Amazon интернет дүкөнүнөн бүгүнкү күндө АКШдан тышкары Европа өлкөлөрүн жарымы соода кылып, товар алат. Дал ушул электрондук дүкөндө Кыргызстанда отуруп деле иштеп, товар сатып жакшы эле каражат тапса болот. Дүйнөлүк электрондук дүкөндө иштөөнүн жана соода кылуунун жол-жобосун Sputnik Кыргызстан агенттигине ишкер Тилек Токтоналиев айтып берди. Ал аталган сайтта бир жылдан ашык убакыттан бери иштеп, баар таба баштаган.
— Алгач бизге Amazon дүкөнү тууралуу маалымат берип койсоңуз?
— Сиз бул жакта кандайча иштеп калдыңыз?
— Негизи электрондук соода-сатыкка көптөн бери кызыгам. Интернет дүкөндөрүн карап, анализдеп жүрүп Amazon компаниясы тууралуу жакшы пикирлерди окуп калдым. Ал жакты жарым жылдай анализдеп, анан өз ишимди баштадым. Мени бул жерде өз мекениңде, үйдө отуруп эле соода кылуу мүмкүнчүлүгү кызыктырды.
— Amazon аркылуу акча табам, иштейм дегендер алгач эмнеден башташы керек? Жол-жобосун түшүндүрүп берсеңиз.
— Бул жерде эң башкысы компьютер, анан интернет керек. Англис тили сөзсүз эмес. Google котормочунун жардамы менен деле иштесе болот. Башкысы — көп деле убактыңды албайт. Алгач Amazon сайтына кирип катталасыз. Катталуу мурда бекер жана оңой болчу. Азыр сатуучу көп болуп, ар кандай адамдар киргендиктен ар бирин текшерип калды. Андан соң өзүнчө аккаунт ачасыз. Андан соң сизге электрондук дүкөндөн "сиз катталдыңыз, иштей баштасаңыз болот" деген билдирүү келет. Ошондон баштап өзүңүз товар, жеткирүүчү таап сата баштасаңыз болот.
— Жеткирүүчүнү, товарды Кыргызстандан эле таптыңыз беле?
— Негизи Кыргызстандан деле тапса болот. Бирок Кытайда логистика жакшы өнүгүп, товардын өздүк баасы арзан. Анан да каалаган товарыңды жасап беришет, аны өзүңдүн логотип, брендиң менен сатсаң болот. Мисалы мен ошондой жол менен баштагам. Анын үстүнө ал жакта өз баасы арзан, ыңгайлуу, жеткирүүчү көп. Мисалы Кытайда Alibaba.com деген сайт бар. Аны Кытайдагы жеткирүүчүлөрдүн эң чоң электрондук каталогу десек да болот. Alibaba бизге товарды алгандан баштап, жеткирүүгө чейин жакшы мүмкүнчүлүк түзүп берген. Төлөмдөрдү да көзөмөлдөп турат. Кокус жеткирүүчү бизди алдап кете турган болсо, Alibaba аркылуу акчабызды кайтарып ала алабыз.
— Ал жактан товарды түз эле АКШга жөнөтөт турбайсыздарбы анда?
— Ооба, ал жактан алган товар дароо эле АКШга кетет.
— Аны көрбөй, сапатын карабай эле жөнөтө бересиңерби? Же өзүңөр Кыйтага барасыңарбы?
— Товар Amazon сайтынын кампасына түшкөндөн кийин да текшерилеби?
— Amazon жалаң сапаттуу товарларды сатат. Кардарлар да аны билет. Бирок жөнөтүлгөн товарды компания өзүнчө текшербейт. Эгер сапаты начар болсо кардарлар арыздана алат. Бул сенин аккаунтуңа кедергисин тийгизип, ал тургай жабылып калышы мүмкүн. Андыктан ар бир товар менен кылдат иштейбиз.
— Сиз кандай товарларды сатасыз?
— Үй тиричилигине, пикникке чыкканда жана спортко керектүү товарларды сатам. Негизи эле соода кылаарда тез эле жарабай, жыртылып же ирип-чирип кетпегендей, алыска жеткиче эч нерсе болбогондой товарды тандаш керек.
— Күнүнө канчасын сатасыз?
— Бул жерде соода товарга жараша болот. Эгер ал керектүү, өтүмдүү болсо жакшы эле кетет. Башында күнүнө 10го чукул буюм өтсө, азыр 30-50гө чейин сата алам. Башкача айтканда, күнүнө 20дай товар жөн эле өтөт. Бирок бул Amazon үчүн аз.
— Баалары кандай, бир айда сыр болбосо канча киреше табасыз?
— Төлөмдөрдү банк аркылуу бүтүрөсүңөрбү?
— Ооба, Кытайдан товарды жөнөтөөрдө жана товар өткөн соң акчаны банк аркылуу алабыз. Бул жактагы банктардан атайын карточка ачтырып коюу керек.
— Сиздин саткан товарыңызга акча дароо түшөбү же кандайдыр убакытта айлык сыяктуу төлөп турабы?
— Товар сатылганда дароо эле менин аккаунтума түшөт. Бирок акчаны Amazon 14 күндө бир которуп турат.
— Негизи мен туризм тармагында иштечүмүн. Азыр бул менин негизги жумушум эмес. Күнүнө эки-үч саат убактымды бөлүп, кандай сатылып жатат же кардарлардын суроолоруна жооп берип коем, калганын электрондук дүкөн өзү сата берет. Андан тышкары, башка жумуштар менен алектенем.
— Мындай ишкерликти башташ үчүн канча акча керек?
— Amazon сайтында соода кылуунун Dropship, Online Arbitrage жана Рrivate label деген үч түрдүү ыкмасы бар. Эгер акчаң аз болсо, мисалы, 500 долларың болсо Dropship деген ыкма менер баштасаң болот. Ал эми Online Arbitrage жана Рrivate label деген ыкмалары менен башташ үчүн 1000 долларга чейин баштапкы акчаң болгону жакшы.
— Булар бири-биринен эмнеси менен айырмаланат?
— Рrivate label дегени бул өзүңдүн брендиң менен сатуу дегенди түшүндүрсө, Dropship ыкмасында соодагер ортомчу сыяктуу ролду ойнойт. Башка сайттан алып, кайра Amazon сайтынан сатат.
— Кыргызстандан чыккан товарларды сатып көрүүнү ойлонгон эмес белеңиз?
— Негизи сатса болот, бирок аларды алгач анализдеп көрүш керек. Менин билишимче өтүмү аз болот. Чыгымды жаппай, киреше аз болуп калышы ыктымал.
— Дүйнөлүк электрондук дүкөн бизге да келиши мүмкүнбү?
— Кийин уруксат бериши мүмкүн. Бул боюнча кат да жөнөтүп көргөнбүз. Бирок так жооп келген эмес.
— Кыргызстанда бул сайтта иштеп, соода кылгандар көп элеби?
— Мен билгенден 100дөн ашык адам иштейт. Ал жакта иштегендердин коому Бишкекте эми түзүлө баштады.
— Алардын ичинен көп киреше тапкандары барбы?
— Товар айлантуусу айына 30-40 миң долларга жетип калгандары бар.