НАТОго мүчө-өлкөлөрдүн күчкө таянып Россия менен диалог куруу аракеттери мыйзам ченемдүү түрдө катуу каршылыктарга кабылат. Россиянын батыш чек араларына жакын жердеги АКШ армиясынын чагымчылдыктарынын күч алышы батыш, Кошмо Штаттардын тынч океандык чек араларына да чагылбай койбосу анык. Бул тууралуу РФтин "өнөктөштөрүнө" россиялык "Белгород" эксперименталдык субмаринасы жана "Посейдон" термоөзөктүк тутуму эскертип турарын белгилейт аскерий серепчи Александр Хроленко.
Жума ортосунда аскердик-өнөр жай комплексиндеги булактар деңиз учкучсуздарын ташуучу "Посейдон" – 09852 долбоорунун эксперименталдык "Белгород" суу түбүндөгү атомдук кайык сүзүүгө бет алганы турат (реактору кое берилген). Субмарина сентябрга чейин сыналып, океанда күзөт өтөйт. Шварттык сыноолору жүрүп, башкача айтканда кеменин курулуш сапаты, тетиктеринин топтоштурулушу жана жөнгө салынышы, жүк алдында энергетикалык орнотмосун, бышыктыгы жана коопсуздугу текшерилүүдө.
Тынч океандагы базалардын бири "Посейдондорду" ташуучунун дайымкы жайгашкан жайына айланмакчы. Ошону менен бирге эле суу түбүндөгү эксперименталдык кайык Дүйнөлүк океандын каалаган жеринде белгиленген милдеттерин аткара алат. 2027-жылга чейинки куралдануу боюнча мамлекеттик программасынын алкагында Россия ушундай үч субмарина курмакчы.
"Посейдон" тутумун иштеп чыгуу тууралуу РФ президенти Владимир Путин алгач ирет 2018-жылы айткан ("Белгород" сууга 2019-жылдын 23-апрелинде кое берилген). Буталарынын кеңири спектрин – болжолдуу душмандын абада ташуучу топтору, жээкти бекемдөө жана инфраструктурасы экенин белгилеген.
Мындай инструменттер менен Путин "тек полярдуу оюндун" эрежелерин өзгөртүүгө убада берген. АКШнын ошол туштагы расмий өкүлдөрү "техникалык жактан жасалма жана укмуш" деп россиялык жаңы куралды ачык эле жактырышкан эмес. Бүгүн Кошмо Штаттардын Мамлекеттик департаменти континенттер аралык 2М39 "Посейдон" өзөктүк торпедасынын пайда болгонуна өзгөчө тынчсызданып туру.
Жалпысынан РФтин "өнөктөштөрүн" аталган мамлекеттин улам өнүгүп жана бекемдеп бараткан Аскердик-деңиз флоту чочулатат. Business Insider басылмасынын маалыматына таянсак, анын курамында 360 чакты кеме, анын ичинде 59 субмарина (баллистикалык ракеталуу суу түбүндөгү 12 крейсер) иштейт.
Өзгөчө мүнөздөмөлөрү
09852 долбоорундагы суу түбүндөгү "Белгород" көп буталуу атомдук кайыгы – үчүнчү муундагы 949А долбоорунун "Антейдин" эксперименталдык кайра жаралышы. Эске салсак, бул "Посейдон" тутуму үчүн атайын ыңгайлаштырылган. Ал эми эң башта "Антейлер" ракетага каршы коргонуучу "Гранит" ракеталарын ташуучусу эле.
