Бир нече ирет өткөн сурамжылоолор боюнча Байден ушул тапта өз атаандашынан — азыркы америкалык президент Дональд Трамптан эки, төрт, сегиз же ал түгүл он пайызга озуп чыкты. Сурамжылоого катышкан америкалыктардын басымдуу бөлүгү Трамптын ишине канааттанбаганын улам билдирип келет деп жазат РИА Новости.
Ал эми негедир эл алдына интернет жана теле аркылуу да чанда чыккан, көп учурда сөзүнөн адашкан, андан улам көпчүлүк тарабынан анын акыл саламаттыгынан шек саналган 77 жаштагы Байдендин кийинки президент болушу кепилденген сыяктуу.
"Сыяктанат" дегенибиз – Хиллари Клинтондун да президент болушу кепилденген, бирок реалдуулук өз түзөтүүлөрүн бул божомолго киргизбей койбоду. Жо Байден президенттик ант бере турган болсо да, ал убакка чейин 78 жашка чыгып калат. Кабинетти (АКШ президентинин иш бөлмөсү — ред.) ээлей турган эң карыя президент гана болбостон, рекорд койгон 70 жаштагы Дональд Трампты да караандатпай калат. Мурдагы президенттердин өмүр жолун эске алуу менен демократиячыл талапкердин эмгек милдеттенмелерин аткаруу маалында дүйнө алмаштырып кетиши да мүмкүн экенин баары түшүнүп турат. Кокус андай болуп кетсе, "милдетин аткаруучу" гана эмес, АКШнын чыныгы, жүз пайыз президенти болуп Байдендин төрт жылдык мөөнөтүнүн эң аягына чейин вице-президент калат. Байден президенттик тактыга отургандын эртеси эле өтүп кетсе, эл тарабынан шайланбаса да толук мыйзамдуу президент 2025-жылга дейре батыштагы ири өзөктүк державаны башкарат. Байден саналуу күндөр ичинде дал ошол кишинин ысымын атамакчы. Алдын ала белгилүү бир нерсе бар: бул кызматка аял киши келет, Байден бул туурасында тээ көктөмдө эле убада кылган. Кайсы айым келери эң башкы америкалык саясий конвентти утурлай күндемине айланды.
Трамп ноябрга белгиленген президенттик шайлоону жылдырууну сунуштады
Эң кеңири белгилүү талапкерлердин арасында жыл башында Демократиялык партиянын ички ат салышуусунда Байденге өз добуштарын алдырган сенатор Элизабет Уоррен; Мичиган штатынын губернатору Гретхен Уитмер (48 жашка келип калса да "жаш жана таза кан" деп саналат); Ирактагы согуштун ардагери, сенатор Тэмми Дакворт (Иракта эки бутунан ажыраган, тай кытайлар тегинен); конгрессвумен Вэл Демингс (кызыл терилүү жана мурдагы полиция кызматкери); Карен Басс (кара тору жана баңгизатка каршы күрөшчү); Сьюзан Райс (кызыл терилүү жана улуттук коопсуздук боюнча Обаманын мурдагы кеңешчиси); Камала Харристин (жарым-жартылай кызыл терилүү, индиялык жана Калифорниянын мурдагы башкы прокурору) ысымдары аталууда. Баса, демократиячылардын ички жарышында вице-президенттикке булардын соңку экөөнө басым жасалууда.
Boston Globe өңдүү басылмалар Байден вице-президенттикке дал кызыл терилүү айымдардан тандоого тийиш деген тейде ачык эле жазып чыкты. Кара тору вице-президент тандоо менен республикачылардын жана Трамптын расисттик жүзүн көрсөткүсү – азчылыкты куугунтуктоо саясатынын бетин ачуу аракети жасалып, ал эми Байден Обаманын тушунда коомдо мындай болбогонун, анын вазыйпасы өлкөнү бириктирүү болгонун баса белгилегиси келет. Бирок мындай тандем деле элди бириктире албай турганын, ал түгүл Трамптын убагынан да жаман болорун белгилегендер бар.
Коннектикут университетинин профессору Петр Турчин мындан он жыл оболу эле быйыл АКШда саясий туруксуздук башталарын жоромолдогон. Ага негизги факторлордун бири катары коом каймактарынын кайра жаралышын атаган. Бул – бай адамдардын пайызынын жогорулашы. Биз ойлоп келгендей, байлар менен жакырлардын ажырымынын чоңдугу мында анчалык кооптуу болбой калат окшобойбу. 1970-жылы калктын 62 пайызын түзгөн орто класстын болжолдуу үчтөн эки бөлүгү жакырланбастан, дал коом каймактарына айланган. Ал тургай, ашкере байлардын да саны экиден ашык пайызга артты. Он миллиондон ашуун доллар (1995-жылкы наркында) байлыгы бар үй-бүлөлөр 1983 жана 2010-жылдар ортосунда беш эсеге жогорулаган. Азыр андан да көп болушу ыктымал. АКШда ушул тапта "камкаймактар" чындап толтура, миллионерлерден эле дээрлик 19 миллион (бул бүтүндөй Румыния же Казакстандай бар), децимиллионерлер — жарым миллиондой, ал түгүл миллиардерлерден эле 650 чакты киши чыгат.
НАТОну соода менен алмаштырып алды. Россия эмнеге "Чоң жетиликти" каалабай турат
Бул жагымдуу көрүнүш катары сезилгени менен терс жагы да жок эмес. Адамдар байыганда алар табигый түрдө бийликке умтула башташат. Экономикалык күчүн сезет, аны саясий күчкө айландыргысы келет. Шаар жетекчилиги, штат, конгресс, Ак үйдөн орун алууга ашыгышат. Бирок бийликтеги орундардын саны көбөйүп кеткен жок. 450 орундуу конгресс бардык миллионерлерди да батыра албайт. Мындан улам элитанын арасындагы шериктештик жоюлат да, кыл чайнашкан күрөш башталат. Айтмакчы, ага байлар гана катышат деп ойлоого болбойт. Башкалар да жөн калбайт.
Газ жана Израиль: Европа дагы бир жол таптыбы?
Натыйжада соңку жылдары АКШда калктын санынан да кыйла ашкан юрист, саясат таануучу жана "коомдук илимдер боюнча адистер" ушунчалык тездик менен көбөйдү. Башкача айтканда, теориялык жактан кийин саясий карьераны баштап кете турган бардык адистиктердин ээлери арбыды. Алардын көпчүлүгү саясатта чыйыр гана салып тим болбостон, бул багытта ийгиликке жетери да турулуу иш. Алар кыжырданган, ызалангандар, анан азыркы Американын жалбыртташына да каршы эмес. Анткени бирөөнө каатчылык – башкасына мүмкүнчүлүк. Планетанын эң олуттуу державаларынын бири болгон Американын азыркы жана кийинки тагдыры дүйнөдөгү бир топ өлкөлөрдүн, анын ичинде Россиянын каймактарына да ачык сабак болор. Анткени дүйнөнүн кай мамлекети болбосун, элиталар бири-биринен эч айырмаланбайт эмеспи.