00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
Ежедневные новости
08:00
4 мин
Жаңылыктар
09:00
4 мин
Ежедневные новости
12:01
2 мин
Жаңылыктар
13:01
3 мин
Ежедневные новости
14:00
4 мин
Жаңылыктар
15:01
3 мин
Ежедневные новости
16:01
3 мин
Жаңылыктар
17:01
3 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 18:00
18:01
4 мин
Жаңылыктар
19:01
5 мин
Ежедневные новости
20:00
5 мин
Жаңылыктар
09:00
4 мин
Ежедневные новости
10:00
4 мин
Жаңылыктар
11:01
3 мин
Ежедневные новости
12:01
4 мин
Жаңылыктар
13:01
3 мин
Ежедневные новости
14:01
3 мин
Жаңылыктар
15:01
3 мин
Ежедневные новости
16:01
4 мин
Жаңылыктар
17:01
5 мин
Ежедневные новости. Погода на завтра
18:00
6 мин
КечээБүгүн
Эфирге
г. Бишкек89.3
г. Бишкек89.3
г. Каракол89.3
г. Талас101.1
г. Кызыл-Кыя101.9
г. Нарын95.1
г. Чолпон-Ата105.0
г. Ош, Жалал-Абад107.1

Самара Токтакунованын айылга каты. Керки менен комуз чапкан кара кыз

© Sputnik / Жоомарт УраимовНародный артист СССР Самара Токтакунова
Народный артист СССР Самара Токтакунова - Sputnik Кыргызстан
Жазылуу
Бул сапар айылга катты СССРдин эл артисти, залкар комузчу Самара Токтакунова жазды. Ал Бишкектен кол сунса жетчүдөй болгон Кызыл-Сууну, кичине кезинде керки менен чапкан комузун эстеди.

Саламатсыңбы, айылым, саламатсыңбы киндик кан тамган кичи мекеним!

Бул силерге комуздун коштоосундагы күүлөрүм эмес, кадимки эле кат жүзүндө кайрылгым, силерди эстегим келди.

Баары эсимде. Балалыгым, мен уккан классикалык музыкалар, кучак толгон жоогазындар, классташтарым, ата-энем. Анда баары башынан болсун.

Менин кичи мекеним Токмоктун үстүндө жайгашкан Кызыл-Суу айылы, Комсомол деп да айтышат. Катты мен Фрунзе шаарына келгенде ата-энеме көп жазган жокмун. Борбордон айылым 60 чакырым аралыкта болгондуктан, шаарга атам менен апам үзбөй катташчу.

Народный артист СССР Самара Токтакунова - Sputnik Кыргызстан
Радио
Токтакунова: комуз мектебим ачылса арманым жок эле
Ата-энемди эстесем… атам Карамолдонун сынган бугусунун кайрыгын ырдап берип, ушуну эле комузда ойноп берсең, өлсөм да арманым болбойт дечү. Ал эми апам ооз комузда өтө башкача сонун ойночу эле.

Апам бозо салчу, аны таңкы төрттөрдө сүзүп, анын бир жерин мен, бир жерин атам кармап берчү. Атам, "кан болот" деп бизге ичиргени эсимде. Апамдын ошол бозосун сагынам, эч ким салбай калды, шаарда сатылат экен, бирок аны ичип көргөн эмесмин.

…Тоонун түбүндө жайгашкан жети жылдык мектепте билим алдым. Акий деген сулуу эже окутту. Аны көрүп таңгалып эле тиктеп, суктанып эле отура берчүмүн. 

Эсимде. Чуңкурчак деген жайлообуз бар эле, ошол эже көп алып барчу. Азыр эстесем сулуулуктун көбүн ошол сулуу эже үйрөтүп, табитибизди тарбиялаптыр. Кучак-кучак кылып чоң жоогазындарды терчүбүз. Тооодон ылдый томолонуп ойноп, анан ышкын үзчүбүз. Сонун күндөр өтүптүр бала кезде.

Бала кезде кылган ишим – бадага эртең менен уй кошуп, кечинде тосуп келүү эле. Ипичке арык, кара кыз болгондуктанбы, атамдын айткандары күнү бүгүнкүдөй эсимде. "Минтип, өзү да кичине. Кызымды жумшабагыла, тамакты биринчи ушуга бергиле, карачы арыктыгын, кабыргасы саналып турат", — дей берчү эле атам байкушум. Ата-эне деген баласы үчүн күйпөлөктөп, чырылдап турарын эне, чоң эне болгондо сезип жүрбөймбү.

