Дооронбек Садырбаев калк арасында эли-жерине жан дили менен күйгөн, мекенчил инсан катары таанымал. Бирок анын эмгек жолунан сырткаркы жашоосу, балалык чагы, үй-бүлөдөгү орду, мүнөзү тууралуу баары эле биле бербесе керек. Мына ушул максатты көздөп анын бир тууган карындашы, Жогорку Кеңештин экс-депутаты Гүласал Садырбаеваны кепке тарттык.
— Билишибизче атаңыз дүйнөдөн эрте өтүп кетиптир...
— Биз Жалал-Абад облусунун Ноокен районуна караштуу Апыртан айылынан болобуз. Баарыбыздын балалык чагыбыз ошол жакта өттү. Үй-бүлөдө алты бир тууган элек. Дооронбек агамдан сырткары үч эжем жана бир иним бар.
Кийин маданий иш-чаранын алкагында Москвага чейин барып, киного, режиссерлука кызыгуусу артат. Ошол күндөн тарта бүткүл дити менен чыгармачылыкка сүңгүп кирип кетти. Кийин телевидениеде да иштеп, режиссерлук, дикторлук кесиптерди аркалады.
— Агаңыздын кандай өзгөчөлүктөрүн баалайсыз?
— Ал аябай боорукер эле, бизди бир да жолу кагып-силкип урушкан жок. Ар дайым өзүнүн калыс көз карашы менен айрымаланып турчу. Алсыздарга жан тартып, күчтүүлөрдүн терс аракеттерин ашкерелеп бетке айтчу. Жада калса жеңем небересин уруша калса, ага болушуп "бул кичинекей, алсыз го, ошону үчүн сен урушуп жатасың да" деп калаар эле. Ар дайым адилеттүүлүктү издечү.
Бирок биздин кандайдыр бир аракеттерибиз жакпай калса, муңайып, кабатырланып, өзүнүн бир эле көз карашы менен оюн билдирип койчу. Мындай учурларда биз сестенип, катабызды оңдогонго шашылчубуз. Дагы бир өзгөчөлүгү — жакын адамдарын атынан айтчу эмес. Баарынын ысымдарын эркелетип, кыскартып алган. Мисалы мени Гүласал деп айтканы эсимде жок, ар дайым Асал деп чакырчу. Өзүнүн тууганчылдыгы менен да айрымаланаар эле. Айылдан Бишкекке сапарга чыксак, жолду катар телефон чалып, сарсанаа болуп жатып тосуп алчу.
Тууганчылдыгын ушундан бил, жети атасын сүрүштүрүп отуруп да туугандарыбызды тапкан учурлары болоор эле. Биздин чоң уруубуз мундуз. Анын ичинен ожурай деген кичине уруктан болобуз. Ошол ожурайларды барган жеринен сураштырып тапканга аракет кылчу.
— Дооронбек Садырбаевдин фильмдери кыргыз киносунда өзгөчө орунду ээлеп турат. Айрыкча тарыхый тасмаларды жаратууда бир топ кыйынчылыктарды башынан өткөргөн деп угабыз.
Бийлик тараптан куугунтук башталды. Агам өлкөдөн чыгып кетүүгө аргасыз болду. Бөтөн эл, бөтөн жерде жүрүп да бир катар тарыхый окуяларга күбө боло алган жайы бар. Чыгармачылык жолун улантып, 1992-1993-жылдары Чеченстандагы согушту тартты. Аталган мамлекеттин ошол учурдагы башчысы Жохар Дудаевден алгачкылардан болуп интервью алганга да жетишкен. Кийин Түркиянын "Ихлас фильм" аттуу киностудиясында эмгектенип, түрк боордошторго кино тартуу ыкмаларын үйрөтүп жардамдашып жүрдү.
— Саясатка кандайча келип калды?
— 1994-жылы Кыргызстанга өзүнүн иштери менен келиптир. Жолду катар ошол учурдагы өлкөнүн абалын көрүп зээни кейийт, кайра артка мекенине кайтууну чечет. Өз эл-жерине келип өлкөнүн саясий абалын оңдоого бел байлап, 1995-жылы Жогорку Кеңештин депутаттыгына талапкерлигин коет да, дароо өтүп кетет. Парламентке ал оппозициядагы депутат катары келди. Ошентип саясатта да ордун таап, элдин колдоосу менен үч жолу депутат болууга жетишти. Парламентте да адаттагы калыстыгынан жазбай, ар дайым болгонун болгондой сүйлөп, бетке айтып айрым кесиптештерине жакпай калган учурлары көп болгон.
— Агаңыздын айта албай, аткара албай калган кандай кыялы барэле?
— Ал депутат болгон күндөн тартып оппозициялык маанайдагы эл өкүлү катары таанылды. Бийликтин кемчиликтерин дароо сындап, мамлекеттик мүлктүн таланып-тонолушуна, жерлердин сатылышына каршы пикирин тайманбай эле билгизип жатты. Бул аракеттери ошол учурдагы бийлик өкүлдөрүнө жакпай, агамдын ишмердүүлүгүнө бут тосуулар арбыган. Үзөңгү-Кууштун, Каркыранын коңшуларга өтүп кетишине күбө болгон агам абдан кейип, нааразы болуп жүрдү. Кээде экөөбүз баарлашып отурганда ушул эки жердин кайра артка кайтарылышы тууралуу сөз кылып, кыялданып калган учурлары болоор эле. Көксөөсү Кыргызстанды өнүккөн өлкөлөрдүн катарына кошуу болчу. Өмүрү өткөнчө ушул кыялды көңүлүндө кармап жүрдү.
— Сиздин да саясатка аралашууңузду агаңыздын аткарылбай калган кыялдарын ишке ашырууга аракет деп түшүнсөк болобу?
— Антип деле айтсак болот. Анткени мен шайлоо учурунда агамдын штабында көмөктөшүп көп жүрдүм. Саясат тууралуу кабарым бар болчу. Бирок мен 2010-жыл өткөн Жогорку Кеңештин кезектеги шайлоо өнөктүгүндө "Ата Мекен" партиясынын катарында шайланып, бешинчи чакырылышта депутат болдум.
— Эл Баатырынын акыркы күндөрүн эстеп айтып бересизби? Абалы кандай эле?
Көрсө мунун баарын ошол учурдагы бийликтин кылганын өзү башында эле түшүнгөн экен. Көзү өтөөр алдында Жалал-Абадга эжебиздин үйүнө конокко барып калдык. Ал жактан чыгып коштошуп жатып, эжем тамашалап "Доке, өзүңдү кара, ооруба, сен бирдеме болсоң бизди ким жерге берет" деди. Анда агам "силерди Кубаныч коет, мен эмес" деп кесе айтты. Ошол учурда биз андай жообуна көп деле маани берген эмеспиз. Бир айдан кийин эле агам өтүп кетти. Анан ушул окуяны, айткан сөздөрүн эстеп, агамдын көрөгөчтүк касиети болгон окшойт деп да ойлоп калам.
— Быйыл Дооронбек Садырбаевдин 80 жылдыгы. Анын алкагында кандай иштер жүрүүдө?
Мындан сырткары, агамдын аты Бишкекте, Ошто бирден көчөгө берилди. Жалал-Абадда да Дооронбек Садырбаев атындагы мектеп бар. Ошондой эле агам өлөөр алдында досторуна "эгер көзүм өтүп кетсе, Ала-Бел ашуусуна эстелигимди койгула" деген экен. Быйыл эми күзүндө күтүлүп жаткан мааракени утурлай, эстелигин да тургузууну максат кылып жатабыз.