Дарыгерлер бейтап убагында кайрылса эмчек рагын айыктырып кетүү мүмкүнчүлүгү жогору дейт. Дартты алдын алуу үчүн эмнелерди билиш керек, негизги белгилери кандай болот жана ага кандай факторлор себеп болушу мүмкүн? Sputnik Кыргызстан агенттигинин кабарчысы Улуттук онкология борборунун маммология бөлүмүнө баш багып, бейтап, дарыгерлер менен сүйлөшүп келди.
Катуу стресстен ракка кабылган Анара
40 жаштан өтүп калган Анара Алиева ооруканага жатканына бир ай боло элек. Дарыгерлер сол эмчегинде залалдуу шишик бар экенин аныктап, туура бир жума мурун операция жасап, бир эмчегин такыр эле алып салышкан. Алиева мындай дартка стресс себеп болушу мүмкүн дейт.
Анара эженин палатасында жашы 50дөн ашып калган дагы эки апа жатыптыр. Чыгып баратсак бири: "кыз-келиндерге убагында көрүнгүлө деп айтат элем. Эрте кайрылса биздин дарыгерлер 100 пайыз айыктыра алат", - деди.
Эмчек рагынын себептери, белгилери жана алдын алуу жолдору тууралуу Улуттук онкология борборунун алдындагы Маммология борборунун жетекчиси Дамир Абдылдаев айтып берди.
Дарт эмнеден улам пайда болот?
Оорунун негизги белгилери кандай?
Эмчек безинде кандайдыр бир катуу шишик пайда болот. Теринин өңү өзгөрүп, лимондукуна окшоп саргыч тартып калат. Эмчектин учунан кан аралаш суюктук чыгып, колтукта да шишик пайда болгону байкалат. Эгер ушул белгилердин бири эле билинсе, бейтап ошол эле күнү маммологго көрүнүшү керек.
Дарт жашарды, бирок орто курактагы аялдар көптүк кылат
Эмчек безинин залалдуу шишигине кабылган аялдардын көбү 40 жаштан 60 жашка чейинкилер. Бирок оору барган сайын жашара баштады. Былтыр Баткенден 23 жаштагы келин эмчек рагына кабылып жатты. Эки баласы бар экен. Оору өтүшүп кеткиче молдого барып жүрө берип, кеч кайрылыптыр. Рактын кайсы түрү болбосун табып, молдо аны айыктыра албайт. Бул операция же нур терапиясы, химиотерапия менен айыга турган дарт. Канчалык бейтап дарыгерге эрте келсе, аны дарылоо ошончо жеңил, аялдын айыгып кетүү мүмкүнчүлүгү көп. Жылына 600дөй аял эмчек рагына кабылганы аныкталат. Алардын көбү Бишкек, Ош шаарлары жана Чүй облусунан катталууда.
Алдын алуу жолдору
Мындан сырткары, ооруну өзү аныктоо деген бар. Башкача айтканда, айызы келип бүткөндөн кийин көп убакыт өткөрбөй эмчегин жакшылап кармап, шишиктин бар-жогун аялдар өздөрү деле билсе болот. Эгер айызы токтогон аялдар кайсы күн болбосун текшерип көрө алат.
Дарылоо
Дарттын 1-стадиясында шишик 2 сантиметрге чейин эле болот. Ошондуктан бул түрүн толугу менен айыктыруу мүмкүн. 2-стадиясында шишик 2-5 сантиметрге чейин өсөт, анда да нур терапиясынын жардамы менен дарылоого болот. 3-стадияга жеткенде шишик 5 сантиметрден да чоңоюп, 4-стадияда таптакыр эле өтүшүп кеткен түрүнө айланат. Бул учурда бейтаптын эмчегин толугу менен кесип салууга туура келет. Мындан сырткары, анализдерине жараша да дарылоо жүрөт. Ашказан рагына караганда эмчек рагынан каза болгондор аз. Мисалы, жылына ооруга кабылып 600 аял жатса, анын 200дөйү көз жумат.