Кыргызстандык Улан Ракымжанов бир нече жылдан бери Сан-Франциско шаарында жашап, студенттерди компьютердик программалоого үйрөтүп келет. Sputnik Кыргызстан агенттиги аны менен байланышып, өлкөдөгү азыркы абал, расалык теңсиздиктен келип чыккан толкундоолор жана өнүккөн IT тармагы боюнча маектешти.
— Улан, алгач өзүңүз менен тааныштыра кетсеңиз?
— Өзүм айыл жергесинде төрөлүп-өскөн жигитмин. Мектепти айылдан баштап, 6-классты аяктагандан кийин Каракол шаарындагы лицейде окуумду уланттым. Аны бүтүргөн соң жогорку билимди чет өлкөдө алайын деп чечип, Түркиядагы Йылдыз Текник университетине тапшыргам. Сынактан өтүп, химия бөлүмүндө окуп калдым. Ал жерде 2015-жылга чейин билим алдым.
Италиялыктар оромону жакшы көрөт. Сардинияда ресторан ачкан Сыдыкова менен маек
— АКШга кандайча барып калдыңыз?
— Түркияда чын дилимден, берилип билим ала алган жокмун десем туура болот. Себеби мектепте жүргөн кезде олимпиадаларга ийгиликтүү катышып жүргөм. Мындан улам университетте окутулган материалдардын көбү менен тааныш болчумун. Алар мага кандайдыр бир кызыгуу жараткан жок. Анан окуу акысын, батир акчасын төлөө үчүн ар кандай жумуштарда тажрыйба топтоп иштеп баштадым. Анан жаңы нерсе менен алектенүүнү чечтим. Ошентип компьютердик программалоо тармагына кызыгуум арта баштады. Ошол кезде АКШда окуган дос балам окууну Америкадан улантууну сунуштап калды. Өзүмдү да "химия бөлүмүн бүтүрсөм кантип карьера жасайм" деген ой түйшөлтүп жүргөн. Дароо эле сынакка катышып, керектүү документтерди топтоп 2016-жылы апрель айында АКШнын Миссури штатында жайгашкан Линденвуд университетинин IT бөлүмүнө тапшырдым. Бирок ал жакка кабыл алынган соң окуумду Чикагодогу Рузвельт университетине котордум. Баары ийгиликтүү болуп, 2018-жылы магистратураны аяктадым.
— Азыр эмне менен алектенесиз?
— Окуумду бүтүргөн соң Сан-Францискодогу фирмалардын биринде инженер катары иштей баштадым. Ал жерде эки айдай жүрүп, белгилүү Amazon компаниясында иштеген кыргызстандык Марат Гаипов менен таанышып калдым. Ал ошол учурда жумушунан кийин үйүндө эле тааныштарына IT тармагын үйрөтүп жүргөн болчу. Мен да бара баштадым. Ошентип отуруп мугалим катары студенттерге компьютердик программалоону үйрөтүп калдым. Андан соң бул тармакка бар күчүмдү жумшайын деп өз жумушумдан чыгып кеттим. Ушул жылдын башында фирмабызды расмий түрдө ачып, студенттерди окутуп баштадык.
— Негизинен кимдер сабак алышат?
— Көбүнчөсү кыргызстандык жана казакстандык студенттер. Америкалыктар, түрк жана армян улутундагылар да бар. Азыр атыбыз анчалык тааныла элек. Мындан улам көпчүлүк биз тууралуу уга элек десем болот. Бирок ишибизди жакшылап алып кетсек, катарыбыз дагы да толукталат деп ишенем.
Абдыкадырова: өпкөмдүн 56 пайызы COVID менен жабыркап айыктым
— Коронавирус жумушуңуздарга тоскоолдук жараттыбы?
— Июль айында Чикаго шаарында кеңсе ачмак элек. Бирок эпидемиядан улам азырынча онлайн иштеп туралы деп чечтик. Турмуш мурдагы нугуна түшсө, ишке ашыра турган жакшы ойлорубуз бар. Негизги максатыбыз — глобалдык деңгээлдеги компанияга айлануу. Башка ишканаларга окшоп кыска мөөнөттө акча табуунун гана үстүндө иштебей, элге жаңы технологияны, компьютер тилин татыктуу үйрөткөн компания болобуз деген тилегибиз бар.
— Негизи эле IT тармагы тууралуу кеп кылсаңыз. Бул жаатта ийгиликке жетишкен кыргызстандыктар тууралуу көп угуп калабыз?
