Маектешим учурдагы аткаминерлердин көбүн нувориш деп атап, элибиз элитаны эмес, мына ушундай нувориштерди сыйлап калгандыгынан өлкөнүн өнүгүүсү аксап жатат деген оюн билдирди. Ал ошондой эле акыйкатчы институтунун түзүлүшүнө кошкон өз салымы тууралуу да айтып берди.
Белгилей кетсек, 26-сентябрда Токон Мамытов КР акыйкатчысы болуп шайланган. Анын талапкерлигин 79 депутат колдогон болчу.
— Акыйкатчылыкка барышыңыздын негизги себеби эмнеде?
Мен күч түзүмүндө, саясатта жүргөнүмдө деле бейөкмөт уюмдардын өкүлдөрү, бул институттун жетекчилери келип, айрым маселелерди талкуулап турдук. Ошондо парламент, президент, жергиликтүү бийлик, жарандык коом колдоп жатса эмнеге иш алдыга жылбай жатат деп ойлондум. Анан башынан тааныштыгы бар адам катары, бул тармакка өз салымымды кошуп, иш алып барайын деп КСДП фракциясына арызым менен кайрылгам.
— Ишти эмнеден баштайын деп турасыз?
— Учурда коллектив менен таанышып, ар бир тиешелүү адистер менен сүйлөшүп жатам. Айрым жерлерде туура эмес жасалган иштер бар экен. Аларды оңдоп, карап чыгыш керек.
— Акыйкатчыны тандоо учурунда сиз эл өкүлү Бахадыр Сулеймановдун кош жарандуулугу тууралуу айтып чыктыңыз, кененирээк токтолуп кетсеңиз?
— Сиз акыйкатчы болуп шайланган соң социалдык тармактарда "атайын кызматтын өкүлү, кантип укук коргойт эле" деген нааразычылыктар айтылды. Буга пикириңиз кандай?
— Мен ошол кишилерге суроо берет элем да, КМШ мамлекеттеринде омбудсмен болуп ким иштейт? БУУнун адам укугу боюнча комитетинин соттору ким?
Мисалга Россияны алалы, акыйкатчысы Москалькова айым, ал Россия ИИМинин генералы. Казакстанды айталы, омбудсмени Аскар Шакиров, ал дагы ИИМ, ТИМ, Бажы кызматында жетекчилик орундарды ээлеп турган. Ошондой эле Өзбекстан менен Тажикстанда да акыйкатчылыкка күч түзүмдөрүнөн барышкан. Европа мамлекеттеринде деле ушундай көрүнүш. Анан мени "КГБнын генералы экен, атып жүрүптүр, камап жүрүптүр" дегендери кара пиар, көрө албастык, ич күйдүүлүк деп эсептейм. Күч түзүмдөрүндө иштегендер элдин укугун тескерисинче башкалардан мыкты коргойт. Себеби кылмыш ишин кара жип, ак жип менен кантип токуп коюшарын биз жакшы билебиз. Анан мени өмүр бою май-талкан кызматтарда жүрөт дегендерге айтаарым, мен эненин мээримин, атанын кадырын билген баламын. Мен ошол май-талкан кызматтарга жетээрден мурун, аксакалдарды сыйлап, урматтап, колуна суу куюп жүрчүмүн. Кумгандагы сууга көлөчүндөгү ылайды жууп койчумун. Мени ата-энем ошентип тарбиялаган.
— Сиз атайын кызматтын өкүлүсүз, жакшы психологсуз, мыкты тыңчысыз. Ушул ыкмаларыңызды жашоодо колдоносузбу?
— Мага өкмөт атайын ошон үчүн маяна төлөп берчү да. Улуттук коопсуздук кызматта иштеп жүргөндө элдин кызыкчылыгын душмандар алдында коргоо максатында колдончумун. Жөнөкөй жашоодо кошунама же классташыма эмнеге колдонмок элем. Ал эми саясатта КГБдан өткөн жагдайлар болот. Анда ыкмалар жетпей да калат. Саясат — бул көп жүздүү нерсе. Буга саясат күнөөлүү эмес, ошол саясатка эки жүздүү, билими тайыз адамдардын барганы себеп.
