Бул процесс ата-эне, бала, мугалим үчүн чоң сыноонун бири катары өтүп жатканы да жашыруун эмес. Мында биз жогорку класстын окуучуларына үйдөн ата-эне кантип көмөктөшө алат деген суроонун тегерегинде сөз кылабыз. Анын үстүнө чоңоюп келе жаткан балдардын мүнөзү, кыял-жоругу чыгып, бир топ түйшүккө салат эмеспи.
Sputnik Кыргызстан педагог жана психолог менен сүйлөшүп, үйдөн окутуу боюнча 5 кеңеш даярдады.
Бизге Бишкек шаарындагы Токтогул Сатылганов атындагы №69 окуу-тарбия комплекс-гимназиясынын мугалими Калипа Айдаралиева жана психологу Элиза Абдужапарова жардамга келди.
Жок дегенде жарым саат... Телефон тиктебей, баарлашуу керек. Азыр бала менен көбүрөөк маектешип, убакыт бөлүү зарыл болуп турат. Себеби алар да карантинде, баягы тынч кездегидей эшикке, көчөгө басып келе албайт, курдаштары менен жолугуу тыйылган. Дагы бир учур бар. Бул көйгөй мурда да болуп келген, азыр да болуп жатса керек — ата өзүнчө, эне өзүнчө, бала өзүнчө телефонду тиктеп, аны менен алек. Ошондуктан, дагы айтарыбыз, жок дегенде бир же жарым саат сүйлөшкүлө, баланы кепке тарткыла. Маселе болсо, аны чечүүнүн жолдорун сурагыла. Мындай учурда алар өзүн чоң адам катары сезет. Ата-энеме мен деле таяныч турбаймынбы, мага ишенет экен да деп сиздерге карата жылуу сезими пайда болот.
Кыялын көтөрө билиңиз. Сабак окуп жатканда окуучуга өз алдынчалык берип, жардам керек болсо даярмын деп билдирип коюңуз. Чоң класстардын материалы татаал болсо, кээ бирлериңиз жардам бере албай калышыңыздар мүмкүн. Мындай учурда "өзүң окубайсыңбы, мен билбейм" деген туура эмес. Ата-эне да чогуу окуп, жообун издеп, бала менен бирге талкуулаганы жакшы. Сиздерге бул жерде абдан чыдамкайлык керек. Анын үстүнө жогорку класстагы куракта балдардын гормоналдык өзгөрүүсү болуп турган учуру. Бир нерсени тез кабыл алып, тез ачууланышат. Кыялы бузулуп, чарт-чурт болуп кетет. Жогоруда айткандай, бул курактагы балдар үйдө отуруп чоң стресске кабылышы мүмкүн. Мүмкүнчүлүк берүү менен кошо эле кайсы социалдык тармакка кирип жатат, эмнени карап жатканына өздөрүнө байкатпай көз салып туруңуз. Көзөмөл колдон чыгып кетпесин.
Өчөшкөнгө жеткирбеңиз. Эгерде өспүрүм жаштагы же андан чоңураак балдардын ар бир кылган нерсесине эскертүү бере берсеңиз өчөшүп, баарын сизге тескери кылышы толук ыктымал. Балаңызды жакшы көрөрүңүздү, кучактап же жөн эле сөз, көз менен билдирип, айтып туруңуз. Сизге уулуңуздун же кызыңыздын керек экендигин сезип турганы ал үчүн чоң жөлөк болот.
Ал эми 9-10-11-класстын окуучуларына кадимки эле курдашыңыздай, сырдашыңыздай, чоң адамдай мамиле кылыңыз. Карантин учурунда уулуңуздан же кызыңыздан бир нерсе үйрөнүп жатканыңызды тамаша-чынга салып айтып да туруңуз. Кээде "сага рахмат, мен буларды үйрөнүп алдым" деп айтып коюңуз. Бул курактагылар үчүн өзүн кадыресе чоң адамдай сезүү, айланасындагылардын ага дал ушундай мамиле жасаганы абдан жагат жана канааттануу жаратат. Андыктан сабырдуулук жана чыдамдуулук менен мамиле кылсак, бул абалдан оңой чыгып кетебиз деп ишенебиз.