Ажырашуу азабы эмнеден келип чыгат? Үй-бүлөлүк чыр-чатактын себептери

© Sputnik / Руслан Кривобок / Медиабанкка өтүүЖубайлар. Архив
Жубайлар. Архив - Sputnik Кыргызстан
Жазылуу
Ала-Тоодой эт, ала көлдөй чык жасап, үйлөнүү тоюн дүңгүрөтө бергендер эртеси эле ажырашкандардын (бойдоктордун) катарын толуктап калганы кадыресе көрүнүштөй. А түгүл көп жыл чогуу түтүн булатып эки ара жолго түшкөндөрдү көрүп таң калбай койбойсуң.

Улуттук статистикалык комитеттин маалыматы боюнча, 2016-жылы Кыргызстанда 49 миң жуптун никеси расмий каттоодон өтсө, 9 миңден ашуун үй-бүлөнүн очогу бузулган.

Обручальное кольцо на ладони - Sputnik Кыргызстан
Бүттү, ажырашам! Кыргызстанда бир жыл ичинде 8 миң үй-бүлөнүн очогу бузулду
Журналист Гүлдана Талантбекова үй-бүлөлүк пикир келишпестиктин себебин иликтеп, психологдон тарта адамдын дене бою жагынын өзгөчөлүгүн эске алуу менен уролог, гинекологдун, артты бир кылчайып ата-бабалар бүлө маселесин кантип чечкен деген суроо менен этнографтын да пикирин укту.

20 жаштагы Сейилди төрт жыл мурун ала качып кетишкен. 17 жашында эне болгон кыздын кайненеси экөөнүн ортосундагы түшүнбөстүк ажырашууга алып келген. Чемоданды көтөрүп кете бергенде курсакта экинчи наристеси бар экенин билген эмес. Гинекологдун "алдырсаң, экинчи төрөбөй каласың" деген сөзүнөн улам көз жарган. Белди бекем бууп окуусун улантып жатканда экинчи ирет тоого ала качып кетишкен. Бирок Сейилге бул жолу да үй-бүлөлүк бакыт буюрбаптыр.

"Күйөөмдү жакшы көрбөйм. Баласын дары ичип түшүрүп салдым. Башка аргам жок эле. Ансыз деле эки баламды апам багат. Ачуусу келгенде кол көтөрүп, өз билгенин жасай бергендиктен качып кеткем. Азыр болгон күчүмдү жумшап окуумду улантышым керек" — дейт жаш келин.

"Данакер" деп аталган үй-бүлөнү бекемдөө борборунун психологу Чынара Термечикованын айтымында, үй-бүлө курууда эки түгөйгө моралдык, материалдык жактан даярдык керек. Чыр-чатактын негизги себеби — экономикалык өксүк, моралдык, психологиялык келишпестиктер, өспүрүм куракта турмушка аттануу, ала качуу, миграция маселеси, аракечтик өңдүү көйгөйлөр. Адис түшүнүшүү, эң башкысы жылуу сезим үй-бүлөнү сактайт деп эсептейт.

© Sputnik / Табылды Кадырбеков"Данакер" үй-бүлөнү бекемдөө борборунун психологу Чынара Термечикова: чыр-чатактын негизги себеби — экономикалык өксүк, моралдык, психологиялык келишпестиктер, өспүрүм куракта турмушка аттануу, ала качуу, миграция маселеси, аракечтик өңдүү көйгөйлөр
Психолог центра укрепления семьи Данакер Чынара Термечикова - Sputnik Кыргызстан
"Данакер" үй-бүлөнү бекемдөө борборунун психологу Чынара Термечикова: чыр-чатактын негизги себеби — экономикалык өксүк, моралдык, психологиялык келишпестиктер, өспүрүм куракта турмушка аттануу, ала качуу, миграция маселеси, аракечтик өңдүү көйгөйлөр

"Эки адамдын бири-бирин түшүнбөстүгү, ойлогон ойлору, көздөгөн максаттары туура келбей калышы мамилени жабыркатат. Турмушка курууда эки жуп узак сапарга аттангандай даярданып чыгышы керек. Үй-бүлөнүн бузулушуна кыздар эрте турмуш курганы да себеп. Ойду токтото элек, турмуштук тажрыйбасы аз, ак-караны ажырата албаган курак болот. Эки кишинин ортосунда сүйүү мамилеси күч болсо кыйынчылыктарга туруштук берет. "Көнүп кетем", "жашап кетем" деген ой менен турмуш куруу жаңылыштык. Сүйүү — адамдын муктаждыгы. Акыркы убакта миграция маселеси үй-бүлө очогуна чекит коюуда. Үйлөнгөндөн кийин аялы менен күйөөсү чогуу жашашы керек. Бири бөтөн жерден аял алса, экинчиси башка бирөөгө тийип алып жатат. Ортодо балдарга кыйын. Ата-энеси тирүү туруп социалдык жетимге айланышууда", — деди Термечикова.

