00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
07:46
5 мин
Ежедневные новости
08:00
3 мин
Жаңылыктар
09:00
3 мин
Ежедневные новости
12:01
3 мин
Жаңылыктар
13:01
3 мин
Ежедневные новости
14:01
3 мин
Жаңылыктар
15:01
3 мин
Ежедневные новости
16:01
3 мин
Жаңылыктар
17:01
3 мин
Ежедневные новости
18:01
4 мин
Жаңылыктар
19:01
5 мин
Ежедневные новости
20:00
5 мин
Ежедневные новости
08:00
4 мин
Жаңылыктар
09:00
5 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 12:00
12:01
7 мин
Будь в курсе
Женщины в бизнесе Кыргызстана: равные права или двойные барьеры?
12:08
45 мин
Жаңылыктар
Жаңылыктар. Чыгарылыш 13:00
13:01
3 мин
Sputnikteн сүйлөйбүз
Бишкекте тургундарды жылуулук менен камсыздоону жакшыртуу боюнча кандай иштер жүргүзүлүүдө?
13:04
25 мин
Күн башат
Кызыл-Омполду, Кумтөрдү жана башка кендерди иштетүүдө Кыргызстан эмнеге көңүл бурушу керек?
13:31
24 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 14:00
14:01
3 мин
Особый акцент
On air
14:05
0 мин
Жаңылыктар
Жаңылыктар. Чыгарылыш 15:00
15:01
3 мин
Ачык кеп
Кыргызстанда кант диабети “жашарууда”— диабетти алдын алуу иштерине кандай көңүл бурулуп жатат?
15:04
45 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 16:00
16:01
3 мин
ОГО!
Люди и события, которые не оставили нас равнодушными
16:05
2 мин
Жаңылыктар
Жаңылыктар. Чыгарылыш 17:00
17:01
3 мин
Жума жыйынтыгы
апта ичинде болуп өткөн айрым окуяларга токтолобуз
17:05
45 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 18:00
18:01
5 мин
Об экономике и не только
с Кубатом Рахимовым
18:07
30 мин
Жаңылыктар
Жаңылыктар. Чыгарылыш 19:00
19:01
5 мин
Спортбокс
Спорттук экипировкаларды тандоодо эмнеге көңүл буруу кажет?
19:06
40 мин
Ежедневные новости
Ежедневные новости. Выпуск 20:00
20:01
5 мин
Итоги недели
Информационно-аналитическая программа
20:06
0 мин
Ачык кеп
Кыргызстанда кант диабети “жашарууда”— диабетти алдын алуу иштерине кандай көңүл бурулуп жатат?
23:04
45 мин
КечээБүгүн
Эфирге
г. Бишкек89.3
г. Бишкек89.3
г. Каракол89.3
г. Талас101.1
г. Кызыл-Кыя101.9
г. Нарын95.1
г. Чолпон-Ата105.0
г. Ош, Жалал-Абад107.1

Кыяс Молдокасымов: Фу-Йу кыргыздары тууралуу жаңы маалыматтар чыкты

© Sputnik / Дильноза Алымова"Мурас" фондунун жетекчиси, тарыхчы Кыяс Молдокасымов
Мурас фондунун жетекчиси, тарыхчы Кыяс Молдокасымов  - Sputnik Кыргызстан, 1920, 11.05.2022
Жазылуу
Кыргызстандык тарыхчы кесиптеши У Юаньфендин Фу-Йу кыргыздарына арналган көлөмдүү жаңы макаласы кыргыз тилине которула баштаган жыйнакка басыла турганын билдирди.
БИШКЕК, 11-май — Sputnik. Кытайдын Хэйлунцзян провинциясынын Фу-Йу уездинде жашаган кыргыздарга тиешелүү жаңы маалыматтар чыкты жана алардын ал жакка качан каяктан кандайча көчүп барганы такталды. Ал гана эмес, көчүрүлгөн кыргыздардын аты-жөнү, саны, шарты, жылдары так болду. Мындай маалыматты "Мурас" фондунун жетекчиси, тарыхчы Кыяс Молдокасымов социалдык тармактагы баракчасындагы "3000 жылдык тарых — жаңы жаңылык" деген постунда жазды.
