Жансыз бейтапты кучактап ыйлап, кечирим сурадым... Хирургдун маеги

© Sputnik / Табылды КадырбековУчурда Улуттук хирургия борборунун ашказан жана он эки эли ичеги оорулары бөлүмүнүн жетекчиси, жогорку даражадагы хирург Болот Иманов
Учурда Улуттук хирургия борборунун ашказан жана он эки эли ичеги оорулары бөлүмүнүн жетекчиси, жогорку даражадагы хирург Болот Иманов - Sputnik Кыргызстан
Жазылуу
Болот Иманов 40 жылдан бери оор абалда келген бейтаптарга жардам берип келет. Иш тажрыйбасында 10 миңден ашык операция жасаган. Орто Азияда биринчилерден болуп уйку бездин дартын операция жолу менен айыктырууну ишке ашырган.

Учурда Улуттук хирургия борборунун ашказан жана он эки эли ичеги оорулары бөлүмүн жетектейт.

Болот Иманов Sputnik Кыргызстан маалымат агенттигине маек куруп, хирургдардын жашоосу, иш тажрыйбасындагы өксүгөн, сүйүнгөн, таң калган учурлары тууралуу айтып берди.

Дарыгерликке түрткү берген апа, Иса Ахунбаевдин өлүмү…

Бала кезимде апамдын колу-буту ооруп, тегеректеп эле жүрчүбүз. Ошондо дарыгер болом деп максат койдум. Дагы бир себеби, дарыгер Асан Жайлообаев биздин айылдан. Ал келгенде жердештер кадырлап тосуп алчу. 10-класста окуп жүргөндө белгилүү хирург Иса Ахунбаев автокырсыктан каза тапты. Бул окуя ого бетер түрткү берип, медициналык институтка тапшырып калдым. Чолпон-Атадагы бейтапканада үч жыл мед ага катары эмгектендим. Келгендин баарын үзгүлтүксүз кабыл ала берчүмүн. Кесиптештер "Боке, өзүң тейлей бер" дешчү.

Хирургияда оору даана аныкталып, бейтаптар так дарыланып чыгат. Терапевт адистериндей өнөкөт оорулар менен алектенбейбиз. Хирургия мага ушунусу менен жакты.

© Фото / из личного архива Болота ИмановаДарыгер-хирург Болот Иманов Орто Азияда биринчилерден болуп уйку бездин дартын операция жолу менен айыктырууну ишке ашырган
Врач-хирург высшей категории Болот Иманов - Sputnik Кыргызстан
Дарыгер-хирург Болот Иманов Орто Азияда биринчилерден болуп уйку бездин дартын операция жолу менен айыктырууну ишке ашырган

Клиникалык ординатураны хирург Мамбет Мамакеевдин кафедрасынан өттүм. 24 жашымда ашзказан жана ок эки эли ичеги бөлүмүнүн башчысы болуп дайындалдым. 16 жыл устатым Мамакеевдин жардамчысы болдум. Ал киши хирургиянын сырларын гана эмес, адамга кандай мамиле кылышты да үйрөттү.

Совет убагындагы студенттик күндөр, изденүү, билим

Академик, Эл баатыры Мамбет Мамакеев - Sputnik Кыргызстан
Мамакеев: атынып, тамтыксыз бычак жеп, ичегисин көйнөгүнө ороп келгендер жашап кетишти
Мектепти жакшы окугам. Окуу жайдан орус тилинен кыйналдык. Экзамендерде түндөп окуп, тапшырмаларды ырча жаттап жооп берчүбүз. Биринчи жолу "үч" алганда арданып ыйлагам. Бирок медицина боюнча сабактарга келгенде кыргыз балдар көзүбүздү жуумп айтып берчүбүз.

Биздин убакта студенттер кесипке абдан кызыкчу. Ачыгын айтсам, азыр жаш адистерге ишене бербейм. Биз ординатураны акысыз окучубуз, тескерисинче, бизге мамлекет төлөп берчү. Эсимде бейтапканада үйрөнөм деп кечке жүрө берчүмүн. Дарыгерлер "үйүңө барбайсыңбы" деп урушчу. Үйгө барганда адамдын органдарын элестетип дорожкаларды кескилеп, колумду көндүрчүмүн. Жубайым абдан түшүнүктүү чыгып, ишиме колдоо көрсөттү.

© Sputnik / Табылды КадырбековБолот Иманов: Хирургияда оору даана аныкталып, бейтаптар так дарыланып чыгат. Кесип мага ушунусу менен жакты
Врач-хирург высшей категории Болот Иманов - Sputnik Кыргызстан
Болот Иманов: Хирургияда оору даана аныкталып, бейтаптар так дарыланып чыгат. Кесип мага ушунусу менен жакты

Оорулууларга шыпаа болгон жана таң калган учур

Мен Орто Азияда биринчи жолу уйку безинин дартын хирургиялык жол менен дарылоону изилдеп, диссертация жактагам. 1996-жылы бул илдеттин өлүм көрсөткүчү 60-70 пайыз эле. Устатым Мамбет Мамакеев "Болот муну менен күрөшүүнү колго албасаң болбойт" деди. Күн-түн дебей отуруп үч жыл убактыбызды сарптадык. 2000-жылдары өлүм көрсөткүчү 18,2 пайызга түштү. Андан кийин республиканын бардык аймактарында менин ыкмамды колдоно башташты. Учурда каза болгондордун саны 7 пайызды гана түзөт.

