БИШКЕК, 8-окт — Sputnik. Улуттук статистикалык комитет кайсы атамекендик компания өткөн жылга карата өндүрүштүк жана каржылык ишмердиктин жыйынтыгы боюнча алдыга озгонун аныктады. Тоо-кен иштетүү, уюлдук операторлор жана республиканы энергетика менен камсыздоого жооптуу ишканалар алдыңкы саптан орун алган. Аларды аныктоодо кызматкерлердин саны, түшкөн киреше, баланстык пайда, дүң киреше жана операциялык пайда эске алынгандыгын Улуттук статкомдун каржылык статистикалык бөлүмүнөн кабарлашты.
Бирок Sputnik Кыргызстандын редакциясын кирешенин супсак сандары эмес, алдыңкы ишканаларды ийгиликке сүрөгөн инсандар кызыктырды. Өлкөнүн ири компанияларын кимдер тескей тургандыгын карап чыгууну эп көрдүк.
Дэниел Дежарден, "Кумтөр Голд Компани" ЖАК
Алтын казуучу ишкананын президенттигине дейре ал тоо өнөр жай тармагында 26 жылдык өмүрүн арнап, төрт континентте иштөөгө үлгүргөн. Анын иш чыйырында "Ньюмонт Голд" жана Сьерра-Леондо алтын темир казып алуучу "Лондон Майнинг Компани" өңдүү компаниялар бар.
Эки жыл мурун Экологиялык жана техникалык коопсуздук боюнча мамлекеттик инспекциясы Дежарденди сот өкүмдөрүн аткарбагандыгы үчүн кылмыш жообуна тартууну көздөгөн. Бирок эмнегедир ошол боюнча иштин дымы чыкпай калды.
Аскар Эшимбеков, "Электр станциялары" ААК
Аскар Эшимбеков компаниянын башкы директорлугун бир нече айдан бери аркалоодо. 1-октябрда ал 56 жашка толду, өмүрүнүн жарымынан көп бөлүгүндө ал энергетика тармагында адис болуп иштеген. И.Раззаков атындагы КМТУну электр станциялары, түйүн жана тутумдар адистиги боюнча бүтүргөн. Эшимбековдун кызматтык карьерасы Ош ТЭЦинде башат алган. Ошондой эле анын кызматтык тепкичинде Ош шаардык кеңеши, Жогорку Кеңештин отун-энергетикалык комплекс бөлүмүнүн эксперттиги да бар.
Бул орунду андан мурун ээлеген Узак Кыдырбаев бир жыл да кармалган эмес, жазында ага ТЭЦтеги кырсыктан улам КР Кылмыш кодексинин 221-беренеси, "Коммерциялык уюмдардын кызматкерлери тарабынан ыйгарым укуктарынан кыянаттык менен пайдалангандыгы" үчүн кылмыш иши козголгон. Андан сырткары, бул иш боюнча "Электр станцияларынын" мурдагы жетекчиси Салайдин Авазов да кармалган. Ал ишкананы 2012-жылдан 2014-жылга чейин башкарган. Эки экс-директор тең УКМКнын тергөө абагында камакта.
Ильяс Тулекеев, "КАЗ Минералс Бозумчак" ЖЧКсы
"KAZ Minerals" — Лондон менен Казакстандын фонддук биржаларында катталган жез кенин казуу жана байытуу боюнча иштеген эл аралык компания.
Анын карамагында кенди байытуучу алты фабрика жана алты кен бар, алардын бири — Кыргызстанда Жалал-Абад облусуна караштуу Ала-Бука районунда жайгашкан "Бозумчак" кени. Компаниянын расмий сайтындагы маалыматтар боюнча 2017-жылы аталган кенден 8 миң тонна жез жана 41 миң унций алтын өндүрүлгөн, ал эми ишканалар тобунун жалпы капитализациясы 4 миллиард долларды түзгөн.
"KAZ Minerals" компаниясында Тулекеев 2006-жылдан бери иштей баштаган, беш жылдан соң ал компаниянын курамындагы ишканалардын бирин — Кыргызстандын түштүк-батышындагы Бозумчак жез кенин жетектеди.
Быйыл май айында ал Бишкектин аэропортунда кармалган. Каржы полициясы Тулекеевден салыкты жашыруу боюнча шек санап, бирок эртеси эле ал сот залынан бошотулган. Биринчи май райондук соту тергөөнүн камакка алуу өтүнүчүн четке каккан. Бул окуядан соң "KAZ Minerals" компаниясынын өкүлдөрү Кыргызстандын бюджетине эсептөөдөн кийинки алынган салыктар боюнча талаштар андан мурунку жылы эле башталганын билдиришкен.
Азат Базаркулов, "Альфа Телеком" ЖАК
Азыркы тапта компаниянын акцияларынын жападан жалгыз ээси мамлекет болуп саналат. Үч жылдан бери эле өкмөт "MegaCom" ишканасын сатууга белсенип, бирок азырынча андай аракеттен майнап чыкпай келет.
Компаниянын башкы директору Азат Базаркулов 1974-жылы Фрунзе шаарында туулган. Кыргыз улуттук университетинин бүтүрүүчүсү, билими боюнча юрист. Жаш адистин алгачкы иши "Агропромбанктын" Сокулук бөлүмү болгон. Базаркуловдун иш тизмесинде бир катар юридикалык компаниялардын жетекчилиги катталган.
