БИШКЕК, 16-мар. — Sputnik. Австрия, Чехия, Болгария, Словения жана Латвиянын лидерлери Евробиримдиктин вакцина бөлүштүргөнүнө нааразы болуп чыгышты. Европада россиялык же кытайлык препараттарга өтүүгө даяр өлкөлөр бар. Брюссель Москва менен "Спутник V" вакцинасын алуу боюнча сүйлөшүү жүргүзүүгө даярданып жатканы маалым болду. Коронавируска каршы күрөшүүнүн айланасындагы чуу эмнеге басылбай жатканын РИА Новости териштирип көрдү.
"Күнөөлүүнү" табуу
Аталган өлкө лидерлеринин катында "ЕБдин айрым өлкөлөрүнө вакцина калкынын санына туура келбеген көлөмдө келип жатат. Жакында боло турган саммитте ушул маселени талкуулоого чакырабыз" деп айтылат.
Австриянын канцлери Себастьян Курц Брюсселден Латвия жана Болгариядагы түзүлгөн кырдаалга көңүл бурууну өтүндү. Саясатчы препараттын жетишсиздиги коронавирустун жаңы толкунун шарттап, андан катуу чектөөлөр киргизилиши мүмкүн экенин эскертти.
"Эмне үчүн, мисалы, Мальтага Болгарияга караганда көп вакцина келди. Буга ЕБ кеңешинин башкаруучусунун жашыруун келишимдери себеп деп ойлоп жатабыз. Вакцинацияны базарга айландырбай, көшөгө артындагы мындай макулдашууларды иликтеш керек", — деди ал.
Бирок Курцтун Социал-демократиялык партиядагы оппоненттери муну менен макул эмес. Алар "канцлер Австриядагы талапка жооп бербеген эмдөө кампаниясы үчүн айыптууларды издеп жатканын" айтышты.
Англия жана Швеция биргелешип чыгарган AstraZeneca жана АКШнын Pfizer вакциналары менен эмдөө Австрияда былтыр башталган. AstraZeneca компаниясы ЕБдин бардык мамлекетине жетишпей жатканын жар салган. Мындан тышкары, эмделгендердин арасында оорусу катуулап (тромб пайда болуп), ал тургай Италия менен Данияда адам өлүмү катталган учурлар болду.
Австрия, Дания, Норвегия, Болгария, Латвия, Литва, Эстония аталган дарыны колдонууну токтотту.
Кыйыр вакцинация
Жакында эле Эстонияда вакцинадан 31 жаштагы мамлекеттик кызматкер көз жумду. Кечээ Словакияда орто мектептин 38 жаштагы мугалими каза тапты.
Маркумдардын жакындары англо-шведдик өндүрүүчү менен соттошууга даяр. Бирок фармкомпаниянын жетекчилиги айыптоолорду алдын ала четке кагууда. Вакцинаны Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюму да коопсуз деп эсептеп жатат.
"AstraZeneca менен тромбдун пайда болуусунун байланышын тастыктаган далилдер жок. Демек, эмдөөдөн баш тартуу да негизсиз", — деди ДССУ өкүлү Маргарет Харрис.
Анткен менен AstraZeneca вакцинасынан күмөн санаган өлкөлөрдүн саны арбып барат. Кечээ аталган препаратты колдонууну Германия, Франция жана Италия токтотту.
Ал эми Pfizer вакцинасы таңсык болуп турган чагы. Аны бөлүштүрүүнү Брюссель мойнуна алган. Азырынча 100 миң адамга сегиз доза жөнүндө сөз болуп жатат. Салыштыруу үчүн айта кетсек, АКШга 24ү туура келсе, Британияга 32 доза берилген. Австрия, Чехия, Болгария, Словения жана Литванын лидерлери дал ушул жагдайга нааразы болуп жатышат.
Стартта турган туризм
Латвия менен Болгарияда чындап эле вакцинация жайлап калды. Курц да ушуга көңүл бурган. Азыркы тапта орто эсеп менен эки миңге чейин адам эмделип жатат.
"Кеминде марттын аягына дейре препараттын жетишсиздиги курч болот", — деп эскертти Латвиянын Вакцинация бюросунун жетекчиси Эва Юхневича.
Рига апрелдин ортосуна чейин 164 миң доза алууга ниеттенген. Анын жарымы AstraZeneca болчу, эми бул маселе ачык бойдон турат. Эгер өндүрүүчү вакцинанын коопсуз экенин далилдеп бербесе, андан баш тартууга туура келет. Ал эми Pfizer вакцинасын кошумча алууга мамлекеттин чама-чаркы чектелүү.
"Кампаларда вакцина жок: баары үй-бүлөлүк дарыгерлер менен медицина мекемелерине таратылды", — деди Юхневича.
Болгария туристтик сезонго даярданууда: 1-майда эл аралык авиакаттам жанданат. Өлкөгө коронавирус жок деген тести же эмделгени тууралуу сертификаты барлардын баары киргизиле баштайт. Бирок вакцинация боюнча жергиликтүү калктын абалы начар.
