БИШКЕК, 17-дек. — Sputnik. "Чоң Алтайдын түрк-моңгол дүйнөсү: тарых жана ушул күндөрдөгү көп түрдүүлүк менен биримдик" долбоору алгачкы жолу Казакстан, Кыргызстан, Өзбекстан жана Россиянын окумуштуулары, мугалимдери жана студенттеринин башын бириктирди. Бул тууралуу долбоордун уюштуруучусу Алтай мамлекеттик университетинин (АлтМУ) "Чоң Алтай" түркология жана алтаистика илимий борборунан кабарлады.
АлтГУ президенти Сергей Землюков жана академик Анатолий Деревянко
© Фото / пресс-служба АлтГУ
"Бул идея 2012-жылы АлтГУда Азиядагы изилдөөлөр боюнча эл аралык борбор ачылып, ЖОЖ Шанхай кызматташтык уюмунун катарына кошулганда жаралган. Ошол учурдан бери алтаистика менен түркология темасы актуалдуу болуп келе жатат. 2019-жылы университетте "Чоң Алтайдын түрк-моңгол дүйнөсү: тарых жана ушул күндөрдөгү көп түрдүүлүк менен биримдик" долбоору жаралган эле. Анын негизги максаты — Борбор Азия окумуштууларын интеграциялоо", — деди АлтГУ президенти Сергей Землюков.
2021-жылдын жыйынтыгын чыгарып жатып, АлтМУнун "Чоң Алтай" илимий-агартуучулук эл аралык эксперттик кеңешинин төрагасы, академик Анатолий Деревянко өтүп бара жаткан жылы ар тараптуу катышуучуларды жыйноого мүмкүнчүлүк түзүлгөнүн айтты. Бул жылдын маанилүү окуясы катары "Чоң Алтай Россия — Кыргызстан, 2021" этнографиялык экспедициясы болду.
Жусуп Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университетинин ректору Канат Садыковдун айтымында, Кыргызстанда акыркы 50 жылда мындай экспедиция боло элек болчу.
Жусуп Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университетинин ректору Канат Садыков
© Sputnik / Асель Сыдыкова
"Окумуштуулар тобу азыркы көчмөндөрдүн турмуш-тиричилигин жана материалдык маданиятынын өзгөчөлүктөрүн изилдешти. Экспедицияда чогулган материалдарга караганда, салттык маданий баалуулуктардын туруктуулугунан кабар берет. Жыйынтыктарды салыштыруу үчүн Алтайдагы көчмөндөр жашаган аймактарга экспедицияны улантуу зарылдыгы бар", — деди Садыков.
Экспедициянын жыйынтыгы менен тегерек стол жана сүрөт көргөзмөсү өткөрүлгөн. Учурда Кыргызстан менен Россиянын окумуштуулары "Кыргыз-Алтай этногенетикалык жана этномаданий байланышы" монографиясын даярдоодо.
Ушул эле сыяктуу долбоорлор Казакстан, Өзбекстанда дагы ишке ашууда. Мисалы, Чыгыш Казакстан мамлекеттик университети АлтМУ менен биргеликте "Чоң Алтай — түрктөрдүн түпкү мекени" виртуалдык музейин түзүп жатат.
Ал эми Өзбекстандын улуттук университетинин журналистика факультети "Чоң Алтайдын медиа мейкиндигинин социалдык коопсуздугу" магистрдик программасын иштеп чыгууда АлтМУ менен иштөөдө.
"Чоң Алтайдын түрк-моңгол дүйнөсү: тарых жана ушул күндөрдөгү көп түрдүүлүк менен биримдик" долбоору Россиянын Илим жана жогорку билим берүү министрлигинин колдоосу менен 2019-жылдан бери ишке ашып келе жатат.