Бүгүнкү күндө Кыргызстандан Түркия, Бириккен Араб Эмирлиги, Россия, Казакстан жана Өзбекстанга учууга болот. Сүйлөшүлгөн тартипке ылайык, Россия, Казакстан, Бириккен Араб Эмирлиги менен Өзбекстанга бара жатканда кыргызстандыктардын колунда ПЦР-тесттин "ооруган эмес" деген жыйынтыгы болушу шарт. Ал аталган мамлекеттерге учканга үч күн калганда жасалышы керек. Ал эми Түркияга бара жаткандар мындай нерсе менен баш оорутпайт.
Аба каттамдарынын баасы кандай өзгөрдү?
Кыргызстандагы Туризм ассоциациясынын мурдагы төрагасы Талант Токталиев Кыргызстандан сыртка учкандар жана кирип келе жаткандар үчүн билеттин баасы үч эсеге кымбаттагандыгын айтты.
"Билеттерди дароо талап кетип жатышат. Буга пандемиядан улам узак даталарга каттамдар пландалбагандыгынан улам болууда. Маселен, Москва — Бишкекти же тескерисинче кайра келген багытты алсак, билет дароо сатылат. Тез арада учуш керек деген зарылдыктан улам 30-40 миң сом деле элди токтото албай калды. Пандемияга чейин 10 000 сом эле. Суроо-талаптын көптүгү жана каттамдын аздыгынан баа ушуга чейин жетти. Мындан сырткары, учактагы кээ бир орундуктар билетти тээ мартта сатып алгандарга да берилерин эстен чыгарбаш керек. Компания ошол кезде алардын акчасын кайтарган эмес, эми чек аралар ачылган соң эл ташыгандар кардардын алдындагы милдетин аткарышы керек", — деп түшүндүрдү ал.
Токталиев башка өлкөлөрдө да кымбаттоо болгондугун Стамбул — Бишкектин мисалында айтып берди. Пандемияга чейин бул каттамдын наркы 20 миң сом турса, азыр 30 миңди чапчыйт.
Кыргызстандан чет өлкөлөргө ачылган каттамдардын тизмеси
"Кандай болгон күндө да эл кымбаттаган билетти алууга даяр. Албетте, ар бир жүргүнчүнүн көздөгөнү бар. Бирөө дарыланганы, экинчиси саякаттаганы, дагы бирөөлөрү жакындарын сагынгандыктан сапарга аттанууда. Билеттер дүйнөнүн кайсы тарабында болбосун кымбаттады. Маселен, буга чейин Ташкентке 7200 сом менен жетип алсаң, пандемия аны 13,5 миң сомго жеткирди", — деп санап берди эксперт.
Токталиевдин айтымында, Дубайга уча турган билеттин баасы гана өзгөргөн жок. Бишкек — Дубай мурдагысындай 600 доллар боюнча калган.
"Авиатраффик" компаниясынын жетекчиси Алик Аскаров бүгүнкү күндө Оштон Москва шаарына чартердик каттамдар гана жасалып жаткандыгын, муну билет наркынын 30 миң сомго жакын сумманы чапчыгандыгы менен байланыштырды.
"Чартердик каттамдын жаман жери бир тарапка бош учуп, ал жактан толук салон менен кайтабыз. Бизде элди аба аркылуу ташыгандар үчүн эң ыңгайсыз шарттар көп. Компания аткарып жаткан каттамдар негизинен чартердик негизде жасалууда. Бул Россиянын башка шаарларына да тиешелүү. Муну жаңылыктардан коронавируска каршы күрөшүү боюнча түзүлгөн Республикалык штабдан билдиришти. Авиакомпаниялардын үзгүлтүксүз каттамдарга уруксат беришти, эми ал болгону жумасына бир ирет гана жасалат. Ошондон улам азыр авиакомпаниялардын эшигинин алдында билет издеп, толтура эл жүрөт", — деп түшүндүрдү Аскаров.
Анын айтымында, жакынкы күндөргө делген билеттер дароо сатылып кетип жатат.
