Нургүл Максутова

Нарынга же Чүйгө жол чыгып, жөнөп калдыңыз. Жакшылыктар көп болсунчу, же куданы ошол жактан күттүңүз. Барганда конок койдон жоош болуп отура бербей, алардын өзгөчө сөздөрүн үйрөнүп алсаңыз, ашыктык кылбаса керек. Бул сапар эки аймакта көбүрөөк колдонулган диалект, говорлордон тест жасадык.

Жакында кыргызстандыктар жапырт жазган жат жазууну карап отуруп, кишинин оюна келбеген каталарды таптык. Эгер баамдасаңыз, аларды төмөнкү тесттен кезиктиресиз. Негизи эле бир карап коюңуз, балким, алды-кийин диктант да жазып каларсыз. Ал эми азырынча бул тесттен өтүп көрсөңүз.  Сабаттуулугуңузду жалпылап бир текшереличи!

Ката жазуу кыргыз коомчулугунун арасында кадимки көрүнүшкө айланып бара жаткандай. Бул пикирди бекемдеген дагы бир факты - жакында көптөр катышкан жат жазуу болду. Өкүнткөнү, мамлекеттик жана муниципалдык кызматкерлер диктанттан "1", "2" сыяктуу бааларды алган. Албетте, жакшы баага татыгандар да болду. Тилекке каршы, алардын саны аз экенин көрүүгө болот.

Прокуратурада иштей алат белең? Сизге ушундай суроо берилди беле же иштегиңиз келеби? Анда өзүңүздү сынап көрбөйсүзбү? Албетте, кызмат менен камсыз кыла албайбыз. Ошентсе да, көзөмөл органында иштөөчүлөр жана мамлекеттик кызматкерлерге бериле турган суроолордон турган тестти сунуштайбыз.

Канчалык коом алдыга кетип, технология өнүгүп жатканы менен кээде сабаттуу жазууну унутуп бара жаткандай сезимдер болот. Себеби азыр "Фейсбукту" баш, "Инстаграмды" төш кылып, "Одноклассникини" кошо чапчып, ушул айдыңдарда кыргызча ката сөздөрдү жайната жазып жатабыз.

Макалдарга канчадан бери кайрыла элекпиз. Сөздүн көркү, каймагы дал ушул сөздөр эмеспи. Андыктан, Sputnik Кыргызстандын кезектеги тестинде төмөндөгү макалдарды улап кетип, кептин толук маанисин ачууну сунуштайбыз.

Быйыл Баткен окуясына 21 жыл толду. Ал согушта каза болгон 20 жаштагы жигит азыр 40ка чыгып, очор-бачар болуп отурмак...

Эскирген сөздөрдү азыркы жаңы терминдер, неологизмдер менен кошуп сүйлөгөнгө кудуретибиз жетеби? Негизи кептин көркүн көөнө, унутулуп же али биз эшите элек сөздөр чыгарарын байкадыңыз беле? Жок деп баш чайкаардын алдында төмөнкү сөздөрдү социалдык тармакка пикир, кайрылуу же жөн эле пост жазар алдында колдонуп көрбөйсүзбү, замандаш.

2015-жылы Бишкек шаарында Нурлан Зарнаев менен Гүлайым Абдылдаева төрт уулдуу болгон. Бүгүн, 9-апрелде, ошол төрт эм төрт жашка чыкты.

Алыскы бир облустан куда тостуңуз. Шаңкылдап ырдап, шартылдата комуз чертип болочоктогу туугандардын көңүлүн алып жатасыз. Анан эле сизге кайрылып калды, кайталап сурадыңыз, коногуңуз дагы ошол эле сөздү айтты. Албетте, эмне деп жатканын түшүнүүгө абдан аракет кылып жатасыз дейли. Алды-кийин аны укпаптырсызбы? Себеби диалект сөздөр турбайбы... Эми канттиңиз?

Албетте, адам тилди толук өздөштүрүп билип бүтө албаса керек. Эне тилибиз болгону менен кыргызча бир катар сөздөрдү билбей, маанисин айта албай калган учурлар болот. Sputnik Кыргызстан бул жаатта тест жасады. Эгерде арсар болуп турсаңыз, билимиңизди текшерип көрүңүз.

Кыргызча сөздөрдү жазууда ката кетирип алган учурлар болгону менен калктын көбү сабаттуу деп билебиз. Анткен менен адам кээде билимин маал-маалы менен текшерип турса ашыктык кылбайт. Sputnik Кыргызстан кыргыз тилиндеги сөздөрдү туура жазуу боюнча кезектеги тестин даярдады.

Угулушу да, жазылышы да кыргызча болгону менен кээ бир сөздөрдүн түпкү маанисин таппай… сыйпалап калган учурлар кездешет. Эне тилибизди эң сонун билебиз деген менен эзели укпаган сөздөрдү кездештиргенде элейип калабыз. Sputnik Кыргызстан сейрек колдонулган сөздөрдөн тест жасады.

Бишкек шаарында кыргызстандык дарыгерлердин тобу гемодиализге түшүп калган 22 жаштагы Рысбек уулу Нурболотко атасынын бөйрөгүн салды.

Кыргызча сөздөрдүн кээ бирлерин укканыбыз менен маанисин дайыма эле биле бербейбиз. Ага таңгалып, кээде ийинибизди куушуруп тим болушубуз мүмкүн. Sputnik Кыргызстан мааниси жамы журтка өтө тарабаган сөздөрдөн турган атайын тест түздү. Бир ирет өтүп билимиңизди, кыргыз тилин кандай билериңизди текшерип көрүүнү сунуштайбыз.