Кубаттуу жаңы радиолокациялык станция быйыл Аляскада ишке кирет. Вашингтон мурдагыдай эле Иран же Түндүк Корея аймагынан болжолдуу ракеталык соккуну чагылдыруу керектигин айтып келет. Бирок адистер радиолокациялык станция башка бир нерсеге багытталган деп эсептешет. Аляскадагы америкалык аракетке Николай Протопопов баам салган.
Тегиз көзөмөл
Америкалыктар узак аралыкка ылайыкталган радиолокациялык станцияны (Long Range Discrimination Radar, LRDR) 2018-жылы Clear Air Force авиабазасында кура баштаган. Бул аскердик объект өткөн кылымдын ортосунан тарта иштеп, АКШнын ракетага каршы коргонуу тутумунда маанилүү болуп саналат.
Радиолокациялык станцияны ишке киргизүү былтыркыга пландалган, бирок пандемиядан улам мөөнөтүн жылдырышкан. Жакында долбоор аягына чыгып калганы анык болду. Аны иштеп чыккандар белгилегендей, LRDR көп функционалдуу AN/SPY радиолокациялык станциясына караганда 25 эсе чоң. "Ижис" аскердик-маалыматтык башкаруучунун негизги элементи, ошондой эле АКШнын крейсерлери жана эсминецтери ушул станция менен жабдылат. Станция S-диапазонунда иштейт. Нитрид галлийди пайдалануу менен даярдалып, техникалык мүнөздөмөлөрүн арттырат.
Радиолокациялык станция континенттер аралык баллистикалык гипер үндүү ракеталарды гана эмес, алардын аскердик блокторун коштоочу жалган буталарды да аныктайт. Башка өзгөчөлүгү — радарды техникалык тейлөө убагында да өчүрүлбөйт. Конструкция катуу абалдагы блоктор комплексинен турат, аларды жеңил айкалыштырып, кубаттуулугун жогорулатуу үчүн кошумча "уюлдарды" кошушат.
Расмий LRDR Иран жана Түндүк Кореянын ракеталык чабуулунан АКШнын континенталдык бөлүгүн коргойт. Бирок эксперттер баары бир россиялык ракеталар Радиолокациялык станциялар үчүн негизги объект бойдон калат деген пикирде.
"Америкалыктар Европада Ракетага каршы коргонуу тутумун иштеп чыгышканда алар да бул Иранды ооздуктоо үчүн деп кайталашкан, — деп белгилейт аскердик илимдердин доктору Константин Сивков. — Чындыгында жаңы радар Россияга гана каршы багытталган. Түндүк Кореянын баллистикалык ракеталарынын учуш траекториясы Тынч океандын үстүнөн өтөт. Алардын изине түшүү үчүн, мисалы, Гавайи аймагында радиолокациялык тутум зарыл".
Сибирь, Түндүк флоттон жана ал түгүл Тынч океандан, стратегиялык суу түбүндөгү кайыктардан кое берилген континенттер аралык россиялык баллистикалык ракеталардын кыска багыттары дал Алясканын үстүнөн өтөрүн кошумчалайт эксперт.
Жапжакын жерде
Сивков Аляскада ракетага каршы коргонуунун глобалдык системасынын компоненттери мурдатан эле болсо да, "алыскы" РЛС анын мүмкүнчүлүктөрүн, континенттер аралык баллистикалык ракеталарды ыкчам кармоого Пентагондун шарттарын бир топ кеңейтерин баса белгилейт.
"Ооба, биз үчүн жагымсыз учур, бирок кырдаал кескин өзгөрөт дешке болбойт, — деп эсептейт адис. — Россияга жооп катары ушул жана башка радарларды басуучу радиоэлектрондук күрөш каражаттарын түзүү керек. Менимче, мындай каражаттар эбак эле бар, жакында ишке киргизилет. Мындан сырткары, согуштук аракеттер тутанып кетсе, бул радиолокациялык станцияны тез кыйратуу жагын караштыруу керек".