"Башка компаниялар сыяктуу эле биз дагы тобокелге барып, алыскы күндөргө билет сата албайбыз. Компаниялар жасап жаткан каттамдардын көбү — ташылып жаткандар. Тагыраагы, Кыргызстандан Россияга бош учабыз да, ал жактан жүргүнчүлөрдү алабыз. Ал эми бул жакка каалагандардын баарын эле ташып келе албайбыз. Себеби кыргыз тарап сүйлөшүүдө бир гана күнү — жумада гана эки тарапка каттам жасоого макулдашкан", — деп түшүндүрдү ал.
Кыргызстандык авиакомпаниялардын абалы кандай?
"Эйр Манас" компаниясынын өкүлү Данияр Арынов коронавирустан кийинки каатчылык башка компанияларды да алсыраткандыгын айтып берди.
"Каттамдар токтотулганы го түшүнүктүү. Ал эми чек ара бирөөнүн баш оорусунан эмес, объективдүү себептерден улам жабылды. Компаниялардын мындан улам кыйын абалда калганы түшүнүктүү нерсе. Учак деген гаражга токтотуп коюп, андан кийин айдап кете берген автоунаа эмес. Техника бузулбай иштеп, аны карап туруш үчүн бир топ акча керектелет. Бул күндөрү каттамдар жанданды, бирок азырынча "Эйр Манас" учпай турат. Авиапаркыбызды жаңылап жатабыз, карантин, тилекке каршы, бизде созулуп кетти", — дейт Арынов.
22 миң рубль. Москва — Бишкек каттамына авиабилеттердин октябрдагы баасы айтылды
Айтмакчы, ички каттамдар дээрлик кымбаттаган жок. Tez jet компаниясынын жетекчиси Ян Екимовскийдин айтымында, Кыргызстан ичинде билеттердин баасы төрт миңден ашпайт.
"Эл өлкөнүн ичинде үзгүлтүксүз саякаттоодо. Ар бир каттамда жүздөн билет сатылат деп айта албайм, бирок көп учурда салон толуп калат. Жакындан бери Бишкек — Ош — Бишкек жаңыланып, күнүгө учуп жатат. Бишкектен Жалал-Абадга жана кайра артка жума күнү каттоодо. Баткенден борборго, андан соң кайра аймакка да бешинчи күнү, жумасына бир ирет каттам бар", — деп айтып берди аткаруучу директор.
Билеттер мурдагы баасына түшөбү?
Транспорт жана жолдор министрлигинин алдындагы Жарандык авиация агенттигинин директору Курманбек Акышев көп аба каттамдарын ачуу боюнча сүйлөшүүлөр жүрүп жаткан учур экенин белгиледи.
"Бир топ өлкө менен макулдаша алдык. Россияга учууга бизде суроо-талап көп. Азыркы макулдашууга ылайык, Москвага ар бешинчи күнү гана каттап жатабыз", — деди Акышев.
Ал учурда үзгүлтүксүз каттамдарды ачуу боюнча Россия менен сүйлөшүүлөр жүрүп жаткандыгын кошумчалады.
"Кыргызстандык аба менен эл ташуучулар үчүн абал өтө кыйын болууда, андыктан алар билеттин баасын көтөрүүгө мажбур. Тактап айтсак, аба кемелери бир тарапка бош барып, ал жактан гана жүргүнчү салып келүүдө. Бишкектен башка (Россиянын) шаарларга рейстер көбөйгөндө билеттер арзандачудай болуп калды", — деди ал.
Данияр Арынов да бардык чек аралар ачылганда гана баалар мурдагы калыбына кайтарына ишеним артып турат.
"Баалар пандемиядан мурунку учурдагы калыбына келиши үчүн бардык нерсе мурдагыдай болушу шарт. Авиакомпаниялардын сунушу суроо-талапка жооп бериши керек. Кырдаал турукташып, бир нукка түшүп, компаниялар жүргүнчү үчүн бири-бири менен атаандаша баштаганда гана билеттин баасы түшөт", — деди Арынов.
Эксперттер авиакаттамдар мурдагы калыбындай болуп качан иштеп баштаарын божомолдоо кыйын экенин айтышат. Себеби баары дүйнөдөгү эпидемиологиялык абалга байланыштуу.