Индиялык Сандип Бижауат Кыргызстанга он жыл мурун медициналык билим алуу үчүн келген. Жаш жигит дарыгер болуп чыккан жок, анткен менен музыкалык топ түзүп, баш калаада жергиликтүү музыканттар да автордук чыгармаларын аткара алчу жай ачууга үлгүргөн.
— Кыргызстанга эмнеге көчүп келдиңиз эле?
— Ата-энем мени медик болсо дешчү. Индияда бул кесип келечектүү болуп эсептелет. Жогорку билим алуу үчүн келгем, бирок медицина көңүлүмө төп келбегенин билчүмүн.
Чыгармачылык менен алектенгим келчү, Болливудду кыялданар элем. Дал ушул себептен Бишкекте бир жыл жашап, мекенге кайткам. Мумбайда өзүмдү сынап көрүүнү пландагам. Атам менен апам мунумду жактырган жок. Көп өтпөй медициналык жогорку билимимди тастыктаган диплом алуу үчүн кайра Бишкекке кайттым. Окууну аяктап, ата-энеме дипломду карматкан соң жан дүйнөм каалаган музыка жана чыгармачылыкта чыйыр саларымды макулдаштык.
Индиялык Сандип Бижауат Кыргызстанга он жыл мурун медициналык билим алуу үчүн келген
— Бишкекке көнүш кыйын болдубу?
— Алгач сентябрь айында келгем, кыйла салкындап калыптыр. 17 жашымда бейтааныш калаада жалгызмын десеңиз. Анда орусча таптакыр билбейм, англис тилдүүлөр менен да тааныша элек кезим.
Бардык нерседе – соода кылууда, маршрутка же такси менен барар жериңе жетип алышта да түшүндүрө албай кыйналасың... Азыр эми ар бир экинчи киши англисче сүйлөйт, он жыл мурун башкача болчу. Мындай шартта бачым көнөсүң, орусчаны үйрөнүп, кыргызчаны чала-була сүйлөп калдым. Албетте, укмуш билбейм, бирок баарлаша алам. Баса, адеп келгенде батирди ижарага алуу да өзүнчө бир машакат эле. Үйдү ижарага берүүчүлөрдүн көбүнө телефон чалып чыктым. Бирок индиялык бир же бир нече студент издеп жатканын угушканда батир эбак берилгенин айта салышат.
Бир жолу менин жолум болбой жатабы же кеп Индиядан келген студенттерге өзгөчө мамиледеби текшерип көрүүнү чечтим. Ижарачылардын бирине кайрадан телефон чалып, турак жайды издеп жаткандар америкалык балдар экенин айттым. Эртеси эле күнү батирди берүүгө даяр болушту!
Азыр баары жеңил, жаңы келген студенттерге калаада мурдатан жайгашып калган чет өлкөлүктөр көмөктөшөт. Албетте, акысыз эмес, бирок адамдар эмне үчүн төлөп жатканын түшүнсө төлөп берүүгө даяр. Ошондой эле үйдү ижарага берген жергиликтүү жашоочулар сырттан келген студенттер пайдалуу кардар экенин билишет. Анан да мындай ижарачылар көпчүлүк учурда акыны толук көлөмдө беришет. Алар окууну аяктаганча сиздин батириңизде жашагандыктан жаңы тургундарды издеп убара тартпайсыз.
Сандип Бижауат: дарыгерлик – табият даарыган кесип, ири жоопкерчилик, андайды өз мойнума алууга даяр эмесмин
— Кыргызстанда чет өлкөлүктөрдүн коопсуздугу тууралуу маселе көп көтөрүлөт. Дал ошол себептен студенттер топтошуп алып, санаалары тынч жүрөрүн айтышат. Сиз андай жагымсыз жагдайларга кабылган жоксузбу?
