Буга дейре бул типтеги заманбап машиналардын Америкада жоктугу белгилүү болду, ал эми пайдаланылып жүргөндөрү эбак эскирип бүткөн. Командачылык жаңы саамалыктарды августта сыноону болжоп туру. Алар туурасында эмне белгилүү? Бул тууралуу Андрей Коцтун макаласынан окуңуздар.
Июнга дейре бүтүп калгысы бардыр
Арктика — ар кандай армия үчүн олуттуу сыноо. Температурасы төмөн, муз талаасы, калкыган муз сыныктары, инфраструктуранын жоктугу, логистиканын оордугу, узак полярдык түн — булардын баары ири аскердик топторду жайгаштырууну кескин татаалдаштырат.
Кошмо Штаттар кансыз согуш жылдары СССРден айырмаланып бул чөлкөмгө жетиштүү көңүл бурган эмес. Ошондуктан бүгүнкү күндө Пентагондун аймакта жүрүп турган жападан жалгыз Polar Star муз жаргыч кемеси бар. Россиянын бул типтеги 40тан ашуун кемеси сүзүп жүрөт. Мындан сырткары, ал жакта иш жүзүндө америкалыктардын аскердик базалары да жок. Оор полярдык шарттарда жүк жана аскер кызматкерлерин ташууга жөндөмдүу кургактагы күчтөр үчүн техника жетишсиздик кылат. Бул жерге ылайык келчү жалгыз аппарат — швециялык эки бөлүктүү Bandvagn 206 Small Unit Support Vehicle (SUSV – күч бөлүктөрүн колдоочу чакан) деген ат менен кабыл алган. Анткен менен бул типтеги алгачкы карлыгачтар конвейерден 40 жыл мурун алынып, азыркы талаптарга жооп бербей калганына бир топ болгон.
Армия арктикалык техника паркын жаңыртууну чечип, ColdWeather, All-Terrain Vehicle (CATV – муздак климатта жолтандабас) программасынын алкагында сынак жарыялаган. Пентагон быйылкы каржылык жылында болочок машина үчүн 6,6 миллион доллар жана CATV 110 бирдигин сатып алууга 9,25 миллион доллар сарптоого даяр. Кийин паркты 163 жолтандабас менен толуктоо болжонот. Прототиптери 14-июнда даяр болору күтүлүүдө. Август айынан декабрдын аягына чейин Аляскадагы полигондо сыноо пландалган. Жеңүүчү 2022-каржылык жылында аныкталат.
Төрт вариант
CATV төрт вариантта көрсөтүлөт. Жалпы багыттагы кеме бортуна айдоочуну кошпогондо тогуздан кем эмес жоокер алып, үч күн тынымсыз аракет этүү үчүн тийиштүү жабдык жана ок-дарыга ээ болушу шарт. Медициналык жабдуулар менен жабдылган санитардык вариант эки медик, төшөктөгү эки жана жеңил жаракат алган төрт бейтапка эсептелген.
Командалык жолтандабасты байланыш жана күчтөрдү башкаруунун заманбап каражаттар менен жабдышмакчы. Ал эми жүк ташуучу түрү ири көлөмдүү аскердик жабдууларды узун аралыкка ташууда колдонулат.
"Бул машиналар өтө муздак шарттарда башка техникалар аткара алгыс милдеттердин кеңири тобун чече алат, — деди журналисттерге АКШ армиясынын CATV программасына жооптуу офицери Тим Годдет. — Алар музда кыйналбай жүрүп, суу тоскоолдуктарынан өтүп, дөңсөөлөргө оңой чыгып, тейлөөдө жеңил жана күйүүчү май чыгымы азыраак болушу абзел".
Сынактын катышуучулары мурдагы иштелмелерге таянышат. Oshkosh жана ST Engineering эки бөлүктүү Bronco 3 аппаратын негиз кылып алган. Британиялык армия бул машинаны 20 жылдан ашуун убакыттан бери пайдаланат. Афганистандагы согуштук аракеттерге катышкан.
Bronco 3 — окко каршы зооттолгон, пулеметтуу турель, мина жарылса зыянын азайта тургандай түбү V түрүндө жасалган. Жолтандабас саатына беш чакырым ылдамдыкта суу бөгөттөрүнөн да өтө алат. BAE Systems ишканасы жаңы саамалыкты эки бөлүктүү Beowulf машинасынын негизинде, көбүнесе Bronco 3 жана SUSV менен бирдей, бирок жүк көтөрүмдүү кылып сунуштайт.
Россияны кууп жетүү
Бир ай мурун жарыяланган "Арктикалык стратегияда" америкалыктар чөлкөмдөн Москва менен Пекинди сүрүп чыгаруу жөнүндө ачык эле билдиришкен. Пентагонду дүйнөдөгү муз жаруучу эң ири флоту бар Россия айрыкча тынчсыздандырат. Ал тургай түндүк кеңдикте аскердик базалардын түйүнү бар.
Жеңиш парадына РФтин абадан коргонуу тутумдарынын арктикалык модификациялары дайым катышат. Атап айтсак, чакан аралыкка багытталган "Тор-М2ДТ" зениттик-ракеталык комплекси, зениттик ракеталык-замбиректик "Панцирь-СА", ошондой эле камсыздоо машиналарынын атайын версиялары.
Арктика үчүн кургакта жүрүүчү техникалардын дээрлик баары эки бөлүктүү ДТ-30 "Витязь" жолтандабастарынын базасында ремонттолгон. Булар минус 55 градуска чейинки ызгаардуу аязды да тоготуп коюшпайт.
Айрым модификациялар Түндүк уюлдагы дайым муздар калкып турган суулардан өтүүдө мобилдүүлүктү кыйла жогорулатат.
Жаңы "Панцирь" жана "Торлор" Арктикада 2015-жылы жайгаштырылган С-400 зениттик-ракеталык системалардын райондорун калкалайт. Мурманск областынын Алакуртти кыштагындагы 80-мотоаткычтар бригадасы уникалдуу арсеналга ээ. Аязга чыдамдуу пехота өтө төмөн басымдагы ири дөңгөлөктүү, кар-сазда эч кыйналбай өтө аларын ТРЭКОЛдордун өздөштүрүүдө. Мындай машиналар катаал рельефтүү жерлерде да ылдамдыгын ылдыйлатпастан жүрөт. Мындан тышкары, 80-бригаданын жоокерлеринде суукка өтө чыдамдуу төрт дөңгөлөктүү "Урал" жана КамАЗ жүк ташуучу унаалар, кабинасы жылытылуучу, карда жүрүүчү ТТМ-1901 "Беркут" үйлөтүлмө катерлери бар. Ошондой эле ит жана бугу арабалары бар.
Улуу Ата Мекендик согуш жылдары бул каражаттар Заполярьеде коргонуу тармагында маанилүү роль ойногон. Ит, бугулар белгиленген жерге ок-дары жана жеке курамды жеткиришчү.
Техника өтө албаган жерлерди жаныбарлар тоготуп да коюшпайт. Ошондой эле арктикалык бригада үчүн танктардын атайын модификацияларын, пехотанын аскердик унаа жана тик учактары, атап айтканда, күч орнотмонун негизги агрегатын жылытуу тутуму бар Ми-8АМТШ-ВА иштелип чыгууда.