Sputnik Кыргызстан агенттиги быйыл төө буурчактын түшүмү кандай болгонун сураштырганча, баанын төмөн болуп жаткан себебин билип көрдү.
Талас облусунун Кара-Буура районунун Бакайыр айылынын тургуну Бактияр Нуржанов үч гектар жерге төө буурчак айдаган. Ал аталган айыл чарба продукциясы быйыл аябай эле арзан болуп дыйкандардын мээнети акталбай жатканын айтты.
"Мисалы, бир гектар жерге төө буурчак өстүрүү үчүн сугатын, кара жумушту эсептебегенде 40 миң сомдой кетет. Бирок азыр төө буурчактын бир килограммы 35-37 эле сом болуп, өзүн актабай жатат. Былтыр баа жакшы болгонунан дыйкандар көп айдап алган. Алардын ичинде насыя алгандары бар. Айрымдары кышында өткөрөбүз деп сактап койсо, карыз алгандарга кыйла кыйын болууда. Мурда түрктөр келип кымбат алып кетчү эле, азыр бүт эле ортомчулар жүрөт", — деди ал.
Нуржановго окшоп төө буурчакты гектарлап айдап алып, бирок өзүн актагыдай баага сата албай жүргөн дыйкандар көп эле экен.
Айыл чарба, тамак-аш өнөр жайы жана мелиорация министрлигинин Бүткүл соода уюму маселелери жана ЕАЭБ өлкөлөрү боюнча иштөө бөлүмүнүн башкы адиси Анаркүл Беккулиева Кыргызстандын төө буурчагы 20дан ашык өлкөгө экспорттолоорун айтып, быйыл да инвесторлор келип жатканын кошумчалады.
Ал эми монополияга каршы жөнгө салуу мамлекеттик агенттигинин Талас облусундагы жетекчиси Нуржан Аманкулов быйыл төө буурчактын баасы туруктуу экенин айтты.
"Өкмөттүн токтомуна ылайык, төө буурчактын бизде лопатка сорту жазылган. Былтыркы жылдын сентябрь айында анын тазаланбаганы 50-53 сом, тазасы 54-55 сомго чейин жеткен. Ал эми быйыл 28-сентябрга эле жүргүзгөн мониторингге ылайык, тазалана элек сортунун бир килограммы 50-52 сом, тазасы 53-55 сомдон сатылууда. Августта инвесторлордун келе электигине байланыштуу төө буурчак 35 сомго чейин сатылып жаткан. Азыр жергиликтүү ишкерлер инвесторлор келип баа да жогорулай баштады. Мониторингди ачып карасак, 6-сентябрда төө буурчак 40-43 сомдон сатылып жатса, 17-сентябрда 47 сом, 27-сентябрдан кийин 50 сомго чейин жеткен. Белгилей кетсек, төө буурчактын томат сорту бар. Аны жылда дыйкандар көп айдайт. Ошолор азыр 35-40 сомдон бааланууда. Ал көбүнчө Грузия мамлекетине экспорттолот", — деди Аманкулов.
Ал эми мурдагы жылдары, 2015-жылы төө буурчактын баасы 25-30 сомго түшүп кетип дыйкандарды бушайманга салган.
Адистер төө буурчактын баасы дүйнөлүк рынок менен тыгыз байланышта экенин айтып, нарк бир жылы жакшы болсо, экинчи жылы төмөндөп өзгөрүп тураарын баса белгилешти.
Төө буурчактын наркынын өзгөрүү тенденциясы (Айыл чарба министрлигинин жана монополияга каршы жөнгө салуу мамлекеттик агенттигинин маалыматы боюнча):
— 2010-жылы 18-22 сом;
— 2011-жылы 28-30;
— 2012-жылы 30-35;
— 2013-жылы 74-100;
— 2014-жылы 60-65;
— 2015-жылы 28-35;
— 2016-жылы 57-58;
— 2017-жылы 70-80;
— 2018-жылы 50-53;
Белгилей кетсек, жазында Sputnik Кыргызстан агенттигинин кабарчылары "быйыл дыйкандар эмнелерди отургузса утулбайт?" деген материал жасаган. Анда айыл чарба жана мелиорация министрлигинин Айыл чарба өсүмдүктөрүн экспертизалоо департаментинин жетекчиси Дмитрий Тен Таластын эли быйыл төө буурчак жана пияз өстүрсө уттурбайт деп айткан эле.
