00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
07:46
5 мин
Ежедневные новости
08:00
3 мин
Жаңылыктар
09:00
3 мин
Ежедневные новости
12:01
3 мин
Жаңылыктар
13:01
3 мин
Ежедневные новости
14:01
3 мин
Жаңылыктар
15:01
3 мин
Ежедневные новости
16:01
3 мин
Жаңылыктар
17:01
3 мин
Ежедневные новости
18:01
4 мин
Жаңылыктар
19:01
5 мин
Ежедневные новости
20:00
5 мин
Утро хорошего дня
"Сдай кровь – спаси жизнь" - почему благотворительность важна для каждого из нас?
06:03
41 мин
Күн башат
Борбор Азия университеттеринин ректорлорунун форуму Кыргыз мамлекеттүүлүгүнүн 100 жылдыгынын алкагында өтүүдө
07:04
41 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 08:00
08:00
4 мин
Утро хорошего дня
Подростковые проблемы через призму искусства - как говорить о сложном?
08:04
43 мин
Жаңылыктар
Жаңылыктар. Чыгарылыш 09:00
09:00
5 мин
Күн башат
Калк жашоосун чагылдырган салттуу музыка – Эл ичинен талант издеген сынак
09:05
44 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 12:00
12:01
3 мин
Будь в курсе
Женщины в бизнесе Кыргызстана: равные права или двойные барьеры?
12:04
45 мин
Жаңылыктар
Жаңылыктар. Чыгарылыш 13:00
13:01
3 мин
Sputnikteн сүйлөйбүз
Бишкекте тургундарды жылуулук менен камсыздоону жакшыртуу боюнча кандай иштер жүргүзүлүүдө?
13:04
25 мин
Күн башат
Кызыл-Омполду, Кумтөрдү жана башка кендерди иштетүүдө Кыргызстан эмнеге көңүл бурушу керек?
13:31
24 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 14:00
14:01
3 мин
Особый акцент
On air
14:05
0 мин
Жаңылыктар
Жаңылыктар. Чыгарылыш 15:00
15:01
3 мин
Ачык кеп
Кыргызстанда кант диабети “жашарууда”— диабетти алдын алуу иштерине кандай көңүл бурулуп жатат?
15:04
45 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 16:00
16:01
3 мин
ОГО!
Люди и события, которые не оставили нас равнодушными
16:05
2 мин
Жаңылыктар
Жаңылыктар. Чыгарылыш 17:00
17:01
3 мин
Жума жыйынтыгы
апта ичинде болуп өткөн айрым окуяларга токтолобуз
17:05
45 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 18:00
18:01
5 мин
Об экономике и не только
с Кубатом Рахимовым
18:07
30 мин
Жаңылыктар
Жаңылыктар. Чыгарылыш 19:00
19:01
5 мин
Спортбокс
Спорттук экипировкаларды тандоодо эмнеге көңүл буруу кажет?
19:06
40 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 20:00
20:01
5 мин
Итоги недели
Информационно-аналитическая программа
20:06
0 мин
Ачык кеп
Кыргызстанда кант диабети “жашарууда”— диабетти алдын алуу иштерине кандай көңүл бурулуп жатат?
23:04
45 мин
КечээБүгүн
Эфирге
г. Бишкек89.3
г. Бишкек89.3
г. Каракол89.3
г. Талас101.1
г. Кызыл-Кыя101.9
г. Нарын95.1
г. Чолпон-Ата105.0
г. Ош, Жалал-Абад107.1

"Жоодарбешим" эпосу туурасында беш факты. Эл коштошкусу келбеген образдар

© Sputnik / Табылды КадырбековПразднование Дня независимости на площади Ала-Тоо в Бишкеке
Празднование Дня независимости на площади Ала-Тоо в Бишкеке - Sputnik Кыргызстан
Жазылуу
"Жоодарбешим" дастаны кыргыздын баатырдык эпосторунун бири. "Эр Төштүк" чыгармасынын уландысы болгон бул баян туурасында Sputnik Кыргызстан беш фактыны сунуштайт.