Америкалыктар үчүн Аляска — стратегиялык маанилүү аймак. Негизинен ал жактан россиялык аскердик базаларга чейинки аралык – саналуу чакырым. Пентагон Аляскада радарларды гана орнотпостон, сокку уруучу күчтөрдү көбөйтүүдө. Ошентип жакын арада эки авиабазага АКШдагы бешинчи муундагы F-35 жана F-22 Raptor истребителдеринин ири тобун жайгаштырышат. Бул болжол менен 150 чакты машинаны түзөт.
Көздөгөндөрү — Арктикада Россияны сүрүп чыгаруу
Ошону менен бирге эле Аляскада кургактагы күчтөр азыраак, артиллерия жана бронетранспортерлор менен жабдылган болгону эки пехоталык бригада бар. Кандайдыр флот жок, тек гана жээктеги күзөт бар. Анткен менен Пентагон Аляскада кызмат өтөөгө аскер кызматкерлерин тартуу үчүн кампания баштаган. Солдат, офицерлерди жогорулатылган акы жана өзгөчө тиричилик шарттары менен кызыктырышууда.
Өлкө калканы
Россиянын LRDR деңгээлиндеги радарлары бар. Акыркы жылдары Ракеталык чабуул коюу жөнүндө эскертүү тутуму кыйла жаңыртылып, чек араларды ынанымдуу калкалайт. Ал эми СССР ыдыраган соң Вашингтондун басмырлоосу менен көптөгөн станциялар талкаланып, жаңы РЛС курулушу токтотулган. Көпкө чейин өлкөнүн түндүк-чыгыш багытындагы, Тынч океандын түндүк бөлүгү жана Алясканын бир бөлүгү тарабындагы жылчыктарды бүтөөгө мүмкүнчүлүк болгон эмес, совет убагында да бул чечилбеген көйгөй болгон.
2020-жылдын декабрында ракеталык чабуул тууралуу эскертүүчү жаңы тутумдун сыноолору аяктады. Бүгүнкү күндө ал мамлекеттик жана аскердик башкармалыктын пунктуларына ракеталык чабуул тууралуу эскертүү үчүн маалыматтарды алып, жөнөтүп, Москваны ракетага каршы коргонуунун тийиштүү маалыматтык тутуму менен камсыздап, космостук мейкиндикке көз салат.
Ракеталык чабуул жөнүндөгү эскертүү станциясынын биринчи эшелону бирдиктүү космостук системанын спутниктер тобунан, экинчиси — жердеги радиолокациялык тутумдардан турат. Атап айтканда, бул – "Воронеж" жаңы станциялары.
РЛС РФтин дээрлик бардык периметрлерине: Ленинград, Калининград, Иркутск, Оренбург облустарында, Краснодар, Красноярск жана Алтай крайларында жайылтылган. 2021-жылы Коми Республикасындагы станциянын курулушу аяктап, дагы бирөө Мурманскиде тургузулат.
"Воронеж" — бул ракеталык кооптуу багыттардын баарын көзөмөлдөп туруучу дециметрдик горизонт үстүндөгү радиолокациялык станциялардын соңку мууну. Станциялар горизонталь боюнча алты миң, вертикаль боюнча сегиз миң чакырымга чейинки аралыктан баллистикалык, аэродинамикалык жана космостук буталарын аныктай алат.
Бир радиолокациялык тутум 500гө чукул объектини бирдей коштоп, аскердик блоктордун кулашынын траекториясын, убактысын жана ордун эсептей алат.
"Воронеж" толук автоматтык режимде иштеп, ракеталар кое берилери менен изине түшөт. Чабуул коюлганда маалымат Ракеталык чабуулдун алдын алуу тутумунун командалык пунктуна түшөт, бир нече мүнөт ичинде талданып, иштелип чыгып, жооп же мизин кайтаруучу сокку жөнүндө чечим кабыл алуу үчүн жогорку жетекчиликке жолдошот.