Үй-бүлөдө келин-кайнене мамилесинин да мааниси чоң. Айрым учурда ажырашууга да себепкер болот. Психологдун айтымында, коомдо кайненин образы терс каарман катары сыпатталып калган.

"Келин менен кайненин ортосундагы пикир келишпестик күнүмдүк оокат-кечеден келип чыгат. Кайнене өз талаптарын коет, келин көнгөнүн жасайт. Алдаса болот жаш башты дегендей, кайнене келинди өз кызындай, келин кайненесин өз апасындай кабыл алган туура. Айрым жаштар экономикалык себептер менен ата-энесинин колунда жашап калышат. Келин жолдошун сыйлап, туугандарына чын жүрөктөн мамиле жасаганды үйрөнүшү керек. Биз психологго кайрылуу маданиятын өстүрүшүбүз зарыл. Адам жалгыз көп нерсени чече албайт" — деген оюн айтты психолог.

Города России. Владивосток - Sputnik Кыргызстан
Статком: элдин 60%ы ажырашуу аял үчүн уят деп эсептейт
Термечикованын айтымында, эркектер аялдарга салыштырмалуу стресске көп туруштук бере албайт. Эркек иши жүрүшпөй, ити чөп жебей калганда чөгүп кетет. Ошол учурда жубайынын колдоосу көп нерсени чечет. Ал эми аял ар дайым көңүл бурууга, жылуу сөзгө муктаж.

Сегиз жылга жакын чогуу түтүн булатып, бирок балалуу боло албаган Шайыр акыры ажырашып жаны тынган. Эне болуу бактысынан куру калдым деп жүргөн келин экинчи ирет турмуш куруп, учурда алмончоктой эки баланын апасы. Ал эми мурдагы күйөөсү андан кийин эки-үч ирет төшөк жаңыртса да перзенттүү боло албаганын 37 жаштагы Шайыр өзү айтып берди.

Дарыгер-уролог Нурлан Эгетаевдин пикиринде үй-бүлө ичинде көйгөйлүү маселелердин келип чыгышы күйөөнүн эркектик кубатынан да көз каранды. Эркек киши мезгил-мезгили менен медициналык кароодон өтүп турушу зарыл. Эркектин тукум улай албашы, төшөктөгү алсыздыгы эки кишини эки жолго салчу чоң маселенин бири.

© Фото / Гулдана ТалантбековаДарыгер-уролог Нурлан Эгетаев: акыркы жылдары эркектер тукумсуздук маселеси менен көбүрөөк кайрылып жатышат. Ден-соолукка болгон кайдыгерликтен улам оңолбой турган катачылыктар кетип жатат. Көп оорулар инфекция аркылуу жугат
Гролог-андролог высшей категории Нурлан Эгетаев - Sputnik Кыргызстан
Дарыгер-уролог Нурлан Эгетаев: акыркы жылдары эркектер тукумсуздук маселеси менен көбүрөөк кайрылып жатышат. Ден-соолукка болгон кайдыгерликтен улам оңолбой турган катачылыктар кетип жатат. Көп оорулар инфекция аркылуу жугат

"Акыркы жылдары эркектер тукумсуздук маселеси менен көбүрөөк кайрылып жатышат. Ден-соолукка болгон кайдыгерликтен улам оңолбой турган катачылыктар кетип жатат. Көп оорулар инфекция аркылуу жугат. Учурда көпкө отуруп иштегендерде варикациялык оорулар көбөйдү", — деп түшүндүрүп берди уролог.

Ал эми гинеколог Гүлзина Мадраимованын айтымында, үй-бүлө ичинде келиндин кош бойлуу учурундагы физиологиялык өзгөрүүлөрүн, кайнененин жаш курагындагы өзгөчөлүктөрдү түшүнө билүү керек.

