Улуттук Онкологиялык борбордун дарыгер-онкоурологу Акылбек Керимов менен журналист Гүлдана Талантбекова маектешти.
— Акылбек Дүйшөнбекович, сөзүбүз башынан болсун. Мөндөлөк безинин рагы жана анын пайда болуу себебин кененирээк айта кетсеңиз?
— Бул эркектин жыныс мүчөсүндө, тагыраагы мөндөлөктө пайда болгон шишик. Рактын башка түрлөрүнө салыштырмалуу азыраак кездешет. 14-45 жаш курактагы эркектерде көбүрөөк пайда болот. Анткени бул мезгилде эркектердин жыныстык жактан жетилип турган убагы.
— Илдеттин клиникалык белгилери тууралуу айта кетсеңиз. Ооруну көз жаздымда калтырса кандай коркунучтар болушу ыктымал?
— Алгач мөндөлөк шишийт, чоңоет, кызарат, бирок оорутпайт. Кармалаганда колго катуу шишик урунат. Илдет оорлоду дегенде курсактын асты тартышып, жыныс мүчөлөрү ооруксунтат. Ооруга көңүл бурбай койсо очогун жаңылап отуруп, залалы ички органдарга чейин жетет. Ошондо бейтап арыктап, алы кетет. Шишиктен улам гормоналдык бузулуу болуп, эркектердин көкүрөк бездери чоңоюшу мүмкүн. Мындайча айтканда эркектин тестостерон гормону азайып, аялдын гормону басымдуулук кыла баштайт. Дартты дарылабаса жанды алып тынат.
— Дарылоо жолдору тууралуу кененирээк айта кетсеңиз?
— Дарылоо жолдорунун эң негизгиси операция эсептелинет. Операцияда мөндөлөк урук чыктагыч бези менен кошо алып салынат. Эгер бейтап бир эле мөндөлөгүнөн жабыр тартса аны дарылап, балалуу болууга мүмкүнчүлүк бар. Экөөнөн тең жабыркаганда, баарын алып салганга туура келет. Аягы барып тукумсуздукка кептелет. Операциядан кийин гистологиялык изилдөөгө жиберебиз. Жыйынтыгына жараша химия терапия алышат. Ич көңдөйүндө чоң бездер болсо нурга кактап дарылайбыз.
— Дарылануу кымбатпы?
— Бизде мурда онкологиялык оорулар бекер дарыланчу. Ушул жылдын 1-майынан баштап акы киргизип коюшту, башкача айтканда ооруканага акча төлөп жатышат. Бирок операция жасоо жана нур терапиясы бекер. Мындан көп акча каражатын химия терапия талап кылат. Бейтаптар дарыларды өз чөнтөгүнөн сатып алышат.
— Аялдар эмчек рагынын оор стадиясына туш келгенде төшүн алдырууга туура келет. Ошол сыяктуу эркектер дагы мөндөлөгүнөн ажырап калаарын айттыңыз. Менимче муну психологиялык жактан кабыл алуу өтө оор?
— Эми айла жок да, ары кетишет, бери кетишет. Анан интернетке кирип оору тууралуу карашат экен. Ал жакта пайдалуу да, пайдасыз да маалыматтар бар. Жанагыдай бир эле мөндөлөгү жабыр тартса "шишик жерин эле алып коебуз, калганы жарай берет, кадимкидей эле сексуалдык жашоодо өмүр сүрүп, тукум улай аласың" деп түшүндүрөбүз.
— Айтканды укпай, илдетти өрчүтүп ийгендер да көппү?
— Элде дарыгерлер бейтаптардын чөнтөгүн кагып алат деген туура эмес ой бар. Ишеним артышпайт. Оорусун өтүштүрүп жибергенден кийин келишет. Айрым учурда операция жасаткандан коркушат. Эл ичинде шишикке бычак тийсе күчөп кетет деген түшүнүк бар. Аш-тойдон калбайбыз, бирок ден соолукка келгенде кайдыгербиз.
— Эркектер күчтүү деп көнүп калганбыз. Аргасыздан көзүнө жаш алгандар болобу?
— Жакында эле кесиптешиме бир бейтап жубайы менен келиптир. Дарыгер оорусу жөнүндө угузганда жигит жаман болуп, көзүнө жаш алган бойдон эшикке чыгып кеткен. Анан кесиптешим аялына "артынан чыгып кара, бирдеме болбосун" деп айтты. Эркектердин көбү намыстанып, көйгөйүн ичине катканга аракет кылышат. Бизге билдирбей сыртка чыгып ыйлаган учурлары көп болсо керек. Кийин туугандарынын айтымында, жип көтөрүп, кан тамырын кесип өлөм дегендер болгон.
— Бизге сүйлөшкөн кыздары менен да келишет. Диагнозун уккандан кийин мамилелери уланып-уланбай жатканына кызыкпаптырбыз. Албетте, бейтаптын өзүнөн сырткары үй-бүлөсүнө дагы катуу тиет. Аялдарына деле оор. Айрымдары жолдошун колдоп-коштоп, аягына чейин жанында жүрсө, далысын салып басып кеткендер да жок эмес.
— Окурмандарга эмне деп айтат элеңиз?
— Биринчиден ата-энелерге айтаарым, уулдуу болгондо сөзсүз түрдө мөндөлөктөрүн текшериңиздер. Мырзалар аялуу жерин сырткы жаракаттардан коргоп, жыныстык катнаш аркылуу жугуучу оорулардан алыс болушуна чакырат элем. Жок дегенде жылына бир жолу медициналык кароодон өтүп туруңуздар.