Үйдөгүлөр мага туура эмес тамак куюп койсо, чалкаман кетип таарынып жатып алчумун. Анткени артымда атам турарын билем да. Мени ушундай эркелетип "Ушундан бир чоң комузчу чыгат, көрөсүңөр" дей берээр эле.

Комуз демекчи, бул аспапка байланышкан менин окуяларым арбын. Ошол кезде телевизор биздин айылдын Абды аттуу башкармасынын гана үйүндө болучу. Бул 1957-жылдар эле. Кызы Гүлбарчын мени үйүнө комуз үйрөт деп алып бара берчү. Мектептеги ийримде мандалинде ойноп берип, коллективди ырдатчу элем да. Ал эми комуз менен ойногон жалгыз эле күүм боло турган. Канча үйрөтүп, аракет кылсам Гүлбарчын да өздөштүрө албай койду. Анан түнкү 12ге чейин телевизор көрчүбүз. Эмнеге телевизорду эстеп кеттим, кызык. Билбейм, бирок, ушул катка жазгым келди. 

© Фото / из личного архива Самары ТоктакуновойСССРдин Эл артисти Самара Токтакунова
Народный артист СССР Самара Токтакунова - Sputnik Кыргызстан
СССРдин Эл артисти Самара Токтакунова

Керки менен чапкан комуз

Эсимде. 4-класста болчумун. Самоорго жарган жыгачты алып, анын бетине комуздун сүрөтүн түшүрүп, атамдын кичинекей керкиси болор эле, аны менен акырындап чаап отуруп, комуздун силуэтин жасаганым эсимде. Ишигылып окшоштуруп, ичин ойгонго жарадым. Бетине картон кагазды камыр менен чаптап, башына кичинекей мык кагып, жоон кара жиптен кыл сымал тартып, эки кайталап ородум. Тепке ордуна карандашты койдум. Дароо эле угуп жүргөн обонду сала баштадым. Кадимкидей, окшошту. Ошону эстесем, азыркыга чейин таңгалам. Мени кайсы күч, жөндөм комуз жасатты экен?.. Кечке ойночумун, ошол "комузум" менен. Апам бир күнү "бул эмне эле болуп жатат" деп кобурап, кулагын салып тыңша-ап туруп, "апе-еей, бул Мыскалдын обонун салып жатпайбы. Атасын чакыргылачы", — деди таңгала. Атам келип угуп, жалынып-жалбарып, ушунчалык бир кубанды. Ал азыр да көз алдыма кинофильмдеги кадрдай тартылды.

Эсимде. Жүгөрүнүн арасында эле жүрчүмүн. Ошол кездеги үндөр азыркыдай кулагымда. "Ай, баягы кайда" деп сураган апама, "каякта болмок эле, баягы эле жүгөрүнүн ичинде, комуз жасай албай жүрөт" деген бир туугандарымдын үндөрүн угар элем. Жүгөрүнү канча тешип, бакалын кыл деп тагам деп канча мээнеттендим…

Эшиктин алдына качма топ ойночубуз, кошуна-колоңдун балдары чогулуп, өзүнчө эле бир дүйнө болучу. Айылда комуз черткен Сапарбек деген байке болор эле, комузду бир эки кайрып эле шашып жатам деп тура жөнөчү, аны тирмийип тиктеп турар элем. Ойноп жатканда манжаларынын кыймылы көз алдыңда турат, кеткенден кийин аны туура ойночумун. 

