Саламаттык сактоо министрлигинен билдиргендей өлкө боюнча бир жыл ичинде болжол менен 22 миң аял бойдон алдырса, анын 200гө чукулу 17 жашка чейинки кыздар.
Sputnik Кыргызстан агенттиги аялдардын бойдон алдыруу себептери, аборттун түрлөрү, анын организмге болгон терс таасири тууралуу гинекологдордун пикирин укту.
"Жасаган катам үчүн өкүнүп отурам"
Майрам (аты өзгөртүлдү) учурунда жаза баскан кадамы үчүн азыр бармагын тиштеп отурган кези. Анткени биринчи баласына алты ай болгондо эле Майрамдын кайрадан боюна бүтүп калып аны алдырып салган.
Андан бери үч-төрт жыл өтүп Майрам азыр балалуу боло албай жүрөт. "Ошондо эле балама теңтуш кылып бирөөнү төрөп алсам болмок" деп өкүнгөн келин өзүн өзү кечирбей келет.
"Бир жылдан бери көрүнбөгөн доктурум калбады, табыптарга барып жатам. Күйөөмдүн, баламдын алдында өзүмдү абдан күнөөлүү сезем. Айымдарга айтаарым ар бир баланын өз ырыскысы болот экен. Баарын ойлонуп иш кылгыла", — деп кейиди Майрам.
Аборттун кесепеттери
Майрамдыкындай тагдыр Кыргызстанда миңдеп, дүйнөдө миллиондоп саналат. Убагында билинбегени менен аборт кийин тукумсуздук, сезгенүү оорулары, ал тургай рак оорусуна алып келет дейт Эне жана баланы коргоо улуттук борборунун акушер-гинекологу Жанара Сыдыкова.
— Аборт аялдардын ден-соолугу үчүн бычак десек болот. Бирок ал жумушту айрым учурда айла жок жасоого туура келет. Эң оболу, аборт кылдырган аялдын кийин боюна бүтпөй калуу коркунучу күч болсо, экинчиси организмдеги гормоналдык тең салмактуулук бузулат. Мындан сырткары, ар түрдүү инфекция кирип, эгер түйүлдүк жакшы тазаланбай калса жатындын рак оорусуна алып келиши ыктымал. Ошондой эле аз кандуулукту пайда кылып, кийин улам-улам бойдон түшө берүү кооптуулугу жаралат.
— Бойдон алдырам деп жылына силерге канча аял кайрылат?
— 2014-жылы аборт кылдырам деп келгендердин саны 172 болсо, 2015-жылы — 146, ал эми 2017-жылы алгачкы үч айында 33 аял бойдон алдырды. Бирок мурдагы жылдарга салыштырмалуу аборт жасаткандардын саны өлкө боюнча азайып келе жатат. Анткени азыр ар бир үй-бүлөлүк борборлордо дарыгерлер үй-бүлөнү пландоо боюнча консультацияларды өтүп, сактануу эрежелери тууралуу түшүндүрүү иштерин активдүү жүргүзө баштады.
— Аборт кайсы убактан тарта коркунучтуу болуп саналат? Үч айга чейин түйүлдүктү алып салууга уруксат берилген деп айтылат…
— Криминалдык аборт коркунучтуубу?
— Албетте. Криминалдык аборт бул мыйзам жол бербеген ыкмалар, мисалы, убактысы үч айдан өтүп кетсе деле ага карабай аборт кылгандар болуп саналат. Мында элден жаап-жашырып, үй шартында же жеке клиникаларда эч кимдин медициналык уруксаты жок жасаткандар криминалдык абортко кирет. Ошондуктан биздин жаш кыздарга айтарыбыз — эгер кокустук менен ушундай учурга туш болуп калсаңар, тартынбай келип, сөзсүз дарыгердин кеңешин алгыла.
— Жаш кыздар көбүнчө түйүлдүк чоңоюп кеткенде келсе керек?
— Жаш кыздар келбейт деп айтпайм, бирок мамлекеттик ооруканаларга көп кайрылбай калышты. Анткени көпчүлүккө билгизбейли деп жеке клиникаларга барышат. Ата-энесинен жашырып жүрүп түйүлдүк чоңоюп кеткенде келгендер болот. Бирок бизге келген турмушка чыга элек кыздардын көбүнө "төрөп алгыла, кийин такыр балалуу боло албай каласыңар" деп айтабыз. Көпчүлүгү көнүп кетет. Жаштарга "уят" дебей баары бир интим темасы, туура сактануу тууралуу лекцияларды көбүрөөк өтүшүбүз керек.
— Азыр мурдагыдай операция жолу менен эмес, дары-дармек менен да бойдон түшүрүп калышыптыр. Мунун канчалык зыяны бар?
Биз хирургиялык жол менен гана аборт кылабыз. Дары менен атайын окуудан өткөн гана гинекологдор түшүрөт. Дары менен аборт кылганда түйүлдүк түшөрүнө кепилдик жок. Андай учурда баланы айла жок хирургиялык жол менен алууга туура келет. Бул учурда аборт кылдырган аял эки эсе жапа чегип калат.
— Аборт көп болбош үчүн үй-бүлөнү пландаштыруу ыкмалары боюнча кеңештериңизди берсеңиз?
— Азыр бойго бүтүрбөөчү көп ыкмалар, каражаттар чыккан. Мисалы, жатындын ичине коюлуучу спиралдар, свечалар, крем, таблеткалар, ийнелер, презервативдер бар. Булардын баары дарыканаларда сатылат. Ал тургай кокустан же убагында сактанбаган жыныстык катнаштан кийин үч күндүн ичинде колдонулуучу таблеткалар бар. Кош бойлуулуктан жана төрөттөн кийин эненин организми калыбына келиши жана төрөлгөн баланын толук кандуу багылып, тарбияланышы үчүн төрөттөрдүн ортосунда эки жыл же андан да көп эс алуу талап кылынат. Төрөт аралыгын сактабаса баланын жана эненин ден-соолугуна көп коркунуч туулат, аз кандуулук, арыктоо, итий жана башка оорулар чыгат.
— Өтө көп бойдон алдырган аялдар да бар эмеспи. Кийин кедергиси тийбейби?
Статистика
Саламаттык сактоо министрлигин маалыматына ылайык, 2013-жылы республика боюнча 22 092 аял аборт кылса, анын ичинде 223 учур 17 жашка чейинкилердин арасында болгон. 2014-жылы 24 456 аборт болуп, 180ни он жетиге чыга электер. Ал эми соңку 2015-жылкы иликтөөдө 22 513 аял бойдон алдырганы катталып, 177си жашы жете элек курактагылар экени аныкталган.
