Талдоочулар баа суроо-талаптын өсүшүнөн улам эң оболу Азия мамлекеттеринин эсебинен кыйла көтөрүлөрүн болжолдоп жатышат. Анткени алар жашыл энергетикага азырынча ашыгышпайт. Анткен менен абалды Евробиримдик жана Япония өзгөртүшү мүмкүн. Кырдаал кандай нук аларына Ирина Бадмаева сереп салды.
Пандемия кара алтындын баасын алсыратты
Мунай тармагы пандемиядан катуу жабыркады. Өнөр жай ишканалары ишин токтотту, ташуу жана аба каттамдары кыскарды. Негизги мунай өндүрүмү болгон күйүүчү майга талап кескин азайды. Ошондуктан ОПЕК+ мүчө өлкөлөр мунай казууну кескин кыскартууга мажбур болушкан. Маселен, Россия өндүрүш көлөмүн 8,5 пайызга төмөндөткөнүн былтыр декабрда РФ вице-премьери Александр Новак Владимир Путин менен жолукканда айткан.
Ошентсе да апрелден июндун ортосуна чейин баррелине 20 доллардан жогорулады. ОПЕК+ келишимине ылайык, Иран америкалык санкциялардын айынан суткасына 2,8 миллион баррелден 0,3 миллионго азайткан. Декабрда бир баррели 52 долларга жетти. Андан кийин коронавирустун жаңы штаммы туурасындагы маалыматтар жана кезектеги чектөөлөрдөн улам кайра артка кеткен.
Азыр суроо-талап калыбына келип жаткан убак. Рынокто масштабдуу эмдөө, илдет төмөндөйт деген убадалар жана бир катар өлкөлөрдө карантиндин аякташы үмүт жандырат.
Февралда баалар туруктуу түрдө көтөрүлүүдө. Brent маркасынын баррели 61 долларга чыкты. Акыркы жолу былтыр 7-январда баа ушундай деңгээлде эле.
ОПЕК — баарынын башаты
ОПЕК суроо-талап жана сунушка жараша жыл сайын квоталарды кайра карап чыгат.
"Мындай жол рыноктун катышуучуларын жооткотот. Вакциналардын майнапсыз жана экономиканын ковидге чейинки деңгээлине жай кайта турган болсо, алар картелдин колдоосуна таянат", — деп белгилейт Каржылык башкаруу жогорку мектебинин аналитикалык изилдөөлөр бөлүмүнүн жетекчиси Михаил Коган.
ОПЕК+ өлкөлөрү январдан тарта кен казууну суткасына эки миллион баррелге жогорулатуу сунушунан баш тарткан. Ошентсе да, Россия жана Казакстанга өндүрүштү бир аз көбөйткөн.
Калгандары февраль-март айларында күнүнө 1,425 миллион баррелден рыноктон ыктыярдуу түрдө алып турушат. Анан калса бир миллион Сауд Аравиясына туура келет. Бул убадалардан улам мунай кымбаттай бермекчи. Бирок аналитиктер дүркүрөгөн өсүштү күтүшпөйт. Бир нече фактор ага таасир этет. Эң оболу кор мурдагыдай эле жетишерлик, дүйнө жүзүндөгү мунай сактагычтарда миллиард баррелден ашуун көлөм топтолуп калды.
Ал ортодо Ливия да көлөмдү көбөйтүүдө. Ошондой эле рынокту Ирандан тартылган сырье каптайт.
"Ливия мунайы өсүп келе жаткан талапка доо кетире алат, ал эми ирандык мунай ОПЕК+ келишиминин саясатын оңдоого аргасыз кылат. Бирок, албетте, бул Вашингтон менен Тегеран тил табыша алса ишке ашырылат", — дейт Коган. Ал жакынкы айларда мунай 52-65 доллардын тегерегинде сатыларын боолголойт.
Мунай рыногун азиаттар кармап калат
Экономикасы алдыга озуп бараткан ыргакта калыптанып келе жаткан Азия мамлекеттеринин рыногу көмөкчү болот. Эл аралык энергетикалык агенттик суроо-талап 2021-жылы Кытайда суткасына 745 миң баррелге, ал эми Индияда 380 миң баррелге жогорулаарын болжойт.
Мындан тышкары, кытай жана индиялык мунайды кайра иштетүүчү заводдорго азыр болжонгондон көп күйүүчү май керектелиши ыктымал. Бул өлкөлөр жашыл энергетикага өтүүгө ашыгышпайт эмеспи.
"Учак жана кемелер энергиянын альтернативдик булактарынан пайдаланбайт, мунайды алмаштыруу туурасында кеп да жок. Ошондуктан АКШ Энергетика министрлигинин 2050-жылга сырьёнун 173 долларга кымбаттай турганы тууралуу божомолу толук ыктымал.
Бул 2008-жылдагы тарыхый минимумдан (147) көбүрөөк. Ачыгы, жөнөкөй сценарий боюнча 95 долларга, ал эми жагдай начар нук ала турган болсо, баа 48 долларга түшөрү жоромолдонот.
Жашыл энергетиканын таралышы кандай болгон күндө да көмүртекке болгон талапты акырындап азайтат", — деп ой толгойт "Фонддук капитал" инвестициялык компаниясынын башкы аналитиги Даниил Болотских.
Германия энергетикалык тармактагы кайра жандандырылуучу булактардын үлүшүн эки эсеге жогорулатууну пландайт. Япония 2025-жылга чейин электрдик кыймылдаткычтарга ыктоого камынууда.
Кандай болгон күндө да Россиянын кымбаттап бараткан мунайга үмүттөнгөнү болбойт. Баа 173 долларга өскөн күндө да санкциялар калат. Ошондуктан он жылдап талкууланып келе жаткан экономиканы диверсификациялоо дале орчундуу маселе бойдон.