Украина мамлекетинин жана украиналык армия дээрлик отуз жылдан бери эле Россияга жана РФтин Куралдуу күчтөрүнө теңдешүү аракети жүрүп келет. Жамааттык Батыш украиналык мамлекеттик жана аскердик түзүлүштүн мындан башка маанисин көрбөйт. Ал эми Киев АКШ менен НАТОнун геосаясий оюндарында Россияга каршы марионетканын кыйратуучу ролуна каниет кылгандай... Аскерий баяндамачы Александр Хроленко аталган мамлекеттин алдыдагы парады жана куралдануу жаатындагы аракеттерине баам салган.
Украина көз карандысыздыгынын 30 жылдыгына 255 миң колу бар Куралдуу күч менен кирди. Алар негизинен полиция, өз территориясында жана үчүнчү өлкөлөрдөгү жазалоочу операциялар үчүн каралган.
Global Firepower батыштык аскердик күч рейтингинде Украина Вьетнам менен Таиланддын ортосунда 25-орунда. Бирок реалдуулук Украинанын Куралдуу күчтөрүн АКШ жана НАТОго баш ийген "зондер команда" (атайын отряд) катарына кирет.
Жогорку аскердик командачылык өз алдынча чечим кабыл алып, стратегиялык пландай албайт, Украина Куралдуу күчтөрү Вашингтон менен Брюсселдин көзөмөлүндө.
НАТО бул өлкөнүн аймагын Россия менен чектешкен жерлердеги эл аралык окуулар жана айрым бөлүктөрдүн "алдыңкы жайгашуусу" үчүн кызуу колдонот, бирок мүчөлүккө кабылдоого ашыгышпайт. Так критерийлерди же мөөнөттөрдү белгилешпейт. Украина 2014-жылдан бери үмүт артып келгени менен НАТО тышында АКШнын негизги союздашы макамына да караандабайт.
"Негизги союздаш" макамы каржылык пайданы убадалап, Киевге дүйнөдөгү эң коркунучтуу "россиялык коркунучтан" америкалык коргоого кепилдик бермек эле. Бирок Афганистандагы (2012-жылдан тарта НАТО сыртында АКШнын негизги союздашы) соңку окуялар америкалыктар жана альянс, 300 миңдик улуттук армияны даярдоо жана куралдандыруунун батыштык стандарттары, олчойгон сумма да эч нерсеге кепил боло албасын көзгө басып көрсөттү. Кошмо Штаттар союздаштарын оор убакта таштап кете берет. Америкалыктар Афганистандын баш калаасы талибдер алгандан кийин шашылыш чыгып кетүүдө 12 украиналык аскерди Кабулдагы базаларынын биринде таштап (унутуп) коюшкан. Ошол эле базада дагы бир нече грузин, болгар жана румыниялык аскер кызматкерлери калган.
Аскердик алсыздык
Украинанын Куралдуу күчтөрүнүн эң чабал бөлүгү – 12 чакты күзөтүүчү жана артиллериялык катер, "москиттик флоттон" турган Аскер-деңиз күчтөрү. Чет өлкөлүк өндүрүштөгү сүзүүчү каражаттар дээрлик жабдыксыз абалда. Кара деңизде россиялык "Москва" ракеталык крейсери жалгыз эле Украинанын Аскер-деңиз күчтөрүнүн толук курамын жана аны менен кошо НАТОлук флотту да бир дем менен чөктүрүп коё аларын белгилей кетели. Кара деңизде Россиянын аскер-деңиз үстөмдүгү айдан ачык.
Мында Украинага калган советтик аскер-деңиз мурасы сатылып же 2014-жылга чейин эле талкаланып бүткөнүн эске алуу абзел. Согушка жарамдуу жалгыз кеме "Гетман Сагайдачный" фрегаты деп эсептелет. Кемеге каршы коргонуучу курал-жарагынын жоктугунан, ал эми жакынкы радиустагы абадан коргонуу тутумунун каражаттарынын майнапсыздыгынан улам аны фрегат дешке да болбойт.