Адатта ичегилер буралып калат. Бир ирет бизге келген бейтаптын ашказаны буралып калыптыр. Башында ичин бөлөк диагноз менен ачканбыз. Ден соолугун калыбына келтиргенден кийин маалымат булактарынан издештирсек мындай диагноз менен операцияны дүйнө жүзүндө 501-болуп биз жасаптырбыз. Бул Кыргызстанда биринчи жолу жасалган операция болгон.

© Фото / из личного архива Болота ИмановаБолот Иманов: биздин убакта студенттер кесипке абдан кызыкчу. Ачыгын айтсам, азыр жаш адистерге ишене бербейм
Врач-хирург высшей категории Болот Иманов - Sputnik Кыргызстан
Болот Иманов: биздин убакта студенттер кесипке абдан кызыкчу. Ачыгын айтсам, азыр жаш адистерге ишене бербейм

Көзгө жаш алганда…

Тажрыйбамда 10 миңден ашык операция жасадым. Жумуш учурунда өмүрүн сактай албай, ажал тапкан бейтаптар болбой койбойт экен. Жаш жигит алвеококкоз оорусу менен келди. Башка бейтапканаларга барса жасай албайбыз деп чыгарып берип коюшуптур. Туугандары "сизге ишенебиз, бир нерсе болсо жоопкер болбойсуз" деп суранышты. Операция убагында бейтаптын ири кан тамыры жарылып кетти, Кучактап ыйлап, кечирим сурагам…

Директор Бишкекского научно-исследовательского центра травматологии и ортопедии Сабырбек Жумабеков - Sputnik Кыргызстан
Сабырбек Жумабеков: кабинетке бекинип алып ыйлайм
2010-жылы апрель окуясында киши абдан көп келген. Окуя болгон күнү эч бир кызматкер үйүнө кеткен жок. Өлүп келгендери да болду. Жалпысынан 80дей операция жасадык. Ошондо бир жаш бала сол жак өпкөсүнө ок жеп операция жасаткан. Андан"не кылып жүрдүң" деп сурасам, "кызыгып карап тургам" деп жооп берди. Көп өтпөй апрель баатырларына өкмөт акча берет деп калбадыбы, ошондо "мен кокусунан эмес, атайын эрдик үчүн баргам" деп калыптыр.

Борбордо болгон окуя. Жаш балдар ортосу оюлуп калган чоң терезеден ары-бери секирип ойношот. Бирөөсү аларды туурайм деп атып ичи менен сайылып калыптыр. Баладан көп кан кетип калды. Сактай алган жокпуз. Мөлтүрөгөн жапжаш бала экен. Бөлүмдөгү дарыгердин баары ыйладык.

© Sputnik / Табылды КадырбековХирург Болот Иманов: бала кезимде апамдын колу-буту ооруп, тегеректеп эле жүрчүбүз. Ошондо дарыгер болом деп максат койдум
Врач-хирург высшей категории Болот Иманов - Sputnik Кыргызстан
Хирург Болот Иманов: бала кезимде апамдын колу-буту ооруп, тегеректеп эле жүрчүбүз. Ошондо дарыгер болом деп максат койдум

Тизелеп акча сунган бейтаптын окуясы

Илгери бейтаптар дарыгерлерди кудайындай көрчү. Кой союп эле келе беришчү. Бир жолу Тоңдон келген чабандын аялына операция жасап, ал ийгиликтүү өттү. Чабан кабинетиме келип "муну алып коюңуз" десе чочуп кетипмин. Ал кезде акча алуу деген жок болчу да. Ишенесизби, албайм десем "сизге ыраазымын" деп тизелеп акчасын сунду. Он баласы бар экен деди. Колундагы 100 рублдин 10нун ырым катары алып, калганын "балдарга таттуу алып бер" деп жолго салдым.

Борбордук Азияда аялдан чыккан биринчи хирург жана академик Какиш Рыскулова. Архив - Sputnik Кыргызстан
Жүз жашка чыкты! Туңгуч аял хирург Какиш Рыскулова тууралуу 8 факты
Эгер мен акча алып жашасам эбак байып кетмекмин. "Ставкаңыз канча" дегендерди укканда, "мен силерге базарчы эмесми"н деп тилдейм. Эгер чын жүрөгүнөн ыраазычылык айтып жатса башка кеп. Эл катары жашайм. Үй-бүлөбүз менен үзүлүп-жулкунбайбыз. Бир мисал айтып берейин. Мен го айылдыкмын. Жубайым башкарманын кызы болчу. Убагында кайнатам биздин батирлеп жүргөнүбүзгө карабай үй алып бергенге жардамдашкан эмес. Атам айылдан алма жүктөп, акысына орустун бир кичинекей бөлмөсүн сатып алганбыз. Ал урап түшкөндө мамлекеттен үй беришкен.

Өзүм жумшак адаммын. Бейтаптар же алардын туугандары менен катуу айтышып, жаман көрүнгөн күндөрүм болгон эмес. Устатым Мамакеев "сени сөксө, ичиңен сөгүп, сыртыңан жылмайып кой" деп айтат.

Жаңылыктар түрмөгү
0