Февралда AstraZeneca препаратынын ири партиясы келип, катаал чектөөлөрдөн тажаган тургундар эмделе баштаган. ЕБдеги коңшулары сыяктуу эле бийлик вакцина аз экенин, керек болсо медиктерге, мугалимдерге, пенсионерлерге да жетпей жатканын айтып нааразы болгон. Эми процесс таптакыр эле токтоп калды.
"Европанын Дары каражаттары боюнча агенттиги AstraZeneca вакцинасына карата айтылган күмөндүү ойлордун баарын четке каккыча эмдөөнү токтотууга буйрук бердим", — деди Болгариянын премьер-министри Бойко Борисов.
Жашыруун сыр жана көз боемочулук
ЕБдеги нааразычылык айрымдар дарыны зарыга күтүп жатса, дагы бири ашыгын кайда жоготорун билбей жаткан кырдаалдан улам да күчөп жатат. Мисалы, Германиянын кампаларында миллиондун тегерегиндеги доза жөн эле сакталып турганы айтылууда.
Улуу Британияда 21 миллион киши эмделди. Бул өлкөгө башка мамлекеттерден айырмаланып препарат үзгүлтүксүз келип жатты.
Италия бийлиги Лондонду вакцинацияны үзгүлтүккө учуратты деп ачык эле күнөөлөп, соттошорун айтып коркутуп жатат. Өндүрүүчүлөр "кыйынчылыктар негизги компонентти даярдоо менен байланыштуу" деп актанышууда. Бирок бул эч кимдин көңүлүн тынчыта алган жок. "Жашыруун келишимдер" тууралуу жар салган Курц Британияга вакцинанын тездик менен жеткирилишин кыйыткан.
Анын үстүнө Сауд Аравияда, Бириккен Араб Эмирлиги жана Катарда эмдөө Европа өлкөлөрү менен тең эле башталды. Бул жагдай да европалыктардын ич күптүлүгүн жаратууда. Ким көбүрөөк төлөсө, ошол биринчи эмделет шекилдүү болуп калды.
Вакциналар согушу
Евробиримдик Россия менен Кытайдан чыккан препараттарга көз сала баштады. Мисалы, Франция медицина коомчулугу оң баасын берсе "Спутник V" вакцинасын колдонууга даяр.
Германиянын Вакцина жана биомедициналык дары каражаттарын иштеп чыгуу институту да россиялык препаратка кызыгууда. Талаптары ошол эле — ЕБдин критерийлерине жооп бериши керек.
"Спутник V" вакцинасын сатып алууга даяр экенин Австрия да билдирди. "Бул маселеде геосаясат тууралуу сөз болушу мүмкүн эмес", — деди Курц.
Reuters ЕБ Москва менен "Спутник V" боюнча сүйлөшүүгө даярданып жатканын жазды. Россиянын Түз инвестициялар фонду азырынча үн ката элек. Бирок журналисттер "Спутник V" вакцинасын Италия менен Германияда өндүрүү мүмкүн экенин тактап чыгышты.
Дагы бир көз караш бар: Брюссель жеткирүү маселелерин толук көзөмөлдөө үчүн россиялык вакцина боюнча оюн өзгөрттү. Венгрия, Словакия, Чехия Москва менен түз сүйлөшүп, Европанын укуктук механизмдеринин бузулушу боюнча кинеге "Pfizer препаратын көпкө чейин күтүүгө туура келерин" жүйө келтирүүдө.
Европанын Жорж Маршалл атындагы коопсуздук маселелерин иликтөө борборунун адиси Пал Дунай РИА Новости менен сүйлөшүп жатып, "бул жерде кеп "Спутник V" вакцинасынын уникалдуулугунда эмес, ЕБ өлкөлөрүнүн аргасы түгөнүп турганында" экенин айткан.
"Европа Кытай вакцинасына да кызыгып жатпайбы. Венгрия ЕБде биринчи болуп Sinopharm вакцинасын алды. AstraZeneca препаратынын айланасындагы кырдаал кайталанбашы үчүн альтернатива издөөгө туура келет", — деди венгриялык саясат таануучу.
Эл аралык мамилелер боюнча британиялык адис Саша Мэтьюз "вакциналар согушу" пандемия бүткүчө созуларын боолголоп жатат. "Британиялыктар, франциялыктар, италиялыктар үйдө отуруудан тажап, бийликти сындай баштады. Тигилер коронавирустан арылып, саясий упай топтоо үчүн сыйкырдуу ыкмаларды издеп жатышат. Вакцина канчалык көп болсо, бийликти сактап калууга мүмкүнчүлүк ошончо жогору", — дейт ал.
Айтор, "ар ким өзү үчүн" деген принцип баары эмделип бүтмөйүнчө Европада актуалдуулугун жоготпой калды өңдөнөт.