80 спортчунун ичинен 78-болуп келди.
Ал эми Тимофеев алгач 18-февралда күч сынашып, 109 лыжачынын ичинен 63-орунду ээледи. 22-февралда өткөн таймашта 68 атаандашын артка калтырып, 40 мыкты спортчунун катарынан орун алды. Ойлонто турчу маселе көп, ириде кышкы спортту өнүктүрүүнү колго алышыбыз керек.
11 жылдан кийин Бишкекте өткөн Азия чемпионаты
Негизи балбандар жыл жаңыргандан тарта маанилүү мелдешке даярданып башташкан. Күрөш боюнча Азия биринчилиги Бишкек шаарында 27-февралдан 4-мартка чейин өтүп, ага дүйнөнүн чар тарабынан келген балбандар грек-рим, эркин жана кыз-келиндер арасындагы эркин күрөш боюнча күч сынашты. Белгилей кетсек, Азия чемпионаты Бишкекте 2007-жылдан бери өткөрүлө элек болчу. Аталган мелдеште кыргыз балбандары жалпы эсеп менен 11 (2 алтын, 3 күмүш, 6 коло) медаль утуп, командалык эсепте биринчи орунду ээлеген.
Алтын байгени Акжол Махмудов (72 кг) менен Муслим Евлоев (74 кг) тагынып, жылдызы жанды.
Жоламан Шаршенбеков (55 кг), Урмат Аматов (63 кг), Атабек Азисбеков (82 кг) — күмүшкө ээ болушту.
Азат Бейшебеков (87 кг), Мурат Рамонов (130 кг), Каныбек Жолчубеков (60 кг), Үзүр Жусупбеков (97 кг), Улукбек Жолдошбеков (61 кг), Мээрим Жуманазарова (68 кг) коло медаль тагынышты.
Спортчуларды жылдыз кылган Индонезиядагы Азия оюндары
Азия оюндары 18-августтан 2-сентябрга чейин Индонезиянын Жакарта жана Палембанг шаарларында өттү. Кыргызстандын атынан 100дөй адам спорттун 26 түрү боюнча күч сынашты. Натыйжада алар Кыргызстандын байге капчыгына 20 медаль алып келип берди. Анын экөө — алтын, алтоо — күмүш, 12си — коло.
Алтын тагынгандар жиу-житсучу Төрөхан Багынбай уулу менен жеңил атлетчи Дарья Маслова болду.
Күмүш байгеге ээ болгон балбандар Магомед Мусаев, Айсулуу Тыныбекова, Каныбек Жолчубеков, Акжол Махмудов, жиу-житсудан Нурсултан Алымкулов, жеңил атлетикадан Дарья Маслова (5000 метр) ээ болду.
Коло медалды балбандар Мээрим Жуманазарова, Айпери Медет кызы, Амантур Исмаилов, Үзүр Жусупбеков, оор атлетикадан Иззат Артыков, жиу-житсудан ага-инилер Муртазали Муртазалиев менен Абдурахманхаджи Муртазалиев, пенчак силаттан Жолдошбек Акимканов менен Данияр Токуров, дзюдодон Артур Те менен Владимир Золоев, бокстан жалгыз Азат Усеналиев тагынды.
Ошондой эле курама команда самбо, ушу-саньда, каноэ менен байдаркада сүзүү, жаа атуу, өзбек күрөшү, көркөм жана спорттук гимнастика, карате, велоспорт, футбол, волейбол, фехтование, үстөлдөгү теннис, ат спорту, ок атуу, баскетбол, сууда сүзүү, таэквондо сыяктуу спорттун түрлөрүнөн байгесиз кайтты.
Эл-жерди даңазалаган Дүйнөлүк көчмөндөр оюндары
ДКО 2-8-сентябрь күндөрү Ысык-Көлдө өттү. Иш-чаранын программасына спорттун 37 түрү киргизилген. Анын ичинде 15 мамлекеттин улуттук оюндары бар болчу. Уюштуруучулар 103 өлкөгө чакыруу жиберген, бирок 82 өлкөдөн (Россиянын 12 субъектиси) 1976 спортчу катышты. Натыйжада кыргызстандык спортчулар 103 медалга ээ болду. Анын 40ы — алтын, 32си — күмүш, 31и — коло болду. Көчмөндөрдүн негизги оюну болуп эсептелген көк бөрү мелдешинде Кыргызстандын командасы намысты алдырган жок.
Көчмөндөрдүн дүйнөлүк IV оюндары эми 2020-жылы Түркияда өтө турган болду.
