Жалпы журтка белгилүү: быйылкы жылы мектептерде жана башка окуу жайларында сабактар 15-сентябрдан башталды. Демек, билим майрамы, биринчи коңгуроо, биринчи жолу 1-класс... дегендей иш-чаралар он беш күн кечикти.
Себебин өкмөт эки жагдай менен түшүндүрдү: биринчиси – бүт дүйнөнү каптаган оорунун айынан эпидемиологиялык-карантиндик абалга байланыштуу; экинчиси – туристтик сезонду узартуу максатында. Окуунун башталышы он беш күнгө кечиккен соң окуунун бүтүшү да он беш күнгө кечигет, андай болсо, биздин балакайлар чын эле кыргыз туризмине салым кошуп жаткан болсо, дал туристтик сезондун башталышында — 1-15-июнда балдар мектепте болуп калып, туристтер тейленбей уят болбойбузбу? Деги эле окууну туристтик сезон менен байланыштыруунун анчалык зарылдыгы жок, окуучулардан тышкары деле миңдеген жумушсуздар армиясы туристтер келип эле берсе, колдон келишинче тосуп алууга шайма-шай турат.
ЮНЕСКО бүт мамлекеттерге окууну салттуу түрдө офлайн форматта эле ачкыла деди, дүйнө боюнча окуучулардын 29 пайызы онлайн окууга мүмкүнчүлүгү жок экен, биринде компьютер, бир жерде интернет жок, дагы бир жерде өтө майда балдар өз алдынча иштей албайт. Натыйжада балдардын төрттөн биринен көбүрөөгү окуусуз калууда. Ал эми мектептерде окуу жашындагы балдар бир жарым миллиарддан ашык.
Биз эң биринчи Россияга карап көнгөн эмеспизби, алар деле 1-сентябрда мектептерин ачты. Коңшу Казакстанда 7 миң мектеп 1-сентябрда 3,6 миллион окуучуну, анын ичинде 1-класска 380 миң баланы кабыл алды. Ушундай кырдаалда тегерек-четтин кыймылын карап туруп да биз окуу жылын 15-сентябрга жылдырдык. Же бир эл депутаты, же бир педагог окумуштуу, же бир психолог, же бир ата-эне лам деп ооз ачпай, өкмөттүн айткан-дегени менен болдук...
Деги эле окуу жылынын башталышы жана бүтүшү бир нече факторго ылайыкталып, илимий жактан негизделип түзүлгөн: биринчиси – климаттык фактор, экинчиси – социалдык фактор, үчүнчүсү – психологиялык фактор ж.б. Мисалы, Кыргызстандын шартында жайдын үч айы (июнь, июль, август) ысык болот, эл жана алардын мал-алы жайлоого кетет, андыктан бул мезгилде каникул болуп, биз аз салкын тартканда – августтун жыйырмаларынан мал жакага түшөт. Ата-энелер ошол малынан сатып балдарын окууга даярдайт. Майдын аягында мал жайлоону самап калат, мында май аягы-июнь башы балдар ата-энелери менен кошо тоого кетүүлөрү керек. Ошол климаттык-турмуш-тиричиликтик фактор бузулуп жатат.
Дагы бир нерсе – программадагы материалдарды жылдырып-жылдырып отуруп, июндун он бешине дейре окуп коёбуз деген ишенимсиз, бул мезгилде ысык башталат, өзгөчө пахтачылык зоналарында аптаптуу мектепте жаш балдар отура албай калат. Бүтүрүүчү класстардын экзамендери, университеттердин кабыл алуулары, жалпы республикалык тестирлөө дегендер бар. Европанын, Россиянын, Казакстандын окуу жайларына тапшырабыз дегендер бул жакта окуусу бүтпөй шашып калат. Дүйнөлүк билим олимпиадалары, Россия менен Казакстанда балдардын каникулу мезгилинде өтүүчү иш-чараларга биздин балдар катышы албай калышы ыктымал...
Анан эле бизде быйыл окуу он беш күн кеч ачылды. Эми дайым ушундай кылабыз дешти. Койгула, андай кылбагыла дейли...
1-сентябрь – Билим майрамы бойдон калсын, ошол эле күнү мектептер келечек муундарга эшигин ачсын...