00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
Ежедневные новости
08:00
5 мин
Жаңылыктар
09:00
4 мин
Ежедневные новости
10:00
3 мин
Жаңылыктар
11:01
3 мин
Ежедневные новости
12:01
2 мин
Жаңылыктар
13:01
3 мин
Ежедневные новости
14:01
3 мин
Жаңылыктар
15:01
3 мин
Ежедневные новости
16:01
3 мин
Жаңылыктар
17:01
3 мин
Ежедневные новости
18:01
2 мин
Жаңылыктар
19:01
4 мин
Ежедневные новости. Погода на завтра
20:00
4 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 08:00
08:00
4 мин
Будь в курсе
К 10-летию ЕАЭС. О достижениях в сфере поддержки бизнеса стран союза
08:04
38 мин
Жаңылыктар
Жаңылыктар. Чыгарылыш 09:00
09:00
4 мин
Күн башат
"Түндүк" системасынын колдонуучуларынын саны 2 миллиондон ашты — канча жаңы кызмат кирди?
09:05
41 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 10:00
10:01
5 мин
Тема дня
Развитие трансплантации, строительство больниц и изменение законов: итоги года в здравоохранении КР
10:06
44 мин
Жаңылыктар
Жаңылыктар. Чыгарылыш 11:00
11:01
3 мин
Sputnikteн сүйлөйбүз
Кыргызстандын камсыздандыруу системасы КМШда үлгү болуучу деңгээлге жетти. Жарандар эмнени так билиши керек?
11:04
41 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 12:00
12:01
3 мин
Максимальный репост
Рекордное потребление электроэнергии: причины и меры Минэнерго
12:04
45 мин
Жаңылыктар
Жаңылыктар. Чыгарылыш 13:00
13:01
3 мин
Күн башат
Китепкананын учурдагы ролу канчалык? Улуттук китепкана заман талабына жараша өзгөрүүгө муктаж
13:05
44 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 14:00
14:01
3 мин
Особый акцент
On air
14:05
60 мин
Ачык кеп
ӨКМге бир катар заманбап технологиядагы техникалар алынууда
15:04
43 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 16:00
16:01
3 мин
Структура личности
Русский язык как инструмент межкультурного диалога в странах ЕАЭС
16:04
40 мин
Жаңылыктар
Жаңылыктар. Чыгарылыш 17:00
17:01
3 мин
Туяк
Жусуп Баласагындын кыргызга таандыгын далилдеген окумуштуу Качкынбай Артыкбаев
17:04
42 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 18:00
18:01
5 мин
Тема дня
Какие геополитические изменения произошли в 2024 году
18:07
49 мин
Жаңылыктар
Жаңылыктар. Чыгарылыш 19:00
19:01
5 мин
Спортбокс
2025-жылдан тарта Премьер-лигадагы командалардын саны өсөт, клубдар өспүрүм кыздар командаларын түзүүгө милдеттендирилет
19:06
51 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 20:00
20:01
5 мин
Жаңылыктар
Жаңылыктар. Чыгарылыш 21:00
21:01
3 мин
Ачык кеп
ӨКМге бир катар заманбап технологиядагы техникалар алынууда
21:04
43 мин
КечээБүгүн
Эфирге
г. Бишкек89.3
г. Бишкек89.3
г. Каракол89.3
г. Талас101.1
г. Кызыл-Кыя101.9
г. Нарын95.1
г. Чолпон-Ата105.0
г. Ош, Жалал-Абад107.1

Чучукка тийген чулдур сөздөр — "достукка отунуч", "мен ойлойм", "күлкүмүштүү"

© Sputnik / Лев РыжковКыргыз тилин үйрөнүү китебин окуп жаткан бала. Архив
Кыргыз тилин үйрөнүү китебин окуп жаткан бала. Архив - Sputnik Кыргызстан
Жазылуу
Филология илимдеринин кандидаты Ишенбек Султаналиев көчөдөгү жарнактардан тартып эл оозуна алынып бара жаткан тантык сөздөрдү карап отурсаң өзүнчө китеп чыгарын айтып кейиди.

БИШКЕК, 26-май — Sputnik. Бүгүнкү "Тибиртке" рубрикасында филолог Султаналиев чулдур сөздөрдүн бир катарын атап өттү. 

Анын айтымында, кыргызча жаңы сөздөрдү Бишкектин борбордук көчөлөрүнөн байкаса болот. 

"Чүй проспектисиндеги кинотеатрлардын биринде "Запрос в друзья" деген тасманы кыргызча "Достукка отунуч" деп бакыйта которуп жазышыптыр. "Ө" тамгасын "о" деп жазганы аз келгенсип, маанилик жактан да туура эмес которулган. "Достукка отунуч" деген сөздү окуп кандай маанини түшүнсө болот?" — деп таңыркайт филолог. 

Кыргызча чен-өлчөм: чай кайнам, бир кесим эттей, бир ууч, тай чабым
Ал ар бир сөздүн элеси болуусу керек экенин айтат. Мисалы "алма" деген сөздү укканда томолок, кызыл, даамдуу деген сыяктуу элестер келет. 

"Анан ошол образды элестетүү менен сөздүн маанисин түшүнөсүң да. Тасмалардын аталышын түзмө-түз которбой маанисине жараша жазыш керек", — дейт Султаналиев. 

Филолог "Белоснежка и охотник" деген тасма дагы маанисине жараша которулбай калганын билдирди. 

"Белоснежка деген кыргыздарда болгон эмес. Аны "үр кыз" деп которуп жүрүшөт. Бирок үр — бул периште деген сөздүн синоними. Ошон үчүн үр кызга караганда "аруу кыз" же "ак кыз" деп которуу туура болмок", — дейт филолог. 

Анын айтымына караганда котормо сөздөрдөн көп ката кетет. Мисалы "я думаю" дегенди "мен ойлойм" деп которуу менен сөз баштагандар арбын. Ал "менин оюмча" деп айтуу туура экенин белгиледи. 

Мындан тышкары, филолог "барчук", "келчүк", "күлкүмүштүү" деген тантык сөздөр коомчулук арасында кадимкидей колдонулуп калганын кошумчалады. 

"Барчук эмес бурчубуз, келчүк эмес келчүбүз, күлкүмүштүү эмес күлкүлүү деп айткан туура. Буларды канча айтканыбыз менен болбой эле туура эмес сүйлөп, жазып жатышат", — деп кейиди Султаналиев. 

Филолог "Манасты" баяндаган кыргыз тилинин үч миңге жетпеген сөзү гана коомчулук тарабынан такай колдонуларын белгиледи.

Жаңылыктар түрмөгү
0