— Бул өтө кеңири тармак. Акыркы учурда элдин да кызыгуусунан улам бул жаатта иш алып барган ишканалар өтө көбөйүп кетти. Алардын арасында "жасалмалардын" да саны көп экендигин унутпашыбыз керек. Мен азыр ошондой фирмалардын чыныгы жүзүн ачуу, жөнөкөй адамдарды алданып калуудан сактаган долбоор иштеп жатам. Акыркы убактары IT тармагында ийгиликке жетишкен кыргызстандыктардын саны көбөйдү. Мен да Google, Facebook сыяктуу чоң компанияларда иштегендер тууралуу маалымат каражаттарынан көп окуп калам. Бирок мага "ийгиликтүү" деп ошолорго эле басым жасай берүү өөн учурайт. Анткени башка тармактарда да жакшы иш алып барган кыргызстандыктар толтура. Алар да колдон келишинче Кыргызстандын өнүгүүсүнө салым кошуп жатышат. Жаңы мезгил, жаңы технология деп жатып алар унутта калып кетпеши керек. Жалпылап айтканда, элибиздин акылды пайдаланган иштерге көбүрөөк аралаша баштаганы сүйүндүрбөй койбойт.
— Эми маектин өзөгүн азыр бүт дүйнөнүн шаштысын алган коронавируска бурсак. АКШда азыркы абал кандай?
— Өзүңүздөр деле билгендей, АКШ вирустун соккусуна катуу кабылган өлкөлөрдүн бири. Эң көп жугузгандардын да, өлгөндөрдүн да саны боюнча Нью-Йорк штаты алдыда. Медициналык анализдер 75 жаштан жогоркулардын эң көп каза болуп жатканын көрсөтүүдө. Ошондой эле алардын арасында эркектердин саны аялдарга караганда 10 пайызга көп. Башында мен түнөктөгөн Калифорния штатында абал башкаларга караганда туруктуу эле. Бирок акыркы кездери вируска кабылгандардын саны кескин көбөйүп кетти.
— Өлкөгө киргизилген өзгөчө кырдаал абалы же болбосо карантин кандай өтүп жатат? Кыргызстандагыдан айырмасы барбы?
— Мен Кыргызстандагы карантин тууралуу соцтармактардан, жаңылыктардан гана кабар алып жаттым. Негизи АКШда пандемия катуу болгону менен өзгөчө кырдаал анча катаал болгон жок. Карапайым эл үчүн да бир катар жеңилдиктер түзүлдү. Көчөдө өз ишиң менен жүрүп же дүкөнгө бара жатып, күч органдары тарабынан катуу суракка алынган учурлар болгон жок. Кыргызстандыктардын баш оорусуна айланган уруксат кагазы колдонулбады. Жарандарга маалыматтык жактан да чоң жардам көрсөтүлүп жатты. Жумушсуз калган кишилердин көбүнө мамлекет ай сайын акчалай көмөк көрсөтүүдө. Албетте, бизнес тармагы бир аз кыйналды, бирок бул бүт дүйнөдөгү эле көрүнүш. Азыр кээ бир штаттар акырындан ачыла башташты. Көпчүлүк ишканалар, айрыкча IT-компаниялар кызматкерлерин жылдын аягына чейин үйүнөн иштөөгө даярдап жатышат. Бирок карантин дагы созулуп калса бийликтин жардамына карабай, кээ бир фирмалар банкрот болот деген сөздөр байма-бай чыгып жатат.
Чек ара жабылып, үй-бүлөм башка өлкөдө калды. Сингапурдагы кыргызстандыктын маеги
Мен вирус башталардан эки ай мурун жумушумду онлайнга өткөргөн болчумун. Мындан улам иш жаатында өзгөрүү болгон деле жок. Тамак-аш, азык-түлүк жагынан деле кыйынчылык жаралбады. Болгону дүкөндөрдө кезекке турган кардарлардын саны көбөйдү. Ошентсе да керектүү нерселерге интернет аркылуу буюртма берип жатабыз. Жеке өзүм тууралуу айта турган болсом, спорт менен жетиштүү алектене албай калдым. Жаңы эле машыгуу залына жазылып, пландарды түзүп, ден соолукту чыңдайын деп баштаганда баары жабылды. Ошондой эле өлкөдөгү башка кыргызстандыктардын да абалы жакшы эле. Арасында ооругандар же кыйналып көчөдө калгандар тууралуу уга элекмин.
— Акыркы убактары АКШда толкундоолор да болуп кетти?
— Башаламандыктар афроамерикалыктар көбүрөөк жашаган Атланта, Нью-Йорк жана Чикаго сыяктуу жерлерде өтүп жатат. Мен жашаган Сан-Францискодо бир аз тынчыраак.
— Өзүңүз АКШда кандайдыр бир расалык түшүнбөстүккө кабылдыңыз беле?
— Өлкөгө келгенден бери ар кандай улуттар менен иштешип келе жатам. Алгач келгенде иш жериндеги өнөктөшүм ак терилүү америкалык болчу. Мага эң көп жардам бергендердин бири болду. Эми АКШда системалык расизм бар. Бул мурдатан болуп келе жаткан нерсе. Мындан эң көп кара терилүү жарандар жапа чегет. Жеке мен андай нерсеге кабыла элекмин. Тескерисинче, Түркияда жүргөндө кайсыл жерден болосуң деп сурагандар, азиат деп тийишкендер көп эле.