— Башында санааркачумун, кээде бейтааныш адамдар негизсиз доомат айтып калышчу. Бир-эки ирет мушташып калган жайым да бар. Кийин андайлар токтоду. Менимче, болгону жашоого болгон мамилемди өзгөрттүм, бир убакта оор сезилген кырдаалдар саламаттык үчүн арзыбай турганын түшүндүм окшойт. Чындап эле Индия жана Пакистандын көп жарандары топ-топ болуп сейилдөөнү ылайык көрөт, анткени ушундай жүргөн коопсуз. Менимче, адамдар бул жакта канчалык узак жашаса, ошончолук жагымсыз жагдайларга кабылбоого тырышат. Балким, бул көбүнесе чет өлкөлүктөр да жергиликтүү маданиятка ыктап калгандыктан болушу мүмкүн. Мисалы, Индияда ушундай маек куруп жатсам, үнүмдү бийик чыгармакмын. Биз телефондон, видеобайланышта катуу сүйлөгөндү жактырабыз. Ал эми бул жакта андай нерсе натуура көрүнүш, чет өлкөлүккө "акырын болуу" эскертилет. Бишкектиктер катуу сүйлөп, алардын тынчтыгын бузгандарга кыжырданат.
— Былтыр чет өлкөлүктөрдүн билим сапаты боюнча маселе абдан курчуду. Кеп Пакистан жөнүндө, КР окуу жайларынын бир тобу кара жана боз тизмеге киргизилген. Сиз медиктерди даярдоо деңгээлин кандай баалайсыз?
— Жеке менин мисалым анчейин ылайык болбос, себеби башынан эле бул кесипти каалаган эмесмин. Дипломду гана колго алып, ата-энеме тапшыруум керек болчу. Улуу муундун өкүлдөрү да, алар качандыр бир анын пайдасы тиерине ишенишет. Жакындарымды кыйбай Индияда медициналык квалификациямды тастыктай турган экзамен тапшыргам. Эки жолу кулап калдым. Дегеле кызыгуум жок эле, дарыгерлик – табият даарыган кесип, ири жоопкерчилик, андайды өз мойнума алууга даяр эмесмин.
Сандип Бижауат: биз телефондон, видеобайланышта катуу сүйлөгөндү жактырабыз. Ал эми бул жакта андай нерсе натуура көрүнүш, чет өлкөлүккө "акырын болуу" эскертилет. Бишкектиктер катуу сүйлөп, алардын тынчтыгын бузгандарга кыжырданат
— Журналисттер ар бир чет өлкөлүк жаранга бере турган суроону сизге да узатайын. Кыргызстан менен мекениңиздин жарандарынын кандай окшош жагы бар?
— Мекенимдегилер шаан-шөкөттүү салтанаттарды жактырышат, бул жакта тойлор өтөт эмеспи. Индиялык үй-бүлөлөрдө, кыргызстандыктардай сымал эле жаштар баш кошкондо кыздын төркүнү сеп берет. Ачыгы, Индияда бул салт терс кабыл алынчу болду, анткени кыз тарап көп оокат берүүгө тийиш. Турмушка чыккан кыз ата төрүнөн узаган соң кийин алар алдан тайып карыганда да бага албайт. Ушундай көрүнүштөрдөн улам кыздуу болорун билишкенде аялдардын бир далайы бойдон алдырышкан. Кайсы бир убакта кырдаал жетер чегине жетип, мамлекеттик деңгээлде медиктерге уул же кыз төрөлөрүн жубайларга алдын ала айтууга тыюу салынган. Азыр кыздарга сеп чогултууда терс жагдай жок. Жаш бүлөгө жардамдашууга жакындарынын чама-чаркы келсе гана көмөктөшөт.
— Frunze Streeets тобун түзүпсүз, ошондон кеп салсаңыз.
— Музыкага кызыгып келгем. Кыргызстанда өз демилгелеримди биргеликте ишке ашыра алчу санаалаштарды кезиктирдим. Биз ырдын сөзүн жазып, обон жаратабыз, клип тартабыз. Булардан тышкары, музыкалык тобубуз бар, Бишкекте автордук ыр жазган жамааттарды өз чыгармаларын аткара алчу арт-кафе ачтык.