"Сагайдачный" кезегинде СССРде КГБнын чек ара күчтөрүнүн "Киров" күзөтүүчү кемеси катары курулуп, сууга 1992-жылы коё берилген. Украиналык "чала фрегат" жакында корпус жана механизмдеринин эскилиги жетип калганы үчүн жарактан чыгарылат. Украинанын аскердик күчүнүн ушундай абалында да Жогорку Рада 2014-жылдын декабрында мамлекеттин блоктон тышкы макамынан баш тартуу менен эки мыйзамга өзгөртүү киргизген. Ал эми 2019-жылы украиналык парламент конституциялык негизде өлкөнүн НАТОдогу багытын бекиткен. Көз карандысыз Украина альянстын кеңейтилген мүмкүнчүлүктөрү менен алтынчы өнөктөш мамлекети болуп калган.
Баарын сатып тынып..
Украина СССРден ак көңүл коңшуларды, ошондой эле улуттук коргонуу түзүмүн түптөө үчүн мыкты башат болчу мүмкүнчүлүктөрдү, атап айтканда 980 миң аскер кызматкерин,
Көз карандысыздыктын биринчи он жылдыгында эле Киев советтик куралдардын көп бөлүгүн Азия жана Африка өлкөлөрүнө сатып жиберген. Натыйжада авиация, ракеталык күчтөр жоюлуп кете жаздаган.
2005-жылы Украина курал экспорттоодо дүйнөдө алдыңкы сапка чыккан. Украиналык арсеналдагы аскердик техниканын миң бирдигинин изи табылбай, Тынчтык көйгөйлөрүн изилдөөчү Стокгольм институтунун жана Стратегиялык изилдөөлөр эл аралык институтунун отчётторуна кирбей калган. 2010-жылы УКК танктарынын үчтөн эки бөлүгүн, зооттолгон машина жана артиллериялык тутумдарынын жарымынан айрылган. Алардын акчасы кайда кеткени белгисиз.
1991-жылдан 2015-жылга дейре Украина болгону 75 зооттолгон Saxon машинасын, сегиз Spartan броневигин жана 58250 долбоорунун курулуп бүтө элек корвети үчүн курал сатып алган.
2014-жылы кезектеги "майданды" Украина катардагы 700 жана сактоо базаларындагы 1445 танк, 2189 аскердик машина, артиллериялык 1421 система, 206 тик учак жана 326 учак менен тоскон. Кийин Донбасста УКК 300дөн ашуун танк, зооттолгон машиналарынын жарымынан көбүн, артиллериялык тутумунун дээрлик 50%ынан ажыраган. Анан да бул расмий гана маалыматтар. International Institute for Strategic Studies Military Balance аналитикалык агенттиги өлкөнүн мындай жоготуулары алда канча жогору экенин маалымдаган.
Аскердик-саясий кыйроосунун отуз жылдыгын көз карандысыз Украинага каршы "россиялык агрессия" менен эле түшүндүрүү мүмкүн эмес. Бул – мамлекеттүүлүктүн туңгуюгу. Украиналык коргоо-өнөр жай комплексинин деңгээлинен толугу менен талкаланган аскердик кеме куруу тармагы кабар берет, болбосо совет убагында Николаев заводунда авиа ташуучу крейсерлер байма-бай курулуп турган. Артиллериялык системалар, тик учак, истребитель, чабуул коюучулар, абадан коргонуу тутумдары жана байланыш көйгөйлөрү чечилбей турат. Украина аскердик учактарын "эскиртип бүтүп", келечекте НАТО өлкөлөрүнүн эскилери менен гана учууга ниеттенет.
2021-жылдын 24-августунда киевдик жетекчилердин "түп-тамырынан жаңы армия" куроо жөнүндөгү майрамдык билдирүүлөрү так сан жана фактылар менен тастыкталбайт.
"Европаны россиялык агрессиядан коргоо жөнүндөгү" салтанаттуу ритуалы кезектеги ирет күлкү келтирип турат, анткени Украинанын Куралдуу күчтөрү "эч бир агрессорго туруштук" бере албайт.
Ал эми эң башкысы, элге жана Россияга каршы мындай армияда кызмат өтөгүсү келген украиналык жарандардын катары улам суюлуп барат.
Аскерий баяндамачы Александр Хроленконун Telegram- каналына жазылыңыздар.
