Кум жана чаң бороону мурда болгон жана эми да боло берчү метеорологиялык кооптуу кубулуш. Анткен менен жыл сайын кайталанган сайын ал көп өлкөлөрдө жан-жаныбардын жашоосуна, техникага өзүнүн терс таасирин тийгизип келет. Алар адатта циклондордун таасиринен улам пайда болуп, шамалдын ири масштабда катуулашына алып келет. Күчтүү шамал абадагы жана какшып жаткан кургак жердеги кум менен топурак, чаңды асманга алып чыгып, жүздөгөн чакырымга чейин алып барат. Анын дагы бир себеби жылдын ысык мезгилинде чөлдөрдөгү атмосфералык басымдын төмөндөшү болуп эсептелет. Абага ысып чыккан чаң, кум көтөрүлөт да, анын ордуна болуп көрбөгөндөй ылдамдык менен муздак агым келет. Бул жергиликтүү циклондорду пайда кылып, алар кумдуу бороонго айланат.
Жаратылыштын мындай кубулушу көп кайталанган аймактардын жашоочулары андан жандан түңүлө коркуунун кереги жоктугун, болгону акыл-эс менен мамиле кылып, кантип коргонуу жолдорун билип алуунун зарылдыгын айтышат. Адатта мындай кубулуштун алдында болуп көрбөгөндөй жымжырттык өкүм сүрүп, адам вакуумга туш келгендей сезим жаралат. Албетте, айлананын тунжураган мындай абалы кишини кооптондурган сезимге жетелейт. Анткен менен көп өтпөй горизонтто анча чоң эмес чаңдуу масса пайда болуп, бир аздан кийин ал тунарып, андан соң эбегейсиз чоң кара булутка айланат. Жылып келе жаткан гигантты көргөндө дүрбөлөң болбош керек. Башкы эреже - кайсалактап, эмне кыларын билбей калган сезимге алдырбаган өтө маанилүү. Болгону далдоо жер таап, анын өтүп кетишин күтүү керек.
#/media/File:US_Navy_050427-M-5607G-001_A_massive_sandstorm_cloud_rolls_over_Al_Asad,_Iraq_just_before_nightfall.jpg){kind=link}