Каверлерге эч кандай каршылыгым деле жок, кээде биздин музыканттар түп нускасынан кем калбагыдай аткарышат. Бирок мен дайым өзүмдөн чыккан чыгармаларды сунгум келет. Ушундай жол менен гана угармандын жүрөгүнөн түнөк тапчу жаңы бир нерсе жаратууга болот.
— Айрым музыканттар Бишкектеги эс алуучу жайлардын кардарлары автордук музыканы жактырышпайт, көпчүлүгү алигүнчө "Despasito" ырын коюну сурана беришет деп даттанып калышат.
— Баары ошол жай жана анын меймандарына жараша. Өз ырларын аткарышы үчүн музыканттарды атайын чакырабыз. Дал ошолордун ырларын тыңдап, чыгармачылыгынан ырахат алчу адамдар келет. Барды жаңыдан ачып жатканда анын концепциясы кардарларга ушунчалык жагарына анчалык ишенген эмесмин...
Былтыр жайда бар өрттөнүп кетти. Баарын өз колубуз менен жасап, статуэткалар көп эле, эмеректер да кол эмгеги болчу... Бүт күлгө айланды.
Кире бериштеги жазуу жана дубалга тартылган карыянын сүрөтү гана калыптыр. Ошол тушта борбор калаада кафе жана башка көңүл ачуучу жайлардын ишине тыюу салынган. Ошол кырсык биздин ишти жөнгө салып кетүүгө болгон үмүтүбүздү да өчүрүп салды. Социалдык медианы пайдалануу жолу менен тыйын топтоочу аянттардын бирине барды калыбына келтирүүгө көмөктөшүүнү өтүнүп жарыя жайгаштырдык. Автордук ырлар аткарыларын түшүндүрдүк.
Бир нече апта аралыгында 6 миң евронун тегерегиндеги каражат чогулду. Кубанычымда чек жок эле! Акча дүйнөнүн булуң-бурчунан жыйналды: биздин кафени сүйгөн кардарлар, ал түгүл Бишкекке аяк баса элек адамдар да тыйын которушту. Элге арт-кафе концепциясынын өзү жакты.
Биздин музыкалык топ мен үчүн чоң мааниге ээ. Анан да Бишкек мага аябай жагат, бул шаардын руху бар. Биздин эс алуучу жай да сонун. Адамдар Кыргызстанды баалабай бекер кылышат. Бул өлкөгө куштар тааныштарым бар Индияда. Алар кинематограф менен алектенишет, бул жакка тасма тартууга да бир нече ирет келип кетишкен.
Аларга процессти уюштурууга, актёрлорду, массовка жана башкаларды издөөгө көмөктөшкөм. Бул жактын жаратылышы индиялык кинематографтын форматына төп келип калат. Ошондуктан Болливуд режиссёрлору бул жакта иштегиси келет.
Сандип Бижауат: Кыргызстандын жаратылышы индиялык кинематографтын форматына төп келип калат. Ошондуктан Болливуд режиссёрлору бул жакта иштегиси келет
— Кыргызстанда чет элдик жаранга бизнес жүргүзүү канчалык кыйын?
— Чынын айтсам, көптөн бери өзүмдү чет элдик деп эсептебейм. Менден качан жана дал эмнени күтүшөрүн так билем. Албетте, Индияда иш алып баруу жеңилирээк болмок, бирок бул жакта мыйзамдарды жакшы билсең, салыкты маалында төлөсөң, документтерди өз жайында жүргүзсөң, жашоо кыйла ыңгайлуу.
— Индия менен Пакистандан келген балдардын кышында жупжука кийинип алганын көп көрүп калам! Эмнеге?
— Ачыгын айтайын, ошону билбейм. Аба ырайына карап кийинүүгө аракет кылам, Кыргызстанда айрыкча кышкысын аябай суук. Менин мекенимде ал маалда орточо +15 градус, ал эми Бишкекте –20га чейин жетиши ыктымал!