Америкалык конгрессмендер жанында "Родченков актысы" суу кечпей кала тургандай жаңы мыйзам долбоорун сунушташты. АКШ конгрессинин Хельсинки комиссиясы токуган "Алтын актыда" допинг боюнча эреже бузууларды акчаны адалдаштыруу жана рэкеттин деңгээлиндеги кылмыштарга теңөө каралган. Кырдаалга баам салган Виктория Никифорованын макаласы РИА Новостиге жарыяланды.
Эгер мыйзам кабыл алынып кала турган болсо дүйнө жүзүнө бүт тиешелүү болот. АКШнын атайын кызматы америкалык атлет катышкан, америкалык фирма демөөрчү болгон же америкалык телекомпаниянын бири эле көрсөткөн бардык эл аралык спорттук мелдештерде "допинг схемасынын уюштуруучуларын" шимшилеп жүрөт.
"Алтын акт" — "Родченковдун актысы" сыяктуу эле толугу менен экстерриториалдуу (жайгашкан өлкөсүнүн эмес, келген мамлекеттин мыйзамдарына баш ийүү). Анда америкалык атайын кызматтар бардык жерде башка өлкөлөрдүн жарандарынын изине түшөт. Аңдыйт, тыңшайт, АКШга экстрадициялоо үчүн уруксат сурайт, банктагы эсебин блоктойт. Мындан тышкары, кандайдыр бир табышмактуу "атайын операцияларды" жүргүзүүсүнө жол ачылат. Ал эми америкалыктардын фантазиясына чек жок экени маалым эмеспи.
Бул мыйзамдын кимге багытталганын эч ким деле жашырган жок. "Россия сыяктуу авторитардык өлкөлөр үчүн допинг асимметриялык курал бойдон калууда, аны менен өлкө мыйзамдарды бузуп жатат", — деди "Алтын актынын" авторлошу, Хельсинки комиссиясынын мүчөсү Жо Уилсон.
Ал эми аталган комиссиянын тең төрагасы, конгрессмен Стив Коэн мыйзам долбоордун зарылдыгын Токио Олимпиадасына катышкан америкалык атлеттердин доосу тастыктап турарын түшүндүрүп берген. "Биздин спортчулар допингди пайдалануу улантылып жатат деп шектенүүдө", — деди Коэн.
Бул 200 метрге чалкалап сүзүү боюнча россиялык Евгений Рыловго алтынды мурдунун учунан алдырып жиберген америкалык суучул Райан Мэрфинин сөзүнөн кийинки нерсе экени айгине. Ушул эле кепти көп өтпөй Мэрфинин командалашы Лили Кинг да айта баштады. "Бул жерде (Олимпиадада — ред.) келбеши керек болгон адамдар көп", — деген ал.
Анда Олимпиаданын медалдарын Мамлекеттик департаменттен америкалыктарга эле берилгидей кылып койбойлубу. Же мелдеш өтүп жаткан өлкөгө болгон ок-дарысын жүктөп аскердик техникасы келсин. Америкалык спортчуларды эч ким таарынткан жокпу, карап турсун.
Акыркы убакта ири допинг чырлары америкалык спортчулар менен байланыштуу экенин Вашингтон эмнегедир эске албай жатат. Жөө күлүк Ша'Карри Ричардсон марихуанадан улам таймаштан четтетилди. Гимнаст Симона Байлз риталинден улам Олимпиадага катыша албай калган. Үч жыл мурун допинг үчүн Олимпиаданын жана дүйнөнүн көп жолку чемпиону, легендарлуу суучул Райан Лохте дисквалификацияланган эле. Өмүр бою кортикостероид пайдаланып келген айтылуу велоспортчу Лэнс Армстронг эсиңиздеби?
Бул көпчүлүккө чыгып кеткен ири чуулгандуу окуялар. Дүйнө коомчулугунун АКШнын профессионалдык спортунда эмне болуп жатканынан таптакыр кабар жок. Бул атагы алыска кеткен Улуттук батскетбол, бейсбол, хоккей лигалары. Миңдеген белгилүү спортчулар, триллиондогон доллар айланган бизнес, ири мелдештер. Бирок мунун баарын АКШнын USADA антидопинг комитети эч көзөмөлдөбөйт.
Ар бир лиганын допингдин колдонулушун текшерет делген уюму бар. Бирок ал жакта укмуштуудай акча айланып жүргөндүктөн эч ким ушул убакка чейин эч кимди кармаган эмес. Өзү жабыркап калышы мүмкүн. 2012-жылы WADA уюмунун башкы директору Дэвид Хауман допинг көзөмөлү боюнча кетирген кемчилиги үчүн Улуттук баскетбол ассоциациясын сынга алган. Керек болсо легендарлуу баскетболчулар боюнун өсүшүнө жооп берген гормонго анализ тапшыруусун сунуштаган. Бирок эч ким анын сөзүн этибар алган эмес.
"Американын бардык деңгээлдеги спортчулары стероид, тыюу салынган зат колдонуу азгырыгына туруштук бере албайт. Өзгөчө курама командага кирүүгө зарылдык жаралган жерде басым өтө эле чоң. Анткени бир күнү карасаң эле атаандашыңдын бою өсүп, булчуңу чыгып калганын көрөсүң да "токточу, мен дагы ушундай болушум керек, болбосо ордумду алып коёт" деп ойлоно баштайсың. Өтө чоң көйгөй..."
Бул Жо Байдендин 2008-жылы айткан сөзү. Анда ал АКШнын Делавэр штатынан сенатор эле. Байден кесиптештерин Допингге каршы күрөшүү боюнча эл аралык конвенцияны ратификациялоого чакырган.
АКШ бийлиги америкалык спортто эмне болуп жатканын жакшы билери көрүнүп турат. Бирок эмнегедир допингге каршы мыйзам бузгандарды Россиядан издөөгө аракет кылып жатат. Кызык...
