Филология илимдеринин кандидаты, "Кеп маданияты" боюнча университеттерде жана курстарда мугалим, өлкөбүздүн мыкты диктору Айнура Кабатай кызы ийгиликтүү алып баруучу болуунун сырлары жана ар бир адам оратор болуу үчүн кандай аракеттерди көрүү керектигин айтып берди.
— Алгач эле айтсаңыз, мыкты диктор кандай талаптарга жооп бериши керек?
— Сиз алгач медицина боюнча билим алып, кийин журналистика тармагында окуганыңызды билебиз. Деги эл, теле алып баруучу болуу үчүн университеттин журналистика факультетин бүтүрүү шартпы же шыгы барлар билимсиз эле бул кесипти алып кете алабы?
— Диктордун жумушу оңой, татынакай болуп эфирге чыгып, тексти окуп кетип калат деп айтып калышат. Чын эле ошондойбу?
— Диктор күн сайын үнүнө көнүгүүлөрдү жасап, дем алуусун жөнгө салуусу керек. Мисалы мен жаңы эфирге келген учурда абдан эле кыйналгам. Кадр артында узун тексттерди окуганда аба жетпей ызаланып кетчүмүн. Ошентип жети жыл кыйналып, толкунданып жүрдүм. Андан кийин устатым туура дем алууну үйрөтүп, узун тексттерди да кыйналбай окуп калдым. Эфирге чыкканга чейин мына ушундай даярдыктар талап кылынат.
— Айнура Кабатай кызынын жаңылыктарды окуганы менен мимика-жесттери төп келет деп айтып калышат. Бул нерсени кантип айкалыштыруу керек?
— Айрым теле алып баруучулар эфир учурунда диалект сөздөрдү колдонуп жиберишет..
— Бул өтө көйгөйлүү нерсе. Советтер Союзу учурунда эфирдеги кеп маданиятын көзөмөлдөп турган атайын көркөм кеңештер бар эле. Тилекке каршы, учурда андайлар жок. Кадр саясаты солгундап, айрым редакторлордун билим деңгээли да төмөндөп кеткендей. Телевидение — адамдын аң-сезимине абдан чоң таасир бергендиктен, анда айтылып жаткан сөздөр адабий тилде болуусу шарт. Эгер ушул боюнча калтырсак, адабий тилибиз жок болуп кетүүсү мүмкүн.
— Туура сүйлөө ийгиликке жетүүдө канчалык роль ойнойт?
— Кеп — бул визиттик карточка. Бир окуяны мисал катары айта кетейин. Бир программаны алып баруу үчүн бир орунга эки кыз ат салышып калды. Биринин үнү, экинчисинин жазуу жөндөмдүүлүгү жакшы экен. Экинчи кыздын жазган текстин окусаң ыйлагың келет, бирок үнү начар болгондуктан, жумушка биринчи кызды алышты. Ошондуктан үн — башкы курал. Жагымдуу үнүнөн улам болочок жолдошу менен таанышып, турмушка чыккан окуучум да болду. Андыктан үн, дикция, деги эле кеп маданиятын сактоо бул ийгиликке бир кадам.