Анткени Sputnik агенттиги быйылкы "Аймактарды өнүктүрүү жылында" айыл-кыштактарда ак эмгеги менен ишкерлик кылып, бутуна турган мекендештерди үлгү катары көрсөтүүнү максат кылган.
Каарманыбыз 2011-жылы 28 жашында атасынан калган мал-жанды колго алып, көбөйтүп, тууган-туушкандарын иш менен камсыз кылганын айтып берди.
Эң кызыгы, Замира кесиби боюнча программист. Бирок азыр компьютердикине караганда, топоздун тилин жакшыраак түшүнөрүн белгиледи.
Бишкекте мал багуу жана фермерчилик боюнча өткөрүлгөн окуу, семинарлардан калбайт. Дал ошондой иш-чаралардын биринен кийин редакцияга баш бакты.
— Замира, программист кыз кантип Аксай жайлоосунда топоз багып калды?
— Айрым эркек балдардын колунан келе бербеген ишти кылып жүргөн экенсиз да?
— Мен негизи мал багуу үчүн жаралганымды түшүнгөнүмө бир жумадай эле убакыт болду (жылмайып). Айылда жүрүп деле эмне деген иштерди кылбадым. Айланып эле малга барам. Атам ошону илгери эле түшүнгөн окшойт.
— Алгач топоз багуу машакаты жөнүндө айтып берсеңиз. Бир топозго жылына канча чыгым кетет?
— Топозду баш эмес, отор деп эсептейт. Бир отарда 50дөн 100гө чейин топоз болот. Ага малчы жалдайбыз. Бир малчыга айына 10 миң сомдон айлык төлөйбүз. Кадимкидей дары-дармек сайдырабыз. Кышкысын тоют даярдайбыз, сарайларда карайбыз. Биздин сарай Аксай жайлоосунда болгондуктан, топоздор Кытай чек арасына өтүп кетпесин деп койдой эле артынан калбай кайтарууга туура келет. Чек арадан өтүп кеткен кээ бири табылбай эле калат.
— Жайытта жүргөн малды карышкырдан коргоо дагы татаал болсо керек?
— Буларга карышкыр баласы эле кол салса жакшы го. Топоздун мамалагын бүркүттөр да илип кетет. Негизи мамалагын башка жырткыч же адам алып кетсе, топоз ошол жерге 3-4 күн бара берет. Ал эми бүркүт илип кеткенде асманды карап бир аз убакыт коркулдап турат да ошону менен үмүтүн үзүп коет.
— Топоздун кулк-мүнөзүн жакшы өздөштүрүп алган окшойсуз?
— Абайлаш керек экен да анда. Негизи эң чоң топоздордун салмагы канча килограмм болот?
— Менде андай топоздор жок, бирок Ат-Башыдан атайын издеп жүрүп 700 жана 900 килограммдык букаларды көргөм. Негизи бир жаштан ашкан тайлары 100 килограммга чейин эт берет. Инектер (ургаачысы) 130-300, букалары 300 килограммдан жогору болот.
— Этти канчадан өткөрөсүңөр?
— Килограммдап эт саптайм. Көбүнчө топозду согумга союп, бир нече адам бөлүп алат. Мен малды бир адамга берип, ошонун колунан 45-50 миң сомдун тегерегинде акча алам. Канчага бөлүп, канчадан аларын өздөрү чечип алышат.
— Негизги кардарларыңыз ким ошондо?
— Сүтү сатылабы?
— Топоз этке колдоно турган мал, сүттү абдан аз берет. Мисалы, эң сүттүү топоз күнүнө бир литр сүт бериши мүмкүн. Аны сааган дагы оңой эмес. Ошондуктан аны саап убакыт кетирбейбиз.
— Фермерлик чарбаңыздан кандай киреше көрөсүз?
— "Чойбек" деп аталган дыйкан чарбабыз бар. 16 гектар жерге буудай, арпа, картошка эгебиз. Андан түшкөн бир жылдык киреше миллион сомдон ашат. Мындан тышкары, 50-60 баш кой, онго чукул жылкыбыз бар.
— Эми өзүңүз тууралуу сүйлөшөлүчү. Мал менен жүрүп, үй оокаттарына убактыңыз жок болсо керек?
— Элдин баары ушинтип ойлойт. Бирок мен кадимкидей тамак жасайм, шырдак шырыйм, айтор, кыздардын бардык жумуштарын кылам. Болгондо дагы майын чыгарам.
— Турмушка чыга элек экенсиз, сиздей болгон себи дапдаяр кызга сөз айткан жигиттер көп болсо керек?
— Жетишээрлик (жылмайып). Бирок өзүмдөн күчтүүсүн кезиктире элекмин.
— Бир туугандарыңыздын арасында малга кызыккандар барбы?
Баса, менин эгизим бар, экөөбүз асман менен жердейбиз. Ал модалуу кийинип койкоңдоп жүргөн кыз. Мен тескерисинче, ыңгайлуу, жупуну кийимге ыктап турам. Унаа, телефон жагынан дагы жөнөкөйлүктү жактырам. Мисалы, элдин баары эчактан бери көтөрүп жүргөн сенсордук телефонго жеткениме эки эле жыл болду, аны дагы сиңдим берген.
— Сиз жөнүндө уккандан кийин социалдык тармактардан издеп Facebook баракчаңызды таап алдым. Виртуалдык жашоого канча убакыт коротосуз?
— Тааныш, достордун баары эле Facebook тармагынан чыкпайсың дей беришет. Мен мал издеп тоо-таштын арасында көп жүрөм. Атка минип же чанага түшүп узак жол басасың. Ошондрй убакта эмне кылмак элек. Телефонду чукулайм, достор менен чаттан сүйлөшөм.
Ал эми уй багуунун пайдасы жана ага кеткен чыгымдар тууралуу бир аз мурда жазганбыз. Анда кайсы региондо уй кармоо канча киреше алып келерин жер-жерлердеги мал-жандуу кыргызстандыктар айтып берген.
