Соолук, капана, жээнчоро, байса... Чүйгө барганда сөз таппай убара тартпаңыз

"Тибиртке" рубрикасынын бул жолку чыгарылышында Чүй облусунун говоруна токтолдук. Өткөн жумаларда Баткен, Ысык-Көл, Ош жана Нарын облустарынын диалектисин тизмектегенбиз.

Белгилей кетсек, Чүй говоруна тиешелүү сөздөр 1959-жылы чыккан "Кыргыз тилинин Чүй говору" китебинен алынды.

Жазылоо — чырпыктан согуп жасалган акыр сыяктуу нерсе. Ага чөп, жем салынып, ат байланат;

Жогдоруң — төөнүн чуудасы. "Жогдоруң кырккан нар бекен, жоругуңа сар бекен" деген сөз бар;

Гулун, такай, такый — эшектин баласы;

Дөнөн — алты жашка чыккан кой;

Күч унаа — минүүгө, жүк жүктөөгө, бир нерсе ташууга жарактуу кара мал (уй, жылкы, төө);

Соолук — үч жашка чыккан ургаачы кой;

Төгөрөк — койдун төрт тиштүүсү;

Чар — 4-5 жаштагы эркек кой;

Шишек — эки же үч тиштүү койлор;

Шүдүңкүт — жалпысынан жүгүрүк, күлүк деген мааниде;

Жээнчер, жээнчоро — жээндин баласынын баласы;

Тогончор, тоончор — жээндин баласы;

Тоңбек — тогончордун баласы;

Кожо көйнөк, күрмө көйнөк — абышкалардын жакасы ачык узун көйнөгү;

Чермий, чермай, чыптама, көкүрөкчө — көйнөктүн тышынан, жалаң кабат тыш кийимдердин ичинен кие турган аялдарга тиешелүү кийим;

Чөөлү, депкир, кепкир, сүзгүч — күлчө, боорсок жана башка тамактарды сузуп ала турчу ашкана буюмдары;

Шише — бөтөлкө маанисинде, бирок сейрек колдонулат;

Жапкан нан — казанга жаап бышырылган нан;

Калама, катырма, таптама — казанга бышырылган жука нан;

Бал — шалы жана пияз айдалган жер;

Бороз — дарбыз, помидор, картошка сыяктуу бакча өсүмдүктөрүнүн айдоосундагы ичке арык. Жергиликтүү элдин айтуусунда бороз эгинге салынбайт;

Жал — чабылган чөптү боолаганга чейин тестелеп жал-жал кыйып коюу;

Жол — чөптү чапкандагы чабындынын аралыгы. "Чөптү чапканда бир жол жүрдүм, эки жол жүрдүм" дейт;

Капана, капала — чабылган беде же чөптү боолаш үчүн даярдап, ар кайсы жерге жыйнап коюу;

Көтөрмө — ой жерге топурак жаткырып, дөңчө кылып көтөрүп, андан суу агызса көтөрмө делет;

Ач ичеги — малдын ичке ичегиси;

Буйлачык — эки муруттун ортосундагы чуңкур;

Доңго — аттын бутуна чалчык жана башка нерсе туруп калса доңго дейт;

Конок алуу — тойго чакырылып милдеттүү түрдө келген конокторду бөлүп-бөлүп күтүп алуу;

Коргон — мүрзөнү тегеректеп коюлган дубал;

Куй — тоо болуп туруп анын этеги кокту-кокту болуп тарап кетсе, ал куй делет;

Момо — калама маанисинде. Бул сөз жергиликтүү тургундарга коңшулаш жашаган дунгандардан оошу ыктымал;

Мажыгүн — дүйнөнүн ырахатын көрбөгөн, ичкен-жегендин маанисин билбеген, түшүнүгү жогураак маанисинде;

Соорунчу — ашка чакырылган конок;

Мөөзүл — шыбага, ага таандык, үлүш деген мааниде;

Балаган, көлөкө, сайа — атайын жасалган көлөкөлүү жай.