Мындан улам куттуктоо телеграммаларын жолдоого ашыкпагандардын үн катпаганында "чечендик" катылгандай. Мисалы, Латын Америкасындагы ири мамлекеттердин, атап айтканда, Бразилия жана АКШнын коңшусу Мексиканын президенттери куттук катын жолдой элек. Петр Акопов ушул ойдун учугун чубаган.
Бразилиялык лидер Болсонару дайым Трампка ачык суктанып келсе, мексикалык Лопес Обрадор "бардык укуктук жол-жоболор аяктаганча" күтүп турууну туура көрөт. 14 жыл оболу президенттик шайлоодо жеңишин уурдаткам деп санаганы жүйөөлүү. Ошондо чет элдик лидерлер расмий жыйынтыкты күтпөстөн анын атаандашын куттуктап киришкен.
Трамп менен үч ирет кезиккен маршал Ким Чен Ын да Байденди куттуктаган жок. Ак үйдүн азыркы кожоюну менен жылуу мамиледеги Режеп Тайип Эрдоган да дым дебейт. Бирок Москва менен Пекиндин унчукпаганы баарынан "катуу угулгандай" — Владимир Путин жана Си Цзиньпин Байденди куттуктаганга ашыкпайт. Бул айрыкча шайлоо алдындагы "кытайлыктар Байденге, орустар Трампка басым кылышат" деген кептен улам айрыкча байкалат.
КЭР менен соода согушун тутанткан Трамптын утулушуна Пекин жетине албай кубанат, Байден кытайлыктарга жакын дешкен. Бирок Си Цзиньпин деле үн катпайт, Пекиндегилер америкалык укуктук жол-жоболордун жыйынтыгына жараша шайлоонун тыянагын күтүшөрүн айтышат. Соттордун узакка созуларын эске алсак, Байден туулган күнүнө карата куттуктоолорду албай турганы анык. Ал киши туура тогуз күндөн кийин 78ге толот.
Владимир Путиндин унчукпаганын The New York Times басылмасы Россия АКШнын жаңы президенти менен "кастык мамилелерге" кам урганынын биринчи белгиси деп атады. Болбосо, 2016-жылы Трампты Россия жеңип чыгарынан бир нече саат өтпөй куттуктабады беле. Бул жолу үндөбөйт, демек, мунун баары эки өлкөнүн мамилесинде чыңалуу болорунан кабар берерин боолголойт The New York Times гезити.
Эмне себептен Путин Байденди куттуктай элек. Кремль себебин айтты
Путин Байден менен салгылашка камынып жаткандыгынан эмес, Трампты сыйлаганынан улам унчуга элек. Адамдык факторду эч ким жокко чыгара элек эмеспи. Албетте, биринчи кезекте прагматикалык эсеп турат, Россияга Американын ички териштирүүлөрдөн баш көтөрө албаганы пайдалуу. Мындай мамиленин АКШнын ички иштерине кийлигишүү менен эч кандай байланышы жок.
Эгер президенттик шайлоонун жыйынтыктары америкалык ички тирешти ырбатса, анда Россия тараптан (Американын өз аныктамасы боюнча каршылашы болгон кайсы гана держава болбосун) кырдаалдан пайдаланбай коюу кызык эле. Инаугурацияга дейре Байденди куттуктоого ашыкпоо туура туюлса, дал ошондой болот. Антсе да, Байдендин мыйзамдуулугун тааныбай коюу өңдүү радикалдуу кадамга жол берилбей турганы анык.
Эгер Байден 20-январда президент деп жарыяланса, Трамп (республикачылар менен же аларсыз) анын жеңишин тааныбайт. Шайлоо мыйзам бузуулар менен өткөн соң АКШда легитимдүү мамлекет башчысы жок дешке Москвага шылтоо табылат. Бул толук америкалык ыкма, бирок Россия АКШ менен андай оюндарга кирбеси турулуу иш.
Россияга Трамптын экинчи мөөнөткө кайра шайланышы пайдалуу экени да түшүнүктүү. Трамптын экинчи мөөнөтүнүн вариантын ушул тапта эсептен толук чыгарууга болбойт: соттук териштирүүлөр анын тарапташтарынын митингдик жана көчөдөгү активдүүлүк менен коштолот. Кырдаал андайда "вашингтондук саздын" көзөмөлүнөн чыгып кетиши мүмкүн.
Бирок Путин Трамптын уурдалган жеңишин кайтарып алуусуна басым жасары арсар. Ал эми жеңиштин уурдалганынан шек санабай деле койсо болот. Төрт жыл бою орустардын кийлигишүүсү жана Трамптын орустар менен болгон байланышы бар деген жалган жалааны кайталап келгендердин жеңишине Кремль кантип ынансын?! 2016-жылы шайлоодо уткан президентке каршы кутум уюштуруп, "орус шылтоосун" ойдон чыгаргандар кийинки шайлоодо утулушу үчүн болгон амал-куулукка барбасына ким кепилдик бере алат?
Путин менен Трамптын бири-бирине симпатиясы адамдык жакын мамилеге жеткен эмес. Үч жарым жыл ичинде алар бир нече ирет кезикти. Трамп жеке тааныша элек кезде Путин тууралуу жылуу ойлорун билдирген, сүйлөшүү тажрыйбасы да анын пикирин тастыктаган. Жакында эле Трамп Путинди "дүйнөлүк класстагы шахматчы" деп атаган. Ушул эле категорияга Си Цзиньпин, Режеп Тайип Эрдоган жана Ким Чен Ынды да кошууга болот.
Польшанын "беларустук сценарийи" өз башына кайтып келдиби?
Чындап күчтүү геосаясий оюнчу (эң оболу алардын өлкөлөрүнүн толук өз алдынчалыгы күч берип турат) болушунан тышкары бул төртөөнү эмне бириктирип турат? Бул төрт лидер тең Байденди жеңиши менен куттуктоого шашылбайт. Трамптын шахматисттер тууралуу айткан сөзүндө "Эгер Байден президент болуп шайланып калса, Путин, Си, Эрдоган жана Ким менен теңата иштей албайт" дегенинде калет жок.
Байден менен Путиндин толук кандуу жолугушуусу бир гана ирет — 2011-жылдын 10-мартында болгон, ошондо да ал маектешине Россиянын президенттигине кайра ат салышпоого кеңеш берүүнүн эбин тапкан.
Си Цзиньпинге (ошол убактагы КЭР төрагасынын орун басарына) вице-президент Байден он жыл мурун эле G2 түзүүнү сунуштаган. Ошол Обама менен Байдендин администрациясынын Кытайды жаңыланган атлантикалык дүйнөлүк түзүмдө кенже өнөктөштүн ролунда үйрөтүү оюну эле. Башкача айтканда, Байдендин ошондогу аракетинен майнап чыкпай, тескерисинче, "өнөктөштөрүн" өзүнө жана АКШга кайраштырып алган. Эгер азыр Кошмо Штаттардын башына келсе, алар менен иш алып барууга — эми ачык душман сыпатында кызматташат.
Байден – артында дүйнөдөгү эң кубаттуу машина турганы менен чындап эле чабал геосаясий оюнчу. Ал машинанын өзү деле эбак алдан тайып барат, эгер Трампты жеңе алса, анда бул дүйнөлүк күчтүү машина үчүн соңку "жеңиш" болушу толук ыктымал. Андыктан Байденди куттукташка деле себеп жок.