Нургүл Максутова

Угулушу да, жазылышы да кыргызча болгону менен кээ бир сөздөрдүн түпкү маанисин таппай… сыйпалап калган учурлар кездешет. Эне тилибизди эң сонун билебиз деген менен эзели укпаган сөздөрдү кездештиргенде элейип калабыз. Sputnik Кыргызстан сейрек колдонулган сөздөрдөн тест жасады.

Бишкек шаарында кыргызстандык дарыгерлердин тобу гемодиализге түшүп калган 22 жаштагы Рысбек уулу Нурболотко атасынын бөйрөгүн салды.

Кыргызча сөздөрдүн кээ бирлерин укканыбыз менен маанисин дайыма эле биле бербейбиз. Ага таңгалып, кээде ийинибизди куушуруп тим болушубуз мүмкүн. Sputnik Кыргызстан мааниси жамы журтка өтө тарабаган сөздөрдөн турган атайын тест түздү. Бир ирет өтүп билимиңизди, кыргыз тилин кандай билериңизди текшерип көрүүнү сунуштайбыз.

Бир тамга, бир үтүр сөздүн маанисин таптакыр башкача кылып өзгөртөт. Эгерде тамга түшүп же кошулуп калса кандай маани берери баарыбызга түшүнүктүү. Акыркы учурда ката жазгандар көбөйдү деп наалыгандар менен кошо эле катаны кадыресе көрүнүштөй кабылдагандар да арбыды.

Бул сапар айылга катты Жогорку Кеңештин депутаты, саясатчы Акылбек Жапаров жазды. Элеттин эстүүлүккө тарбиялаган касиетин, мектептеги тентектигин эстеп, атасынан жашырып башка окуу жайга өткөн учурларын баяндап берди.

Кыргызча адабий тилде да, диалект менен да, ал тургай говорлорду кошуп такылдап сүйлөгөнүбүз менен катасыз жаза алабызбы?

Бул ирет айылга катты публицист, социолог Топчугүл Шайдуллаева жолдоп, түпөйүл болуп жүргөн бир нече ойлорун кагазга түшүрдү. Алардын арасында "Жүк-200" кайгысы бар.

Sputnik Кыргызстан агенттигинин кезектеги "Өзгөчө маегинде" Жогорку Кеңештин депутаты Садык Шер-Нияз журналисттин ролунда болуп, аталган агенттиктин редактору Канышай Бешбаева менен баарлашты.

Кыргызчаны мыкты билем деген менен биз али укпаган сөздөр кездешет. Аларды чечмелеп, түшүнүк алуу үчүн Sputnik Кыргызстан кезектеги тестти сунуштайт.

Башканы кой, тартип менен эрежени өзүңдөн башта. Шилекейиң чачыраганча бирөөнү сындабай, өзүңө сырттан туруп көз сал. Бул сапаркы колумнистикада коомдогу жоопкерчилик, айлана-чөйрөгө болгон жарандардын мамилеси жана көп сөздүн башы болуп жаткан 5500 сомдук айып пул туурасында кеп жүрөт.

Кыргызча туура жаза алабыз дегенибиз менен жаңылган жагдайларыбыз да жок эмес. Ката кетирген эмес, аны кайталай берген калпыстык.

Кооз сүйлөп, акылдуусунуп, бирок ката жазгандарды көргөндө кандай ойдо болосуз? Албетте, эки ооз сөздү чүргөй албайт деген пикир жаралат. Өзүңүз бул жаатта кандайсыз? Төмөндө Sputnik Кыргызстан сунуштаган тесттерден өтүп көрбөйсүзбү.

Бул сапар айылга катты ОшМУнун ректору Каныбек Исаков жазды. Профессор жыл жаңырар алдында окурмандарды алакандай айылдагы сагынычтуу сезимге чакырып, эч жерден таба албаган эне мээримин эстетти.

Макалдар бизди жылмайтат, муңайтат, ойго салат, каткыртат. Анан да ойду-тоону оттобой, так сүйлөөгө үйрөтөт. Сөздүн гүлүн терген адамдардын катарындамын десеңиз, Sputnik Кыргызстандын кезектеги тестинен өтүп көрүңүзчү.

Грузияда кечээ президенттик шайлоо өтүп, саясаттын тараза ташы аял талапкер, Францияда туулуп-өскөн жана иштеген 66 жаштагы Саломе Зурабишвили тарапка ооду. Кызыгы, ал - мындан туура 100 жыл мурда Грузиядан француз жерине качып чыгып кеткен саясий эмигранттын небереси. Кыязы, аны түпкү мекендин тузу кое бербеген өңдөнөт.