Тоолуу Карабахтагы россиялык тынчтык орнотуучу операция татаал логистикасы менен айырмаланат. Степанакерттеги аэродромду реконструкциялоо жана заманбапташтыруу Россиянын Аба-космостук күчтөрүнүн аскердик-транспорттук учактарын кабылдоого мүмкүндүк берет, жаңы операциялык мүмкүнчүлүктөрдү жаратат, аскердик топторду жабдуу боюнча көптөгөн маселелерди чечет. Ушул тапта көпчүлүктүн көңүл борборундагы аймактын аэропорт жагдайына аскерий баяндамачы Александр Хроленко сереп салган.
Карабахты Армения менен туурасы 5 чакырым болгон Лачын коридору гана байланыштырып турат. Россиялык тынчтык орнотуучулардын көзөмөлүндөгү аймакта бул жол кокус кырдаал курчуп кете турган болсо, баары бир эң талуу көйгөйлөрдөн болуп калат. Келечекте жаңы жолдун (коридордун) оңой эмес курулушу жана Азербайжанга өткөрүлүшү күтүлөт. Бирок жүргүнчү жана жүктү ыкчам ташуу бүгүн зарыл болуп турат.
Жоокердик бөлүктөрдүн, техника жана жүктөрдүн Тоолуу Карабахтын шартында жүздөгөн чакырымга ыкчам жеткирүү оор аскердик операцияга айланууда. Тынчтык орнотуучулар тобунун ички курамы жылына эки ирет алмашат. Аймактагы кырдаал курчуп кетсе, дагы кошумча күч жана каражат керектелиши мүмкүн.
Ошондой эле Степанакерттен тогуз чакырым аралыкта жайгашкан Ханкенди аэропорту бар. Болжолдуу түрдө оор аскердик-транспорттук авиацияны кабылдай алат. Бул жакта 1990-жылдардын башындагы согуштук аракеттерден улам учуштар токтоп калган.
Степанакертке жакын аэропортту кайра калыбына келтирүү жана заманга бапташтыруунун баасы жакын арада каралса, көп жылдык узун каттам, убакыт жана күчтүн олчойгон чыгымдарынан кымбат деле болбойт. Аэропорт жарандык жүктөрдү ташуу, ошондой эле келечегинде Тоолуу Карабахтын экономикалык өсүшү үчүн түзүлгөн логистикалык борбор да болуп калышы ажеп эмес.
Ыраак жана кооптуу жол
Россиялык тынчтык орнотуучулар 23 байкоочу постто Тоолуу Карабахтагы окту токтотуу режимин сактоого күнү-түнү көз салышат. Лачин коридору аркылуу өткөн автотранспорт жана жергиликтүү калктын кыймылынын коопсуздугун камсыз кылышат.
14-ноябрдан тарта 26 миңден ашуун качкын үйлөрүнө кайтты. Аймакта россиялык саперлор, аскердик медиктер, Өзгөчө кырдаалдар министрлигинин кызматкерлери да кызуу иш алпарууда.
Степанакерттеги аэропорттогу учуштарды эске алсак, бул документ жердеги гана тургай, абадагы тыюу салууларды жоеру айкын. Россиядан түз маршрут логистика жана жабдуунун көп көйгөйлөрүн чечип, тынчтык орнотуучу 15-бригаданын аскердик топторунун операциялык мүмкүнчүлүктөрүн арттырмак.
Мурда Грузия Азербайжан жана Армениянын өтүнүчү менен өз аба мейкиндигин россиялык аскердик-транспорттук авиацияга ачкан. Учактар Ереванга учуп турган. Андан ары Степанакертке техникада узак жол басууга аргасыз болушкан. Эми аймактын аба мейкиндигиндеги бөгөттөрдү толук алып салууга убакыт келди. Бул Азербайжандан Нахичеван автономиясына чейинки жолду куруу долбооруна да чоң пайда келтирмек.
Жабык асман
Степанакерт аэродрому ремонттолуп, 2012-жылы учактарды кабыл алууга даяр болчу. Бирок Бакунун каршылыгынан улам бул ишке ашпай калган. Анткен менен үч тараптуу макулдашуу түзүлүп, россиялык тынчтык орнотуучу миссия башталгандан тарта аймактагы кырдаал түп-тамырынан бери өзгөрдү.
Азербайжандын президенти Ильхам Алиев кечээ: "Тоолуу Карабахты байырлаган армяндар да, азербайжандар да сөзсүз ал жакка кайтышат. Кайрадан ынтымакта коңшулаш болуп жашашат. Мында логистикалык, транспорттук, энергетикалык коопсуздук маселелери бар. Биз ушул маселелердин баарын карайбыз", - деп билдирди.
Бул үмүт жандырат. Эгер тоо койнундагы аэропорт жакында кучак ачса, бул жышаан – региондук тынчтык жана туруктуулукка чоң өбөлгө.
