Атты башка чаппайт, жалын өрбөйт! Жылкыга байланыштуу 9 "болбойт"

Жазылуу
Төрт түлүктүн ичинен кыргыздар жылкыга өзгөчө көңүл бөлүп, ага башкаларга салыштырмалуу өтө аяр мамиле жасашкан. Жылкы — адамдын канаты делип, жортуулда, көңүл ачууда, көчмөн турмушта орду чоң болгон.

Дал ушул жылкы баласына карата кандай тыюу бар экенин Sputnik Кыргызстан агенттиги этнографтардан сурап-билип көрдү.

Жылкыны башка чаппайт. Негизи эле эл арасында "малды башка чаппайт, ырысың качат" деген сөз айтылып келет. Ал эми бөтөн бирөөнүн атын башка чабуу анын ээсин чапканга тете.

Плов дарядоо. Архив - Sputnik Кыргызстан
Казанды теппейт, үбөлүктү тике койбойт. Идиш-аякка карата 10 "болбойт"
Жылкынын жалын өрбөйт, ага бут койбойт. Ат минип турган адам жылкынын жалына бутун койгонго уруксат берилген эмес. Анткени жылкынын жалы ыйык деген ишеним бар.

Аял киши жайдак атка минбейт. Сөзсүз түрдө ээр токулган атка минүүсү керек. Элибиздин салттык адебине ылайык аял кишинин жайдак атка миниши жүрүм-турум нормаларына каршы келген.

Таптап жаткан күлүктү кир жерге бакпайт, көпчүлүккө көрсөтпөйт. Күлүк атты кармаган жай таза болуп, бейчеки киши киргизилген эмес. Көз тийгенден сактасын деп айрымдары жалына же куйругуна адам көрбөгөндөй кылып көз мончок же тумар тагып коюшкан.

Күлүктү чабаар алдында токуп жатканда маңдайына адам турбайт. Багы, жолу кесилип калбасын деп күлүк атты чабылуучу жайды көздөй жетелеп же минип келе жатканда да алдынан адам же жаныбарды кыя өткөзбөгөнгө аракет кылышкан.

Саякпкер Мунарбек Кулданбаев - Sputnik Кыргызстан
Саяпкер Кулданбаев: унутта калган чаар жылкыбыздын тукумун Америкадан таптык
Күлүк атты таптаган киши ичимдик ичип, бирөөнү алдабайт. Ошондой эле бирөөнүн акысын жеп, карасанатайлык кылууга да тыюу салынат. Ат ээсинин аялы, үй-бүлөсү да мындай жаман иштерди жасабашы керек.

Күлүк атты тушабайт. Анын бутун тушаса, жолу да тушалып калат деп коюшкан.

Жылкыны себеби жок сойбойт. Жылкыны чоң той-аштарда эле союшкан. Ошондой эле элибизде жылкыны көп сойгон адамдын колу калтырак болуп калат, жылкы жылында туулгандар аны мууздабайт деген да түшүнүктөр жашап келген.

Ат жабдыктарын аттабайт, тебелебейт. Ошондой эле аларды бут менен тээп жылдырган да туура эмес.

Жаңылыктар түрмөгү
0