© Фото / из личного архива Самары ТоктакуновойСамара Токтакунова өмүрлүк жары Чалагыз Исабаев менен
Народный артист СССР Самара Токтакунова - Sputnik Кыргызстан
Самара Токтакунова өмүрлүк жары Чалагыз Исабаев менен

Кырмандагы Чайковскийдин концерти

Кыргыз Республикасынын Эл артисти Назира Мамбетованын архивдик сүрөтү - Sputnik Кыргызстан
Назира Мамбетованын айылга каты. Отундун үстүнө төрөлгөн наристе, камчы эңген кыз
Биздин үйдүн жанында кырман болор эле. Буудай бышканда түнкүсүн апамдар буудай тазалап, сапырып иштечү. Ошол жерде жыгач түркүктө ак чакадай болгон радио орнотулуп, кыргыздын күүлөрүн, анан классикалык музыкаларды берчү. Кызыгы, ошол кезде эле мага классикалык музыкалар жакын сезилчү. Укканда көкүрөгүм бир өзүнчө эле жыргачу. Бала кезде ал эмне музыка экендигин түшүнүп коюптурмунбу, симфония экендигин кайдан билем. Ай жарык, кырманда иштеп жаткандарды терезеден карап отуруп, радиодон берген музыканы термелип тыңшап отура берчүмүн. Чайковский фортепиано үчүн концертин укканда чөп аралап чуркап баратып, андан ары канат байлап учуп кеткендей элестетчүмүн… Кээде ушундай бир ыйлагым келчү… Кийин Фрунзе шаарына училищеге келгенде ошол музыкаларды угуп, кырманды эстедим. Ал Петр Чайковскийдин фортепиано үчүн концерти дешти. Анан Рахманиновдун концертин укканда баягы айлуу түн дагы эске келди. Негизи, музыка жаман жакка алып барбайт…

Училищенин алдындагы дарбазадан туруп алып ары-бери кеткендерди тиктеп туруп, "мен кандай бактылуумун, ушул жерде билим алам, кандай сонун, ээ" деп мадырайып турар элем. Бала экенмин да. Музыканы түшүнбөгөндөр бактысыздай туюла берчү.

Уй тоскондогу концерттер

Жогоруда айткан бададан келген уйду тосуп барганда жолдогу дөңсөөгө чыгып алып болушунча бакырып, кыйкырып ырдап, чер жазып алчубуз. Билим турам. Ал кезди кайтарууга мүмкүн эмес, бүттү, ал кез кетти. Бирок, мезгилинде кандай сонун бакыт, ырахат эле. Эстегенде, ошол мезгилдерге кайтып баргандай болуп калсың. Азыр мен Бишкекте отуруп кат жазып жатам, бирок, мен элестер, кыялдар менен баягы кучак толо жоогазын терген жайлоодо жүрөм. Ырдап жатабыз, күн батып бара жатат, тигине уй келе жатат. Эх-ээ, бактылуу балалыктын ирмемдери!

И баса, мен эркек балдар тепкен лянгини катырчу элем. Элестетип көргүлө, апарык, кара кыз, шыпылдап, улактай секирип лянги тээп жатат. Экиге бөлүнүп ойногондо, балдар мени кадимкидей талашчу. Ай, балалык ай! 

© Фото / из личного архива Самары ТоктакуновойКосмонавт Юрий Гагарин менен жолугушууда
Народный артист СССР Самара Токтакунова - Sputnik Кыргызстан
Космонавт Юрий Гагарин менен жолугушууда

Мария эжекем…

Обончу жана аткаруучу, окутуучу Түмөнбай Колдошов - Sputnik Кыргызстан
Түмөнбай Колдошовдун айылга каты. Көк-Ташым, эртедир-кечтир сага барабыз...
Мурда мектепте окуткан Мария Сапышева аттуу эжекейибиз кийин мага жеңе болуп калды. Ботаникадан сабак берчү эле, мага китептен чоң кагазга тартып кел деп тапшырма берип, аны доскага илип коюп, сабак өтчү. Анан менин агаларыма турмушка чыкты. Жеңе дегенге көпкө чейин оозум барбай, кийин араң көнгөн элем. Кийин баамдасам, кыйын мугалим болчу экен. Ошол жеңеме бул кат аркылуу салам айтам. Мария жеңе, сак-саламатта жүрүңүз!

Катымдын соңунда айтарым, аман бол, гүлдөп, өс менин кичи мекеним. Сен бар болсоң сенин тамырларың биз барбыз. Мен сени чнксиз жакшы көрөм, айылым!

Ал эми айылымдагы кийинки муундарга айтарым, улуттук музыкага, классикалык музыкага жакын болгула демекчимин. Бардык жетишкендиктин, өнүгүүнүн башаты – маданият. Андыктан, маданияттын бир өңүрү болгон музыканы түшүнүп, баалай, барктай билгиле.

Жаңылыктар түрмөгү
0