Жин-перилер менен күрөш. Эпос Жоодарбешимдин алпка каршы аттанышы менен башталат. Бирок жеңиш оңой менен колго тийбей, баатырга көп кыйынчылыктарды жеңүүгө, бир нече дөөлөр, жин-перилер менен күрөшүүгө туура келет. Чыгарма баатырдын болочок кайын атасы койгон шартты аткарып, элине колуктулуу болуп кайтышы менен аяктайт. Бул бир катар кенже эпостордун көбүнөн чоңдук кылган көлөмдүү дастан.

Эр Төштүк чыгармасынан иллюстрация. Архив - Sputnik Кыргызстан
"Эр Төштүк" чыгармасы жөнүндө жети факты. Уяттуу деп кыскартууга учураган саптары
"Эр Төштүк" чыгармасынын уландысы. Сюжетте ал Төштүктүн уулу. Кыргыз эли башкалар сыяктуу эле өздөрүнө жаккан каармандардын баянын бүтүрүп салууну каалабагандыктан, аны андан ары улантуу максатында кийинки образды таап, окуяны ал баатыр менен коштоттурган. Кыскасы, ал каарман менен эл коштошкусу келген эмес. Фольклор изилдөөчүлөр да "Жоодарбешимдин" жаралышын ушундайча түшүндүрүшкөн.

Жоодарбешимдин төрөлүшү. Бул чыгармада бала башкача жарыкка келет. Тагыраагы, ит көйнөгүн кийип, киндигинин кесилүү болуп түшүшү. Эпостук чыгармада эң көп гипербола орун алган.

Ит көйнөгүн мойнуна,
Иле түшкөн бул бала.

Аруу тонун жонуна
Кие түшкөн бул бала.

Киндиги өзү кесилүү,
Күмүш экен көкүлү,

Маңдайында калы бар,
Арыстандай жалы бар деп берилет.

Кылкара. Эпостук чыгармадагы канаттуу тулпарлардын укмуштуу касиеттери эң байыркы убактагы көрүнүш экенин айрым изилдөөчүлөр белгилеп келет. Жоодарбешимдин тулпары Кылкара анын жаш жолдошу, жардамчысы, таянар тоосу жана сырдашы. Ал эми анын атасы Төштүктүн аты Чалкуйрук экенин мурдагы материалыбызда айткан элек

Кылкара тууралуу эпосто төмөнкүдөй саптар учурайт.

Ошо жерге келгенде,
Жаныбарың Кылкара,
Жалт этип токтоп турду эле.

Сырттан эрди карата,
Бугудай мойнун бурду эле.

Кылкарага үн бүтүп,
Кадимкидей тил бүтүп,

Жоодар эрге муну айтат,
Адам билбес шумду айтат…

Түндүк. Архив - Sputnik Кыргызстан
"Курманбек" эпосу жөнүндө жети факты. Муун-жүндү бошоткон керээз
Чыгарма төрт вариантта айтылган. Фольклор изилдөөчүлөрдүн маалыматында "Жоодарбешим" төрт вариантта айтылган. Негизги өзөгү катары Орозбай Урманбетовдун айтканы колдонулуп келет. Профессор Сапарбек Закиров аны 8545 саптан турат деп жазып кеткен. Андан сырткары Майрыков учурунда Ак-Талаалык Карымшак деген адамдан 13—14 жаш курагында угуп, анын ыр саптарын толук болбосо да көп бөлүгүн сактап калгандыгы белгиленген. Үчүнчү варианты Калча Суранчиевге таандык. Аны фольклор жыйноочу Ыбрай Абдырахманов 1940-жылы жазып алган. Ал эми соңкусу Абдыкерим Асан аттуу айтуучуга таандык.

Жоодарбешим Улуттук Илимдер Академиясынын Манас таануу жана көркөм маданияттын улуттук борбору тарабынан даярдалып, "Эл адабияты" сериясынын жарыкка чыккан 30 томдугунун 3-томуна киргизилген. Ошентип, эпос соңку ирет 1997-жылы басылган.

Жаңылыктар түрмөгү
0