БИШКЕК, 27-янв. — Sputnik. Саламаттык сактоо министрлигинин алдындагы Ден соолукту чыңдоо борбору карылыктагы туура тамактануунун 10 эрежесин тизмектеди.
Улгайгандар тузду азыраак колдонушу керек. Аны ашыкча колдонуу кан басымды жогорулатып, бөйрөккө күч келтирет. Туздун ордуна татымалдарды жана жыпар жыттуу майларды пайдаланса болот.
Эртең мененки тамакка жакшылап маани берүү зарыл. Улгайган адамда ичеги-карын системасынын иштеши жайлайт, шилекей, ашказандан суюктуктун бөлүнүп чыгышы азаят. Айрым заттарды, мисалы, В тобундагы витаминдерди, фолий кислоталарын сиңирүү кыйынга турат. Бул заттарды жашылча жана дан азыктарын тамакка колдонуу менен алса болот.
Дары-дармекти туура ичүү. Улгайгандарда даам сезүү тынымсыз дары ичүүдөн да начарлашы ыктымал. Бул абал боюнча дарыгердин кеңешин алып, аны туура ичүүнү баштоо зарыл.
80 жаштан ашкан карыяларда тамак-ашты чайноодо да көйгөй жаралат. Бул тиштин жоктугунан гана эмес, дем алуу, жөтөлүү, шилекейдин аз бөлүнүп чыгышынан улам жутуунун кыйындашы менен да байланыштуу. Андыктан бул курактагылар үчүн майда тууралган, эзилип бышырылган жумшак тамактарды даярдоо туура.
Суу балансы. Адамдын жашы өткөн сайын суусап жатканын сезүүсү да төмөндөйт. Бирок эч качан суусаган жокмун деп суюктуктун күнүмдүк нормасын азайтып жиберүүгө болбойт.
Тамак-ашта белок болушу керек. Картайдым деп эт жебей коюуга болбойт. Торпоктун, тооктун, коёндун жана үндүктүн эти улгайгандар үчүн жакшы. Күн сайын эркектер 60 грамм, аялдар 45 грамм белок алуусу шарт.
Организмде кальций жетиштүү болушун шарттоо кажет. Бул зат остеопорозду алдын алууда маанилүү ролду ойнойт. Ага сүт азыктарын ичүү сунушталат.
Май кислоталары (омега-3). Аталган зат балыкта бар, аны жумасына эки жолудан кем эмес жеген туура.
Калорияны эсепке алуу зарыл. Жаш өткөн сайын организмдин калорияга болгон муктаждыгы азаят, ага карабастан норманы азайтууга жол бербөө сунушталат. Калория азайганда муундар бузулуп, жүрөк-кан тамыр системасына күч келет.
Дасторкон четиндеги жакшы маанай. Улгайган адамга тамактануу учурунда тынчсызданууга жол бербеш керек. Бул тамак сиңирүүгө таасир этет.