Вице-премьер 7-октябрь күнү Бишкек — Кара-Балта жолунда унаа кырсыгына кабылып, 38 жашында дүйнө салган.
Жумакадыровду сыртынан тааныгандар оор басырыктуу, бир мүнөз адам катары билчү. Бирок анын шайырлыгы, ашынган жөнөкөйлүгү, чынчылдыгы жөнүндө эми угуп, таң калып отурган чагыбыз.
Темир мырзаны эскерүү үчүн анын эң жакын досу, КТРКнын генералдык директору Илим Карыпбеков менен маектештик.
— Акыркы жолу эмне жөнүндө сүйлөштүңөр эле?
Ага чет өлкөгө чыккан сайын жакшы тамекилерден ала келчүмүн. Бул жолу Арменияга барып, ага эки куту тамеки, дагы бир досубузга япон вискисин ала келгем. Тамекини берсем, "тиги доско эмне алып келдиң?" деп сурады. Анын вискисин көрсөтсөм, "ай-ий бул сонун виски да, көптөн бери ушундай ичким келип жүрдү эле. Мен тамекини ага берип, вискини алайынчы" деди. "Экөөнү тең ала бер, тигиге бул жактан эле сатып берип коем, билбей деле калат" деп тамашаласам, көпкө күлүп, сүйүнүп калган. Чыгып баратып "эртең Таласка барам, келатканда өзүң тосуп алчы, чогуу тамактаналы" деп суранды. Ошентип эртеси сөөгүн тосуп алдым.
— Суук кабарды үй-бүлөсүнө ким угузду?
— Мен угузуп атпайымбы кашайып…
— Канча жылдан бери дос элеңер?
Жаш кезинен эле шайыр, ачык мүнөз эле, анекдотторду улам бир кырдаалга жараша образга кирип айтып бергенде, тегеректегилер "кулап " калышчу. Анан мени менен гана ырдачу. Экөөбүз Сыймык Бекшекеевдин ырларын, өзгөчө "Сапырылган сары жалбыракты" созолонтчубуз.
— Бирок андай шайырлыгы көп билине берчү эмес, ээ? Мисалы сыртынан эле тааныган мага дайыма ой басып жүргөндөй сезилчү…
— Темир эч качан жеңил турмушта жашаган жок. Ата-эне, туугандарынын баары карапайым кишилер. Эч ким алдына даяр аш коюп, кызмат берип бөпөлөгөн эмес. Ушунчалык жогорку кызматта иштегени менен жашоо-турмушу катардагы мугалим же дарыгердикинен айырмаланчу эмес. Өмүр бою бир гана айлыкка жашады. 38ге чыгып биринчи жолу үйлүү болгон, аны дагы президент Алмазбек Атамбаевдин демилгеси менен ипотекага алган. Ал киши Темирдин тазалыгына, алдым-жуттум эместигине көзү жетсе керек, сен үйлүү болушуң керек деп ипотеканын алгачкы төлөмдөрүн өзү төлөп берген. Бирок ошол ипотеканы аягына чейин төлөп бүтө элек болчу. Калган акчасын көзү өткөндөн кийин кайра эле президент кутултуп берди.
— Кол алдында иштеген кыздар-балдардан дагы "Темир Курмангазиевич кээ бир учурда бизден карызга акча сурачу" дегенин угуп калдым эле. Бирок Кыргызстанда аткаминерлердин акчасыз калышы жеке мага жомоктой сезилген…
— Кээ бирөөлөрдөн карыз сурап кайрылып жүргөнү чындык. Андайын көргөндө, мен "Темике, сен чоң кызматтагы адамсың, майда-чүйдө карыз сураганыңды эл кандай түшүнөт? Андан көрө менден ал" деп керек болгон акчасын берчүмүн. Ошондо дагы байкушум "Илим, мунун баары карызга, кийин берем" деп жылмайып койчу.
Темирдикиндей кызматтарда иштеген адамдардын 20-30 костюму болсо, аныкы 3-4 эле костюму бар болчу. Кыздарың чоңоюп келатат, булардын келечегин дагы ойлошуң керек деп, ар кандай бизнес идеяларды айтсам, "келечекте баары жакшы болот, көрөсүң го. Такыр эле болбой калса сен барсың да" деп койчу. Анан дагы "Кыргызстан жакында конфетка болот" деген сөздү оозунан түшүрчү эмес.
Негизи Темир билими, таржыйбасы менен эл аралык уюмдарда иштесе, май-талканда жашамак. Анткени ал кыргыз, орус тилинен тышкары, англис, испан тилдеринде эркин сүйлөчү. Стратегиялык, аналитикалык документтерди жазган жагынан алдына киши салчу эмес. Бирок ал өмүрүн мамлекетке арноону чечкен.
— Өзү машина айдачу беле?
— Өзүнүн 1996-жылкы эски машинасы бар. Дем алыш күндөрү ошону айдап алчу, башында эски кепка. МАИ токтотсо, документтерин алып чуркап жөнөчү. Тааныгандары ыңгайсыз болуп, "честь" беришчү. Тааныбаган жаш кызматкерлерден кечирим сурап, айдоочулук күбөлүгүн алдырып ийген күндөр канча болду… Кийин күбөлүк жетекчиликке жеткенде жүрөктөрү түшүп, кайра бере албай эле жүрүшчү. Элестетип көрсөңүз, килейген укук коргоо органдарын көзөмөлдөгөн Коопсуздук кеңешинин катчысы МАИчи тоссо токтоп, чыга калып кечирим сураганынын. Азыр кайсы чиновник ошентет?
— Жакшы адамдарды кудай эрте алат деген чын окшойт го. Бирок анын өлүмү кокустук болбошу мүмкүн дегендер чыгышты. Сиз кандай ойлойсуз?
— Темирге бирөө өлүм каалаган деген сөзгө ишенбейм, андай болушу мүмкүн эмес. Бирөөгө бут тосмок турсун, суз мамиле кылчу эмес. Эч качан мыйзамдан тышкары иш кылган жок. Мамлекеттик сырды, чогуу иштегендердин, өлкөнүн кызыкчылыгын эч качан саткан эмес. Мен деле башында жогору жакта эмне болуп жатканына кызыгып, сурап койчумун. Анда "Илим, аны эмне кыласың? Башка күнү айтып берем" деп койчу, бул анын айтпайм деген сөзү болчу. Кийин мен деле эч нерсесин сурабай калгам.
— Азыр үйүнө барып атасызбы?
— Келечекке кандай максаттары бар эле?
— Кийин кудай буюруп жер үйлүү болсом, ошонун огородун карап, эшигинин алдын шыпырып, тынч жашасам экен деп тилечү. Анан балдардын чоңоюп келатканын көргөндө "кыз берип, уул үйлөйбүз ээ" деп кыялданчу. Эми анын кыздарын да турмушка мен узата турган болдум. Бир заматтын ичинде өзүмдүн төрт балама кошуп жети баланын атасы болуп калдым. Мындай жол менен балалуу болсом деп тилеген эмес элем.