"Посейдон" – ооздуктоонун абдан олуттуу инструменти. Өзөктүк энергетикалык орнотмосу бар стратегиялык континенттер аралык терең суудагы аппарат 10 миң чакырымга чейинки аралыкка 1000 метрлик тереңдикте сүзө алат. Сыноолор аталган системанын "укмуштай" мүнөздөмөлөрүн жана ыраак аралыкты багындыра аларын чындап эле тастыктады. Автономдуу "Посейдон" болжолдуу душмандын колундагы азыркы жана келечектеги субмарина, торпеда жана ракеталары жете алгыс тереңдик жана ылдамдыкта жүрөт. Океанда ушундай "торпеданын" изин табыш оңой эмес, жай ылдамдыкта дээрлик дабышсыз сүзөт. Автономдук башкаруу системасы кайыктарга каршы чектерди, коргонуунун бөлөк тутумдарын таап, басып өтүп, таамайлыгын кепилдөөгө мүмкүндүк берет.
Узундугу 24 метр, диаметри 1,6 метрлик өзөктүк кыймылдаткычтуу аппарат кадимки жана мегатонналык ок бөлүгү менен жабдылган. Мындай куралга Россия гана ээлик кылат, дүйнөдө эч бир өлкөнүн "Посейдондон" коргонуу каражаты жок.
Мурдараак АКШ башында турган жамааттык Батыш Чыгыш Европада ракетага каршы коргонуунун глобалдык тутумун түзүп НАТОну чыгышка карай кеңейтүү менен РФтин стратегиялык өзөктүк күчтөрүнүн дараметин жок кылууга тырышкан. Россиянын чек араларына жакын аймактарга сокку уруучу "Томагавк" жана орточо ыраактыктагы башка ракеталарды жайгаштыруу ниетин көздөгөн. "Посейдон" континенттер аралык тутуму РФтин "өнөктөштөрүнө" агрессор сөзсүз жазасын ала турган көп полярдуу дүйнөнүн катаал чындыгына кайтууга түртөт.
"Кыямат күндүн торпедасы" Америкалык стратегиялык командачылыкты (STRATCOM) 2019-жылдын февралындагы сыноолордун башында эле тынчсыздандыра баштаганы тегин жерден эместир. Конгресстеги угууларда STRATCOM жетекчиси Жон Хайтен "Посейдон" жаңы курал тутуму катары СНВ-3 келишиминдеги чектөөлөргө кирбестигин, ошондой эле Кошмо Штаттарда аналогу иштелип чыга электигин билдирген. Континенттер аралык учкучсуздардын штаттык ташуучусунун топтомун 098531 долбоорундагы "Хабаровск" суу түбүндөгү атомдук кайыгы ачат.
Субмаринанын негизги мүнөздөмөлөрү купуя сыр. Ачык булактардагы маалыматтарга караганда, кеме жапжаңы өзөктүк энергетикалык түзүлүш менен жабдылып, "Кыямат күндүн учкучсуз торпедаларынан" алты бирдикти бортунда ташый алат.
Сыйымдуулугу – 10 миң тоннанын тегерегинде, суу түбүндөгү ылдамдыгы – 32 узелге дейре, чөмүлүү тереңдиги – 500 метр, автономдуулугу – 120 сутка, экипажы 100 кишиден кем эмес. Субмаринанын корпусу жаңы "Борей" стратегиялык ракета ташуучуну эске салат.
Мында учкучсуз Түндүк жарым шардын каалаган бурчунан АКШнын жээктеги чийиндерине жете аларын эске алуу зарыл, бирок ал РФке каршы агрессия жанданган күндө гана колдонулат. Эске салсак, Кошмо Штаттар орто жана кыска аралыкка багытталган ракеталарды жок кылуу боюнча келишимден жок шылтоо менен чыгып, былтыр аскердик бюджетин 750 миллиард долларга чейин (бул сумма дүйнөнүн калган бүт өлкөлөрүнүн жалпы коргонуу чыгымдарына барабар) өстүргөн.
Россиянын көп буталуу океандык тутуму – көзү түз эмес "өнөктөштөрүнө" кулак кагыш, Чыгыш Европада Пентагондун жана НАТОнун сокку уруучу дараметинин кооптуу топтоштурулушуна ассиметриялык жообу болмокчу.