18 жылдан бери чет жерде жүргөн Шаршебаев жакынкы арада Кыргызстанга кайтып келерин айтат. Дарыгер менен Sputnik Кыргызстан агенттигинин журналисти Бегимай Бакашева маектешип, анын Түркияга кантип кеткенин жана кандай тоскоолдуктарга туш болгонун билип көрдү.
— Руслан, Түркияга кандайча кетип калдыңыз эле?
— Анкарага 1999-жылы келип, медициналык окуу жайга тапшыргам. Аны аяктагандан кийин Анталияда иштеп жүрдүм. Андан соң Стамбул шаарындагы Медениет университетинин радиология бөлүмүнөн билимимди тереңдетип, Жеррахпаша окуу жайынан рентгенохирургия адистигине ээ болдум. Азыр Стамбул шаарында жашап, иштеп жатам. Келинчегим жана беш жаштагы кызым жанымда.
— Медицинага келип калышыңызга эмне себеп болду?
— Атам Докдурбай Шаршебаев аскер дарыгери. Афган согушуна катышып, медициналык кызматтын полковниги болгон. Бала кезден эле медицинага кызыгуум бар болчу. Атам да дарыгер катары дагы калыптанышыма себепкер болду. Ал менин эң мыкты насаатчым.
— Түркиядагы медициналык билим берүү биздикинен эмнеси менен айырмаланат?
— Түркиядагы билим берүүнүн эң жакшы жери — мугалимдердин пара албаганы. Медициналык факультетте окуган студент жанталашып окушу керек. Окууга жетишпей жатса, жөн гана университеттен чыгарып коюшат. Мындан корккон студенттер окууга болгон күч-аракетин жумшайт. Кыргыз медицинасынын олчойгон кемчилиги — медакадемиянын студенттеринен пара алуу. Мугалимге акча берген студент окуудан чыгып калам деп коркпойт. Экинчиден, окууга көңүлү чаппай калат. Албетте, Кыргызстанда окуп, мыкты дарыгер болгон кесиптештер жок эмес. Бирок азыркыдай жагдай улана берсе, жакшы адистердин чыгышы күмөндүү болуп калат го.
— Катуу талап менен башка тилде медициналык билим алуу оор болсо керек?
— Окулист, терапевт, гинеколог деген ким экенин билебиз. Ал эми рентгенохирург эмне иш кылат?
— Рентгенохирургия медицинанын жаш, бирок тез өнүгүп келе жаткан тармагы. Анын жардамы менен оорулууга жалпы наркозсуз, денени кеспей, өтө кыска убакыттын ичинде операция жасалат. Ошондуктан рентгенохирургия менен улгайган же башка дартынан улам хирургиялык операциялар жасалбай турган адамдарды дарыласа болот. Биз кан тамыр жана теринин алды менен дарылайбыз. Артерияга же күрөө тамырга киргизилген түтүк аркылуу хирург организмдин каалаган жерине экрандан карап туруп операция жасай алат, диагноз коет.
— Мындай операциялар Кыргызстанда жасалабы?
— Ооба, жасалып жүрөт. Бирок рентгенохирургиянын дагы деле бир топ ыкмалары колдонулбай келет. Ошондуктан айрым жарандар чет өлкөдөн дарыланууга муктаж. Кыргызстанда рентгенохирургияны өнүктүрсөк мамлекеттин дагы, оорулуунун дагы акчасы үнөмдөлмөк.
Ошондой эле бизде нейрорентгенохирургия менен онкологиялык рентгенохирургия начар өнүккөн. Дүйнө жүзүндө эчактан бери инсульт сыяктуу кан тамыр ооруларына баш сөөктү ачпай эле операция жасалып калган. Бул өзүнө бачак тийгизгиси келбегендер же салттуу операцияга жаш курагы, ден соолугу мүмкүнчүлүк бербегендер үчүн сакайып кетүүнү эң жакшы жолу.
— Кыргызстанда онкологиялык илдетке чалдыккандар дагы аз эмес. Буларга рентгенохирургиянын жардамы тиеби?
— Ооба, мисалы, онкологияда бүт организмге эмес, шишик турган органдын өзүнө гана химиялык терапия жасаса болот. Мында дары-дармекти шишикке азык берип турган кан тамырга гана коюшат. Бул ыкма боор рагында жана балдардын көз рагында өтө таасирдүү. Ал эми метастаза жок болгон учурда радио толкундардын жардамы менен шишикти алып салса, толук сакайып кетүүгө шарт түзүлөт.
— Өнүккөн өлкөлөрдө иштеп жүргөн кыргызстандык дарыгерлер мекенине аз айлык гана эмес, заманбап шарттар жоктугунан келбей жатканын айтышат…
Анткен менен бардык нерсе адистин өзүнөн көз каранды деп ойлойм. Чындап керектүү адис болсоң, бардык жерде жумуш табылат. Мамлекеттик ооруканада иштегиң келбебе, сопсонун шарттары бар жеке клиникалар толтура. Мисалы, Түркиядан мыкты окуу жайларды аяктап, бул жакта жыргап-куунап жашагандын ордуна Кыргызстанга кызмат кылам деп кеткен кесиптештерди мисал кылсам болот. Лор-хирург Марлен Маманов Ош шаарында иштеп жатат. Кардиолог Дамир Осмонов Бишкектеги жеке клиникалардын биринин башкы дарыгери, балдар кардиологу Данияр Аматов, европалык үлгүдөгү пластикалык хирург Айнура Сарыбаева да гы биртоп ийгиликтерди багындырып жүрүшөт. Булардын баары Түркияда 4 миң доллардан 10 миң долларга чейин айлык алып, үй-бүлө мүчөлөрү акысыз медициналык камсыздоого алынып, эч нерсеге башын оорутпай жашашмак. Бирок мунун ордуна алар мекенине кызмат кылабыз деп чечишти, ыраазычылык гана билдириш керек.
— А сиз келесизби Кыргызстанга?
— Албетте барам. Ушул же келерки жылы кетсемби деп пландап жатам. Анткени өмүрүмдүн көбүрөөк бөлүгүн чет жерде жүрүп өткөрдүм, мекенге кайтып, ал жакта иштөөгө убакыт келди окшойт.
— Кыргызстанда рентгенохирургга керектүү бардык жабдуулар барбы?
— Жылуу-жумшак, мыкты жабдуулар менен камсыздалган ооруканаларда иштеп жүрүп, Кыргызстандын бейтапканаларына киргенде кандай сезимдер болот?
— Чындап эле биздин көптөгөн ооруканаларыбыздын эскилиги жетти, баарын оңдош керек. Бирок акыркы жылдары көп тармактуу ооруканалардын курула баштаганы кубандырат. Жеке клиникалардын көбөйүп жатканы дагы көңүл жылытат. Бул жагынан кыргыз өкмөтүнө жана саламаттык сактоо министрине ыраазычылык айтыш керек.