2007-жылы ал алтын жана түстүү металлдарды казуу жана өндүрүү менен алектенген "Алтынкен" ишканасынын укук жана кадр маселелери боюнча башкармалыкты жетектеген. 2010-жылы Базаркулов башкы директордун биринчи орун басарлыгын аркалоо менен "Альфа Телекомдо" экинчи кишиге айланган. Бирок бир жылдан кийин ал кайрадан "Алтынкенге" кайткан. Megacom компаниясынын башкы директорлугуна Базаркуловду 6 жыл мурун дайындашкан.
Канатбек Абдыкеримов, "Кыргыз темир жолу" улуттук компаниясы" мамлекеттик ишканасы
1-октябрда ишкананын жетекчиси алмашып, "Кыргыз темир жолунун" башкы директорлугуна Канатбек Абдыкеримов дайындалды. Ал 51 жашта, уюштуруу жана башкаруу инженери жана Москва ветеринардык академиясынын зооинженер адистиги боюнча бүтүрүүчүсү. Абдыкеримов эмгек жолун "Азия Инвест" компаниясында менеджерликтен баштап, "Таалай" өндүрүштүк-коммерциялык фирмасынын директорунун орун басары катары уланткан.
Мамлекеттик ишкананын андан мурунку башкы директору Алмазбек Ногойбаев өткөндө эле бир чырдын чордонунда болгон. 2018-жылдын жай мезгилинде темир жолдогу коштоочу Алия Асанбаева КР президенти Сооронбай Жээнбековго ишканадагы коррупция фактылары жөнүндө кабарлап, ачык кайрылуу жолдогон. Ногойбаев бардык айыптоолорду четке каккан. Бирок текшерүүнүн жүрүшүндө ал кызматкер маалымдаган жүйөлөр далилденип, билетсиз ташылган жүргүнчүлөр 2,5 миллион сомдон ашык зыян келтиргендиги анык болгон.
Быйыл 1-октябрда премьер-министр Мухаммедкалый Абылгазиев Алмазбек Ногойбаевди ээлеген кызматынан бошотуу боюнча буйрукка кол койгон.
Ага дейре аталган кызматты Аргынбек Малабаев жетектеген, кийин ал КР транспорт жана коммуникация министри болгон. Дайындалганынан бир жыл өтпөй Балыкчы — Корумду жолун куруу боюнча тендер чырынан улам ал кызматынан кол жууган.
Ернар Накисбеков, "Скай Мобайл" ЖЧКсы
2015-жылдын сентябрынан бери "Скай Мобайлдын" башкы директорлугун Ернар Накисбеков аркалап келет. 2004-жылы каржыны башкаруу адистиги боюнча Казак мамлекеттик университетин аяктаган. Жогорку окуу жайынан кийин дароо "HSBC Банк Казахстан" компаниясында иштей баштаган. KMPG эл аралык аудитордук уюмуна өтүп, түйүндүн эң жаш улук аудитору болгон. Кызматынан 10 миллиондогон адам пайдаланган "Kcell" компаниясында 2007-жылдан тарта эмгек чыйырын уланткан.
"Beeline" ишканасынын жетекчилигине келгенге чейин Накисбеков Тажикстандын үлкөн телекоммуникациялык "Tcell" компаниясында иштеген.
Чжан Хуахуэй, "Алтынкен" ЖЧКсы
Компаниянын башкы директору Чжан Хуахуэй — Кытай Эл Республикасынын жараны. 40 жашта. Политехникалык институттун бүтүрүүчүсү. Башта "Zijin Mining Group Ltd" алтын казып алуучу компанияда иштеп, өндүрүштүк коопсуздук жана эмгекти коргоо жагын колго алып келген.
Азыркы кызматына Чжан Хуа Хуэй былтыр, 2017-жылдын июль айында киришкен. Жетекчилик алмашкандан бир ай мурун Талдыбулак Сол жээк кенинде кырсык болуп, натыйжада үч жумушчу — кытай жарандары набыт болгон.
Эмир Чукуев, "Манас" эл аралык аэропорту" ААК
"Манас" эл аралык аэропорту" ААК башкаруу тобунун төрагасы Эмир Чукуев Кыргыз ССРнин борбор калаасында 1967-жылы туулган. Пермде аскердик кызмат өтөгөн, билими боюнча айыл чарба өндүрүшүнүн инженер-механиги, Кыргыз айыл чарба университетинин бүтүрүүчүсү, Баткен окуясынын катышуучусу. КР улуттук коопсуздук органдарында аскердик кызмат мөөнөтү аяктаган соң Чукуев ишкердик менен шугулданган. Анын эмгек жолунда "Жерүй" алтын кени (коопсуздук кызматынын жетекчисинин орун басары), "ТНК "Дастан" (коопсуздук, режим жана кадрдык камсыздоо боюнча директору) өңдүү ишканалардын жетекчилик кызматтары да камтылган.
Сегиз жыл мурун ал "Манас" эл аралык аэропортунун авиациялык коопсуздук жана режимдин башкы башкармалыгын жетектей баштаган. 2014-жылы Чукуев "Манас" эл аралык аэропорту" ААКнын аппарат жетекчилигине өткөн. Ал эми андан жыл айланбай башкаруу тобунун төрагалыгына дайындалган.
Чукуевге чейин аталган кызматты Бишкектин мурдагы мэри, азыр тергөө абагында кармалган Албек Ибраимов ээлеген. УКМКнын маалыматы боюнча ал киши төрт кылмыш ишине аралашкан.
