Коронавирус пандемиясы жана ага байланыштуу чектөөлөр көпчүлүктү ишсиз калтырып, финансылык абалын бир топ кыйындатып койду.
Мындан улам Улуттук банк март айында "Коронавируска байланыштуу каржы-насыялык ишмердүүлүктү жөнгө салуунун убактылуу эрежелери жөнүндө" токтом кабыл алган. Ага ылайык, насыяларды төлөө мөөнөтү бери дегенде үч айга жылдырылат жана кечиккендиги үчүн айып пул салынбайт. Ошондой эле кардардын "кредиттик тарыхына" бул айлардагы кечигүүлөр эсепке алынбайт.
Жарандарга кандай жардам берилип жатканын билүү үчүн өлкө аймагында иштеген 23 банк менен байланыштык. Маалыматка караганда, арыздардын 60 пайыздан 90 пайызга чейинкиси канааттандырылып жатыптыр.
Маалыматты Улуттук банктан дагы тастыктап, 2020-жылдын 15-апрелине чейин реструктуризация (төлөө мөөнөтү өзгөртүлгөн — ред.) болгон кредиттердин саны 40 миңдин тегерегинде экенин айтышты.
"Алардын жалпы суммасы 30 миллиард сомго барабар. Ал эми 22-апрелге карата банктардын кароосунда суммасы 22 миллиард сомго жакын 25 миңдей арыз турат", — дешти Улуттук банктан.
Финансы жана экономика боюнча көз карандысыз серепчи Сейтек Байгуттиевдин пикиринде, ушул тапта коммерциялык банктарга дагы оңой болгон жок. Анткени алардын дагы инвестор, өнөктөш жана эл аралык донорлор алдында милдеттемелери бар.
"Бирок алар деле шартты түшүнүп турат. Жеңилдиктерди сурап, сүйлөшүүлөрдү жүргүзсө болот. Анын үстүнө азыр ишсиз калган эл кыйналууда. Банктар ушундай учурда жардам бербесе болбойт. Бул жагынан Улуттук банк туура багытта бара жатат", — деди Байгуттиев.
Ал эми Кыргызстандын банктар союзунун президенти Анвар Абдраев учурда рынокто "алсыз оюнчу" жок экенине, бардык банктардын өз милдеттемелерин аткарууга капиталы жетиштүү экенине токтолду.
"Азыр бир дагы банк кыйынчылыктардын жаралышы же ишин токтотуу боюнча донорлору менен сүйлөшүүлөрдү жүргүзгөн жок. Мындан тышкары, ар биринин Улуттук банк аркылуу мамлекеттен жардам алууга укугу бар. Бул мүмкүнчүлүктү дагы эч кимиси колдоно элек. Демек банктар туруктуу позицияда", — деди Абдраев.
Анткен менен экономика министринин мурдагы орун басары, экономист Элдар Абакиров азыркы көрүлүп жаткан чаралар кардарлар үчүн дагы, банктар үчүн дагы жетишсиз деп эсептейт.
"Болгон жеңилдик — банк акчасын үч ай албайт жана бул аралыкта кечиктиргени үчүн кардарга айып пул салбайт. Үч ай өткөн соң акчасын толугу менен кайтарып алат. Айырмасы ушул убакытта гана, банкка бул нерсе күч келтирбейт", — деди Абакиров.
Экономисттин сунушу боюнча, эгер өкмөт ар бир бизнести жана банктардын өзүн сактап калгысы келсе, мындан дагы тереңирээк жардам берүүсү зарыл. Мисалы, иш токтоп турган үч айга банктар таптакыр эле кредиттин пайызын албашы керек.
Белгилей кетсек, Бишкек, Ош жана Жалал-Абад шаарлары, Ноокат, Кара-Суу, Сузак райондорунда өзгөчө абал апрелдин аягына чейин узарган. 15-апрелден тарта бул тизмеге Нарын шаары менен Ат-Башы району да кошулган. Ушул тапта өлкө аймагында бизнестин басымдуу бөлүгү токтоп турат.
Кыргыз өкмөтү эки апта мурда акырындык менен экономиканы калыбына келтирип, жумушсуздукту жоюу үчүн бизнестин айрым түрлөрүн жандандыра баштай турганын маалымадаган. Азырынча бул айтылгандар боюнча жылыш боло элек.
