Терроризм жана экстремизмди көпчүлүк дин менен байланыштырат. Буга Сирия жаңжалы, өзүн Ислам мамлекети атаган деструктивдүү түзүмдүн акылсыз авантюрасы, Талибандын таржымалы же динди пайдалануу менен бузуку максаттарына умтулган башка опурталдуу күчтөрдүн кылмыштары эле эмес, маалымат айдыңындагы алешемдиктер да чоң себеп. Түшүнгөнү-түшүнбөгөнү, билип-билбегени баары эле "диний экстремизм" дегенди тоту куштай кайталай берип, динди да, экстремизмди да так түшүнбөгөн коомчулуктун аң-сезимине эки түшүнүктү маанилеш синоним катары сиңирип салды.
Европа биримдигине кирген мамлекеттерде 2014-2017-жылдарда бардыгы болуп аткарылган, ишке ашпай калган 766 террордук аракет болгон. Ошонун 67 пайызын сепаратисттер жасаган. Динди жамынып кылмыш кылгандар 16 пайызды түзсө, 12 пайызы солчулдар, 3 пайызы оңчулдар болгон.
Ошондой эле белине жардыргыч байлап өзү менен кошо көчөдө, дүкөндө, стадиондо, паркта жайбаракат бараткан бейкүнөө адамдарды, алардын ичинде балдарды, карыларды, аялдарды мертинткен жанкечти террорчуларды "шахид" деп атоо көндүм адатка айланды. Шахид (кыргызча шейит) деп, чынында, Манас бабабыз, Чолпонбай, Дүйшөнкул сыяктуу аталарыбыз сыяктуу мекенин, намысын, үй-бүлөсүн, абийирин коргоп, Абдыкадыр, Жусуп, Касым, Баялы, Иманалы, Ишеналы сыяктуу адилеттүүлүк үчүн күрөшүп адам жана макулуктун колунан ажал тапкан, болбосо Улан Эгизбаев сыяктуу кырсыктап курман болгондор айтылат. Монотеисттик диндердин баарында жакшы максат үчүн аманат жанын аябай курман болгондорго өзгөчө сый көргөзүлөт. Маселен, орусча "мученик", грекче "martyr" деген сөздөр христиан дининде мусулмандардын "шахид" деген түшүнүгүнө маанилеш.
Россияда өткөн футбол боюнча дүйнө чемпионатынын финалында оюн талаасына чуркап чыгып Хорватия менен Франциянын командаларынын беттешин бир саамга токтоткон Pussy Riot тобунун бейбаш кыздарын сырткы кийимине карап "россиялык полицей кыздар тартип бузду" деп жазуу кандай аңкоолук болот эле. Террорчунун сырткы келбетине карап, 2 миллиарддай адам тутунган бир диндин атына көлөкө түшүрүү ошондой эле бир кеп.
Анын сыңарындай өзүн-өзү Ислам мамлекети же ислам үчүн күрөшкөн каарман атаган деструктивдүү элементтердин идеологиялык сыйыртмагына башкалар түшсө да, журналисттердин алданууга акысы жок. Анткени журналисттердин адашуусу — алардын миллиондогон окурмандарынын, күйөрмандарынын жана көрөрмандарынын адашуусу.
Согуштан да чоң жихад — бул адамдын өзүнүн ички каалоосу, азгырыгы менен күрөшүүсү. Маселен, бийлик колдо туруп коррупциядан оолак болуу, мүмкүнчүлүк келип турса да жубайынын көзүнө чөп салбай өзүн аруу тутуу, ачмын деп арамды оозанбоо, адепсиздин копол-корс мамилесине сабыр кылып, ынтымакты сактоо — мунун баары жихад деп түшүнүлөт.
Ошентип жаман көрүнүштөргө, окуяларга, күчтөргө, уюмдарга жакшы, ыйык аталыштарды ыйгарып, адамдардын түшүнүгүн теңирден тескери буруп, жакшы менен жаманды, туура менен туура эмести аталадай аралаштырып салдык. Муну философияда "аталыш ыйгаруу" (присвоение языка) деп коюшат экен. Ушундай идеологиялык ыкма аркылуу адамдарды маалыматтык адашуудан тоскон иммунитеттин таш-талканын чыгарып, талкалап салууга болорун тарых тастыктап койду.
Кыргызда "Ала кушту атынан ата" деген сөз бар. Террорист — бул террорист, экстремист — бул экстремист. Алардын шейиттикке, мыйзамдуу, адилеттүү согушка жана адамдарды боорукерликке, кайрымдуулукка, кечиримдүүлүккө, бейпилдикке чакырган динге эч кандай тиешеси жок.