© Фото / Гулдана ТалантбековаГинеколог Гүлзина Мадраимова: кыздар эрте турмуш курганда моралдык жактан да, дене бою жактан жактан да эне, жар болууга даяр эмес болот. Биринчи нике түн эмне экенин билбей баштан өткөрүп, күйөөсүнөн чочуп калгандар бар
Акушер-гинеколог Гулзина Мадраимова - Sputnik Кыргызстан
Гинеколог Гүлзина Мадраимова: кыздар эрте турмуш курганда моралдык жактан да, дене бою жактан жактан да эне, жар болууга даяр эмес болот. Биринчи нике түн эмне экенин билбей баштан өткөрүп, күйөөсүнөн чочуп калгандар бар

"Кыздар эрте турмуш курганда моралдык жактан да, дене бою жактан жактан да эне, жар болууга даяр эмес болот. Биринчи нике түн эмне экенин билбей баштан өткөрүп, күйөөсүнөн чочуп калгандар бар. Катуу стресс тукумсуздукка алып келет. Кош бойлуу учурунда ачууга алдырганын, маанайынын өзгөрмөлүү болушун үй-бүлөсү түшүнүү менен кабыл алышы керек. Кайненелер 50 жаштан кийин климакс мезгилин баштан өткөргөндүктөн сиркеси суу көтөрбөй калат. Түшүнүшүү эң маанилүү", — деди гинеколог.

Этнограф Октябрь Капалбаевдин пикиринде, улуттун миңдеген жылдар бою сакталып келишинде үй-бүлөнүн мааниси чоң. Илгери үй-бүлө мүчөлөрүнүн ар бири өзүнүн укугун, милдетин мыкты билген. Байыртадан кыргызда күнүмдүк турмуштан келип чыккан институттар жакшы иштеген. Ажырашып, бала-чакасын кордоп коюу деген түшүнүк болгон эмес. Адис улуттун учугу уланып келишине кыз кишинин таасири чоң деп эсептейт.

© Sputnik / Табылды КадырбековЭтнограф Октябрь Капалбаев: кызды кыргыздай эч бир улут сыйлабайт. Кызына оор нерсе көтөртпөй, кара жумуш кылдырбай, төрдөн орун беришкен. Учурда мүмкүнчүлүк жетсе биринчи кыз баланы окутуш керек деген түшүнүк бар
Этнограф, кандидат исторических наук, доцент Октябрь Капалбаев - Sputnik Кыргызстан
Этнограф Октябрь Капалбаев: кызды кыргыздай эч бир улут сыйлабайт. Кызына оор нерсе көтөртпөй, кара жумуш кылдырбай, төрдөн орун беришкен. Учурда мүмкүнчүлүк жетсе биринчи кыз баланы окутуш керек деген түшүнүк бар

"Кызды кыргыздай эч бир улут сыйлабайт. Кызына оор нерсе көтөртпөй, кара жумуш кылдырбай, төрдөн орун беришкен. Учурда мүмкүнчүлүк жетсе биринчи кыз баланы окутуш керек деген түшүнүк бар. Илгери текти оңдогон кыз болгон. Кыргызда "эр тайын тартат" деп айтып келген. Атанын касиети кызга оойт. Атасы жаман аста-аста оңолот, энеси жаман эзели оңолбойт деген бар. Энелерибиз таза, асыл, бийик, сабырдуу, чыдамкай болсо мыкты үй-бүлө курат" — деди Капалбаев.

Экинчи көчмөндөр оюндарынын алкагындагы Кырчын жайлоосунда театралдык шоу. Архив - Sputnik Кыргызстан
Жөлөп-таяп, кеңешип-таңашып... Кыргыздагы катыштын орду тууралуу
Этнографтын айтымында, жаңы бүлөнүн пайдубалы бекем болушу үчүн жаңы келин кайындары менен кеминде бир жылдай чогуу жашаган. Жаш жубайлар үчүн өкүл атанын мааниси чоң болгон. Ал учурда азыркыдай өкүл атаны статусуна, байлыгына карап койгон эмес.

"Жаңы турмуш курганда кыз тарап кудалардын баш терисин байкайлы деп өзүнө жаккан адамды өкүл ата шайлаган. Өкүл ата дайыма калыс сөзүн айтып турган. Ажырашуунун себеби аз болгон. Анткени жаш бүлө ата-энелери менен кеминде бир жыл чогуу жашаган. Бул учура келин кайын журтун толук таанып, кимге кандай мамиле кылыш экендигин үйрөнгөн. Бир жылдан кийин ата-эне жер төшөгүн, эт төшөгүн кошуп туруп эки жашты бөлүп койгон", — деди этнограф.

Капалбаев үй-бүлөлүк чырга биринчи кезекте өкүл аталар, жеңелер, кошуналар кийлигишкенин айтып берди. Андан тышкары, кошуна-колоңдун тийгизген таасири чоң болгон. Себеби бүлөнүн урушун биринчи кезекте кошуналар билген. Бир үй-бүлөнүн ажырашып кеткен жаманаттысы бир урууга тийген.

Жаңылыктар түрмөгү
0