Жылдызы жанган балбандар Жоламан менен Эрболдун ийгилиги
Грек-рим күрөшү боюнча балбан Жоламан Шаршенбеков 26-октябрда Венгриянын Будапешт шаарында өткөн чоңдор арасындагы дүйнө чемпионатында күмүш байге утту. Белгилей кетсек, 19 жаштагы Шаршенбеков дүйнө чемпионатынын финалында күрөшкөн экинчи кыргыз балбаны. 2006-жылы Канатбек Бегалиев финалга чыгып, бирок жеңиш атаандашына буюргандыктан күмүш байгеге ээ болгон.
Ошондой эле 18-сентябрда Словакияда Трнава шаарында өткөн жаштар арасындагы күрөш боюнча дүйнө чемпионатында кыргызстандык Эрбол Бакиров алтын медаль утту. Аны депутаттын уулу экендигин көбү биле бербесе керек.
Жаштарды жалындаткан III жаштар олимпиадалык оюндары
Октябрдын башында Аргентинанын борбору Буэнос-Айрес шаарында III жаштар олимпиадалык оюндары өттү. Анда Кыргызстандан 13 спортчу спорттун жети түрү боюнча ат салышып, 2 күмүш, 1 коло медаль утушту. Натыйжада Кыргызстан 206 өлкөнүн ичинен 67-орунга илинди.
Сууда сүзүү боюнча Денис Петрашов менен грек-рим күрөшүнөн Элмирбек Садыров күмүш байге уткан. Ошондой эле шпага менен жеке таймашта Хасан Баудунов фехтование боюнча коло байгеге татыктуу болгон.
Ал эми дзюдо боюнча Султан Жеңишбеков, фехтования боюнча Хасан Баудунов аралаш командалар ортосундагы мелдештерге катышып, аларга ыйгарылган күмүш жана коло медалдар өлкөнүн байге куржунуна салынган эмес.
Волейбол менен футбол өз жолунда
Акыркы жылдары волейболчулар чет мамлекеттин клубдарында ойной баштады. Аймактарда жаш куракка жараша лигалар ачылды. Келерки жылы курама команданын Азия чемпионатына, Борбордук Азия чемпионатына жана Борбордук Азия чемпионатына катышары күтүлүүдө.
Ал эми футболчулар 2019-жылы алгачкы ирет Азия кубогуна катышат. Мелдеш 5-январдан тарта 1-февралга чейин Бириккен Араб Эмирлигинде өтөт. Учурда курама команда кызуу даярданып жаткан маалы.
Быйыл алдыга озуп чыккан футболчулардын бири Бишкекте төрөлүп, Россияда жашаган Илзат Ахметов болду. Ахметов 21 жашта, борбор калаадагы "Алга" клубунда ойноп баштаган. 2009-жылы Россияга көчүп кетип, Коноплев атындагы академияда машыккан. 2014-жылы Казандын "Рубин" командасынын катарына кошулган. 16 жашында негизги курамда ойноп, эң жаш футболчу аталган. 2014-жылы 20-октябрда биринчи жолу Россиянын премьер-лигасында ойногон. Андан сырткары, 18 жаштан 19 жашка чейинкилер арасындагы Россиянын өспүрүмдөр курамасына кирген. Быйыл жайында Москванын ЦСКА клубуна өткөн болчу.
Кыргызстанды алыста даңктаган Валентина Шевченко
Кыргызстандык мушкер Валентина Шевченко биринчи жолу мурдагы совет өлкөлөрүнүн ичинен кыз-келиндер арасында UFC уюмунун чемпиондук наамына ээ болду. Эркектер арасында россиялык Хабиб Нурмагомедов чемпион болгон. Спортчу 8-декабрда польшалык атаандашы Жоанна Енджейчикти утуп, UFC уюмунун эң жеңил салмактагы чемпиону аталды. Кармаш UFC 231 турниринин алкагында Торонтодо (Канада) өттү.
ММА спорту ылдам өрүш алууда
Дагы бир жагымдуу кабарлардын бири кыргызстандык WEF (Кулатуу эр таймаш. — ред.) федерациясы эл аралык MMA-ORACLE сайтынын версиясы боюнча дүйнөлүк спорттук уюмдардын мыкты 50сүнө кирип, 37-орунга ээ болгон. Быйыл WEF көрүүчүлөргө эң мыкты беттештерди тартуулай алды. Мисалга кыргызстандык Тилек Жээнбеков менен украиналык Юрий Проценконун, Канат Келдибеков менен тажикстандык Фаридин Шомуратовдун, Барчынай Узгенбаева менен өзбекстандык Халида Собированын кармашын алууга болот.
Ошондой эле дүйнөлүк ММА лигаларында ийгилик жараткан мушкерлерибиз арбын. Катарда M-1 уюмунда күч сынашкан Бусурманкул Абдубаит уулу, чеченстандык Ахмат лигасында келишим түзгөн Канат Келдибеков, Berkut Young Eagles лигасында күч сынашкан Кубаныч Абдисалам уулу жана башкалар бар.
