Өз классындагы эң ири бул аппарат заманга бап жаңыртылат. РФте, тагыраагы, Ульяновскидеги "Авиастар-СП" ишканасынын 2-мартта өткөн жыйынында Россиянын коргоо министри Сергей Шойгуга Ан-124 "Руслан" учагын кайрадан чыгарууну сунушташты. Аскерий баяндамачы Александр Хроленко учактын таржымалына жана болжолдуу келечегине көз чаптырган.
2004-жылга чейин Ульяновскидеги авиазаводдо ушул типтеги 56 машинанын 36сы чыгарылган, 2020-жылы мында Ан-124 учагынан алты бирдик оңдолгон. Ишкананын технологиялык деңгээли кыска убакыт аралыгында "Русландардын" сериялык өндүрүшүн жөнгө салууга мүмкүндүк берет.
Ульяновдук авиакуруучулардын сунушу жөнөкөй маселе эмес, себеби мындай демилгени бир топ жыл мурун РФтин Коргоо министрлиги да көтөргөн. Бирок бир нерсе дайым бул долбоорго тоскоол болуп келген. Ошентип, 2006-жылдагы Ульяновскидеги корпорацияда "Русландарды" Украинадагы ишканалар менен сериялык өндүрүшүн жандандыруу сунушун четке кагууга туура келген, анткени 8 жыл ичинде украиналык тарап кыймылдаткыч менен жабдыган эмес.
РФтин Өнөр жай жана соода министрлигинде Ан-124 учагын чыгарууга курч зарылдык болгон эмес, себеби ээлик кылган парктын ремонту "Русландарды" 2040-жылдардын аягына дейре (учактын иш жөндөм ресурсу – 50000 саат, учуш мөөнөтү – 10000 ирет же 45 жыл) пайдаланууга жол ачат.
Экинчи жагынан ошол эле мекеме алдыдагы жылдарда Ан-124кө окшогон россиялык өтө оор транспорттук учактын өндүрүшүн баштамакчы. Дал ушул тапта "Русландын" жана россиялык аскердик-транспорттук авиациянын жаңы мүмкүнчүлүктөрү жаралууда.
Соңку жылдарда Сирия, Тоолуу Карабах жана планетанын кооптуу бөлүктөрүндөгү адамзатты тынчсыздандырган окуялар күчтөрдү, курал-жарактарды жана материалдык каражаттарды жеткирүү үчүн оор аскердик-транспорттук авиациянын компоненттеринин маанилүүлүгүн далилдеген.
Эске салсак, "Руслан" базалык аскердик-транспорттук учагы саатына 850 чакырым ылдамдыкта 4800 чакырым аралыкка 120 тоннаны көтөрүүгө (80 тонналык жүк менен 7500 чакырымга чейин учат) жөндөмдүү. Мунун америкалык аналогу Lockheed C-5 Galaxy жүк көтөрүмдүүлүгү боюнча кыйла артта калат.
РФтин Коргоо министрлигинде он чакты гана Ан-124 колдонулат. Жаңы чакырык жана коркунучтар аскердик-транспорттук авиациянын сандык жана сапаттык өсүшүн талап кылат.
Тарыхта алгач ирет...
Сирияда аскердик-саясий абал чыңалган бойдон. Кырдаал мобилдик бекемдөөнү талап кылышы ыктымал, ошондуктан аталган мамлекетте аймагында Россиянын Аба-космостук күчтөрүнүн ыкчам аэродромдорунун түйүнү кеңейтилүүдө. Америкалык The Drive басылмасынын маалыматы боюнча, Хмеймимдеги учуп-конуу тилкеси 3,2 чакырымга узартылды. Бул "чоң жүк салынган" "Руслан" Ан-124 оор аскердик-транспорттук учактарын кабыл алууга жол ачат.
Мурда аскердик-транспорттук авиация (анын ичинде Ан-124 учактары) Россиядан Арменияга ыкчам түрдө Тоолуу Карабахтагы тынчтык орнотуучу контингенттин курамындагы 1960 аскер кызматкерин жеткирген. Алар штаттык курал-жарак жана техника, атап айтканда, 90 бронетранспортер, 380 автомобилдик жана атайын техника бирдиги менен жабдылган. Аскердик-транспорттук авиациянын мындай операцияларына алдын ала машыгып резервдик учак, экипаж, маршрут жана аэродромдор зарыл.
