Океандын ары жагындагы мекендештерге юридикалык колдоо көрсөтүп жүргөн жердешибиз Sputnik Кыргызстан агенттигинин кабарчысына ийгилик сырлары менен бөлүшүп, Америкада мыйзамсыз жүргөн мигранттарга кеп-кеңешин бере кетти.
— Манас мырза, алгач өзүңүз тууралуу кыскача айтып берсеңиз, кайсы жактан билим алып, балалыгыңыз кайда өттү эле?
— Азыр АКШда адвокат лицензиясын алган алгачкы адвокат экенсиз, буга жетүү оңойго турбаса керек?
— Албетте, жеңил болгон жок. Башкалардай болуп чет жакта окуп, билимимди жогорулатсам деген жакшы ой-тилектер бар болчу. Улуттук университеттин акыркы курсунда окуп жатканда Ыйык Томас университетинин Юридикалык мектебине адам укугу боюнча магистратура программасына тапшырып койгом. Окуу менен бирге ар кандай жумуштарда иштедим, кыйналдым дегендей.
— АКШда жүргөнүңүзгө канча убакыт болуп калды?
— Америкада 2004-жылдан бери жүрөм. Алгачкы жылдары Майамиде иштеп, окудум. Андан кийин тагдыр мени Сан-Франциско жана Нью-Йорк шаарларына алып келди. Мындан сырткары, Канада жана Мексикада да жашап калдым.
— АКШда адвокат лицензиясын каалаган эле ала бербесе керек…
— Ооба, лицензия алуу кыйын. Мисалы, кыргызстандык юристтер өзүнүн билим алуусун АКШга кредиттик негизде которушу керек, адвокат лицензиясына дал келүү үчүн адвокат ассоциациясынан текшерүүдөн, тийиштүү экзамендерден өтөсүң, ошентип жүрүп араң юридикалык ишмердүүлүгүңдү баштай аласың. Бул жакта мыйзам абдан күчтүү.
— Көздөгөн максатыңызга жеттим деп ойлойсузбу?
— Максаттарым акырындык менен ишке ашып келе жатат. Нью-Йорк штатында лицензия алдым. АКШнын 50 штатында укуктук кызмат көрсөтөм. Муктаж болгондорго колуман келген жардамымды берем. Бирок мен аткара турган иштер дагы да болсо алдыда.
— Сизге биздин мекендештер көбүнчө кандай маселелер менен кайрылышат? Мисал келтирип айта аласызбы?
— Сиз бир гана биздин мекендештер менен гана эмес, башка өлкөлөрдүн өкүлдөрү менен да иштешесизби?
— Албетте, ар түрдүү улуттун өкүлдөрүнө кызмат көрсөтөм. Бирок Борбор Азия, кыргыз мигранттарына көбүрөөк жардам бергенге аракет кылам. Себеби аларды менчелик башка адвокат түшүнө албайт. Маданият, менталитетибиз бир да, мен алардын жан дүйнөсүн жакшы билем.
— Адвокат баасы кымбат болсо керек. Мекендештерге жеңилдиктер болобу?
— Ооба, бул жакта адвокаттардын баасы арзан эмес. Бирок мен мекендештеримдин бул жакта мыйзамдуу жашап, кыялы орундалышына жардам берип колуман келген аракетимди жасайм.
— Учурда АКШга жаңы президент келип, мыйзамсыз мигранттарды өз өлкөсүнө кайтаруу боюнча жарлыктарды чыгарып жатат. Бул биздин мигранттарга кедергисин тийгизип калбайбы?
— Менин билишимче кыргыз мигранттары үчүн атайын жарлык, токтомдор чыга элек жана чыкпайт болушу керек. Ошондуктан тынчсызданбай деле койсо болот.
— Америкада мыйзамсыз миграция деген эмне?
— Мыйзамсыз миграция бул жакта эки негизде ишке ашат. Биринчиден, АКШнын аймагына мыйзамдын чегинде келип, бирок алган визасынын убагы бүтүп калса мыйзамсыз болуп калат, экинчиден, чек араны мыйзамсыз өтүп кеткендер. Биздин мекендештер көпчүлүк учурда биринчи вариантка келип такалышат. Эгер визасынын убактысы бүтүп, бирок бул жакта калууну пландап жатса АКШнын жаранына турмушка чыгып же аял алуусу керек же өз өлкөсүнөн саясий куугунтук алуу зарыл. Бул процесс дароо эле бүтө калбайт, бирок юристтердин жардамы менен маселени чечсе болот.
— Азыр жаңылыктарда мыйзамсыз мигранттарды топ-тобу менен камап жаткандар байма-бай көрсөтүлүп жатат. Мындай кырдаалга биздин жарандар туш болуп калса сиздин кеңешиңиз?
— Эгер АКШнын иммиграциялык кызматынын агенттери эшигиңизди кагып келип калса:
- дароо эшикти ачпай, сабырдуу болуңуз. Буга сиздин укугуңуз бар;
- сырттан алардан эмне себептен келгенин сураңыз. (Колдон келишинче котормочу талап кылыңыз)
- эгер алар үйгө кирүүнү суранса, биринчи сот тарабынан жазылган ордерин талап кылыңыз. Эгер бар болсо, терезеден же эшиктин ачык жеринен ачып көрүңүз.
- эгер алардын сот тарабынан берилген ордери жок болсо, сиз аларды үйгө киргизбей коюуга укуктуусуз.
- эгер алар үйгө күч колдонуп кирип келсе сиз каршылык көрсөтпөй, үйдөгүлөргө да тынч болууну буйруңуз
- сизди кармап кеткен учурда да каршылык көрсөтпөстөн унчукпай, адвокат менен сүйлөшмөйүнчө документ көргөзбөй турганыңызды айтыңыз.
- эске сала кетсем, I-200 же I-205 формасындагы ордер алып жүргөн агенттер сиздин макулдугуңуз жок үйгө кире албайт.
— Албетте, келечектеги пландарымда бар. Бирок бул боюнча айтуу азырынча эртелик кылат. Бул жакта ишке ашырчу идеяларым көп. Биз ар дайым чет жакта жүргөнүбүз менен өлкөдөгү жаңылыктарды окуп, жакшысына сүйүнүп, жаман нерсе уксак санааркап турабыз.
— Ийгиликке жеткен адам катары АКШга барууну кыялданган адамдарга кандай кеңеш берет элеңиз?
— Кыялды ишке ашыруу керек. Эгер сиз чындап, аябай чет жакка барып окугуңуз келсе бул сөзсүз түрдө ишке ашат, бирок ошого жараша аракеттенүү керек. АКШга келе турган болсоңуз сөзсүз түрдө мыйзамдуу жол менен келүү керек. Бул жакта мыйзамдын чегинде жашап, акылың менен иштеп, жашасаң баары орундалат. Эң биринчи ошол нерсе бааланат.