Ал Пекиндеги кытайлык кесиптештеринен дагы бир жакшы кабар келгендигин, үч жыл мурда Манжу доорундагы кыргыздарга тиешелүү 2 800 беттен турган жаңы архивдик документтер табылганын кабарлагандыгын эске салды.
"Бул жана башка жаңы архивдик документтер президент Садыр Нургожоевичтин жана тарыхты колдойбуз деген мекенчил күйөрмандардын колдоосу менен келечекте которула баштайт. Мына ушул документтерди иликтей келгенде арасынан Кытайдын Хэйлунцзян провинциясынын Фу-Йу уездинде жашаган кыргыздарга тиешелүү жаңы маалыматтар чыкты. Кытайлык кесиптешибиз У Юаньфэндин Фу-Йу кыргыздары тууралуу жаңы архивдик документтерге таянып жазган иликтөөсүнө ылайык, ал доордо кыргыздар ал жака качан каяктан кандайча көчүп барганы такталды. Ал гана эмес, көчүрүлүп барган кыргыздардын аты жөнү, саны, шарты, жылдары так болду", — деп жазган Молдокасымов.
Тарыхчы У Юаньфендин Фу-Йу кыргыздарына арналган бул көлөмдүү жаңы макаласы жаңыдан кыргыз тилине которула баштаган жыйнакка басыларын белгиледи. Ал байыркы кыргыз тарыхына арналган жыйнак 2019-жылы Пекин шаарында басылып, андан бери которулбай келгенин, аны которууну кытайлык кесиптештер каражат таап колго алганын да кабарлаганын кошумчалаган.
"Буюрса бул жыйнакка бүйүр кызыткан, жаңы маалыматка жык толгон ондогон мыкты макала кирет. Эң башына 3 000 жылдык тарыхыбызды тактап берген профессор Ю Тайшандын макаласы коюлат", — деп жазган Молдокасымов.
Фуюй кыргыздары (Манжуриядагы кыргыздар) – Кытайдын Фуюй уездинде моңгол, даур, солон жана кытайлар менен жамаатташ жашаган "кыргыз" аттуу этнографиялык топ экендигин ачык маалымат булактарынан окууга болот.
Бул кыргыздардын жалпы саны 1 500 чамалуу экени айтылат. Жашы улуулары өздөрүн "кыргыз", кийинки муундар кытай тилинин өзгөчөлүгү менен "тиртиз" (кыт. "цзилицзи") деп аташары маалым. Фуюйлук кыргыздардын аксакалдары берген маалыматтарга караганда, алар бул аймакка (Хэйлунцзян) Алтайдан мындан 300 жыл илгери көчүп келишкен делет. Изилдөөчүлөрдүн пикиринде, кыргыздар Хэйлунцзянга император Цян Лундун тушунда (1736-1796-жж.) көчүрүлгөн.
Иликтөөчүлөрдүн басымдуу бөлүгү Фуюй кыргыздарынын Хэйлунцзянга көчүп баруусун XVIII кылымдын (1703-ж.) баш чендериндеги энесайлык кыргыздардын Жунгар хандыгы тарабынан зордоп көчүрүлүүсүнө байланыштырышат.
Тарыхчы Тынчтык Чоротегин Эне-Сайдан Ички Азия аркылуу барып калган кыргыздардын тобу катары биздин көөнө тарыхыбызды, тилибизди жана маданиятыбызды изилдөөдө өзгөчө маанилүү экендигин маектеринин биринде белгилеген.
КР президентинин аппаратына караштуу Мурас коомдук фондунун төрагасы, тарыхчы Кыяс Молдокасымов. Архив - Sputnik Кыргызстан, 1920, 30.01.2020
Радио
Молдокасымов: кыргыз тарыхына 3000 жыл толгону тууралуу макала кыргызчаланды
Жаңылыктар түрмөгү
0