Брянск областында январдын ортосунда (Россиянын тарыхында алгач ирет) Сеща жана Тверь авиациялык полкторунун экипаждарынын биргелешкен окуу-машыгуучу учууларына күбө болдук. Ага бир эле убакта алты "Руслан" Ан-124-100 стратегиялык аскердик-транспорттук учактары катышты. Бул иш-чара алыс аралыкка аскердик бөлүктөрдүн ички курамын штаттык курал-жарак жана аскердик техника менен чогуу жеткирүүгө экипажды машыктырууну көздөгөн. РФ Коргоо министрлигинин маалыматы боюнча, алты "Руслан" бортунда 3000дин айланасындагы аскер кызматкерин же 48 зооттолгон техника бирдигин ташый алат.
Күтүүсүз согуштук жаңжал жагдайында РФтин бардык аймагында жайгашкан күчтөр бирдиктүү организм сымал уюшуп, кырдаалдын кандай өзгөрүшү болбосун ыкчам аракет эте алат. Бул үчүн аскердик-транспорттук авиациянын ондогон жана жүздөгөн учактары керектелет, андыктан жакын арада Ульянов авиазаводунда иш көбөйөрү шексиз.
Кайра кайтышы
"Руслан" Ан-124-100 учагы абага 120 тоннага чейин жүктү, атап айтсак, толук жабдылган 880 аскер кызматкери же Ми-8 төрт тик учагы, узундугу 18 метрлик ракетаны же 18 жеңил автомобилди абага көтөрө алат.
Коргоо министрлигинен тышкары Россиянын ар кыл структураларында ушундай дагы 20 учак пайдаланылат ("224-учуучу отряд" мамлекеттик авиакомпаниясы, "Волга – Днепр" компаниясы). Салыштыра турган болсок, украиналык "Антонов авиажолдору" ишканасында болгону 7 гана ушул типтеги машина бар. Россияда Ан-124 тибиндеги оор машиналардын саны көбөйөөрү турулуу иш.
Санарип модернизация, НК-32 же ПД-14 өңдүү россиялык жаңы кыймылдаткычтар, авионикадагы олуттуу өзгөрүүлөр жана шасси конструкциялары башкача аталыштагы оор аскердик-транспорттук учактарын чыгарууга өбөлгө болушу ыктымал. Мисалга, НАТОдо Ан-124тү эзелтен бери эле "Кондор" деп аташат. Ульянов заводунда оор аскердик-транспорттук учактарын кайрадан чыгарууга чоң тоскоолдук жок.
ANTONOV мамлекеттик ишканасындагылар Украина катышпаса өндүрүштү кайра жандандыруу мүмкүн эмес деп эсептешет, бирок РФ Өнөр жай жана соода министрлиги
ANTONOV Ан-124 учактарына болгон сертификат ээси катары Россиядагы машиналардын учуш мөөнөтүн узартуу боюнча өз милдеттенмелерин аткарбай, ошондуктан бул ишке россиялык өнөр жайды тартууга туура келерин билдирген эле.
Ульяновдогу "Авиастар-СП" ишканасы бир топ жылдардан бери "Русландарды" сервистик жактан тейлеп, аларды Ан-124-100 (Аскердик-транспорттук авиация варианты) жана Ан-124-100-150 (максималдуу жүк – 150 тонна) тибине заманбапташтырат.
Советтик конструктордук ойду "менчиктештирүү" аракеттери майнапсыз, ал эми Ан-124түн "теги украиналык" деген киевдик дооматтар суу кечпейт. Ан-124 Советтер союзунда Воронеж, Ульянов, Киевдеги авиа ишканалар кооперациясында чыгарылган. 1991-жылы бул машиналар менен Советтик армия куралданган.
Башында бул аппараттар континенттер аралык баллистикалык ракеталарды мобилдүү кое берүү орнотмолорун аба аркылуу жеткирүүгө багытталган. Билишибизче, көз карандысыз Украинанын мындай ракеталары жок.
Ульяновскиде 56 "Русландын" 36сы чыгарылган, украиналык ANTONOV фирмасынын төрт өндүрүмүнүн тизмегине Ан-124 тегин жерден кирбей калган эмес.
Украиналык авиа өнөр жай тармагынын абалынан улам канаттуу алп аппараттарды чыгаруу кыял гана бойдон калышы ыктымал. Технологиялык деградация – постсоветтик мейкиндикте Россия менен бир тараптуу мамилесин үзгөн өлкөлөрдүн баарына таандык көрүнүш.
Айтмакчы, дүйнөгө белгилүү советтик авиаконструктор Олег Антонов Москва губерниясынан чыккан, Саратов жана Ленинградда окуган, конструктордук чыйырын Москвада баштаган. 1946-жылдан тарта РФтеги Сибирь илим изилдөө авиация институтун жетектеген, кийин, тагыраагы, 1952-жылы аталган илимий жай Киевге көчүрүлгөн.