Радио

Устат тутуш керек. Дастанчылык өнөрдүн уникалдуулугу эмнеде

"Манас" театрынын дастанчылар бөлүмүнүн жетекчиси, дастанчы Улукбек Токтоболот уулу төкмө акындык дастанчылык өнөрдүн көркүнө көрк кошорун айтты.
Sputnik
Дастанчылыкты аудио же видеожазмадан адам түздөн-түз үйрөнө албайт. Бул өнөрдүн уникалдуулугу ушунда. Сөзсүз бир өнөрпозду устат тутуш керек. Бул тууралуу Улукбек Токтоболот уулу Sputnik Кыргызстан радиосунун эфиринде маек куруп жатып билдирди.
Анын айтымында, дастанчы "Курманбек" эпосун Калык Акиевдин айтуусу боюнча өзүнүн вариантында жазып чыккан.
"Атам окуяларды, ырларды айтууга чебер киши эле. Кичине кезимде айылда, жайлоодо жүргөндө көп чыгармаларды айтып берди. Канча санжыра, болуп өткөн окуялардагы баатырлар тууралуу айтып бербесин, аттарын унутуп калмай жайым бар эле. Эки уул, жети кыз болуп тогуз бир тууганмын. Байкем төкмө акындык өнөргө кызыгып, элиргени эсимде. Ага кошулуп мен да терме, санаттарды жаттам алдым. Көрсө, угуп кабыл алуум күчтүү экен. Ошентип жүргөн кезде устатым Самат Көчөрбаев "Устат-шакирт" фонду менен балдарга комуз ийримин ачып барып калды. Ага да карындашым катышып, бат эле Токтогулдун "Кербезин" кадимкидей чертип, Жолболду Алыбаевдин "Чолпонумун" кадимкидей ырдап калыптыр. Аны көрүп оозумду жыя албай жылмайып, сүйүнүп, "мага да үйрөтчү" деп кубанганым эсимде. Ошондо кудай жүрөгүмө өнөрдү салса керек. Мен дагы ийримге катышып, дастанчылык өнөргө сапар алдым. Мага бир окуяны баяндап, тарыхты айтып берүү жакчу. Дастанчылык өнөрдү аудио же видеожазмадан адам түздөн-түз үйрөнө албайт. Бул өнөрдүн уникалдуулугу ушунда. Сөзсүз бир өнөрпозду устат тутуш керек. Менин өнөр жолумдагы устаттарым — Самат Көчөрбаев жана Элмирбек Иманалиев. Азыр кай жерге барсаң да Элмирбек Иманалиевдин "Жан секет, ай секет" аттуу чыгармасын суранышат. Мындан үч жыл мурун "Бишкек баатыр" баянын Шекербек Адылов агабыз китеп кылып чыгарган. Мындан тышкары, 2022-жылы "Курманбек" эпосун Калык Акиевдин айтуусу боюнча өзүмдүн вариантымда жазып чыктым. Ал аудиожазмада 1 саат 21 мүнөт, кагазга түшүргөндө 1 700 сап ыр болду", — деди Токтоболот уулу.
Ал төкмө акындык өнөрүн дастанчылык өнөрүндө да колдонуп, окуяны кенен баяндап берип, көркүнө көрк кошулуп жатканын кошумчалады.