27-январь — БУУнун Башкы ассамблеясынын резолюциясы менен бекитилген Холокосттун курмандыктарын эскерүү күнү. Буга карата Израилде айрым иш-чаралар болуп, эл аралык форум өттү. Ага Польша, Балтика боюндагы мамлекеттердин башчыларынын катышпаганы таң калтырбайт деле, ал эми Украина президенти Владимир Зеленский Израилге келгени менен форумга баш баккан жок. Кеп аталган өлкөлөрдө өкүм сүргөн антисемитизмде гана эмес.
Албетте, буга Холокосттун, башкача айтканда, гитлерчилер еврейлерди жапырт кыруусун уюштурушуна эмне тиешеси бар деп деле суроого болот. Алардын согушка катышкан элге кандай тиешеси бар?
Холокост тарыхты бурмалоого жол бербейт
"Советтик оккупация" тууралуу ойлоп табылган кеп-сөз радикалдык-улутчул идеологияны туу туткан элдерди жана мамлекеттерди бириктиргендей эле, Холокост да согуштун чыныгы маани-маңызын жакшы түшүнгөн өлкөлөрдү бириктирип турат.
Еврейлерди аял-эркегине, жаш-карысына, каяктын жараны экенине карабай кырышкан. Европанын кайсы жерин байырласа, ошол жерден өлтүрүшкөн. Бийликке бир нече күн ээ боло калган улутчулдардын да колу кандуу.
Бирок Балтика боюндагы өлкөлөрдө, Варшава менен Киевдеги режим өз ата-тегин Польша менен Прибалтикадагы согуш алдындагы өкүм сүргөн режимге, Украинадагы бандерачыларга байланыштырып келет. Бул режимдин баары Гитлер менен тилектеш эле. Баары русофобия менен ооруп, "советтик оккупация" тууралуу расмийи да, бейрасмийи да айтып-деп, баары эмнегедир Россия "оккупация" үчүн төлөп бериши керек деген пикирде.
Согушту эскерүү бул режимдердин идеологиялык негизин кыйратат. Өзгөчө Холокост безине тийип келет. Советтик жана немецтик тоталитаризмдин окшоштугу тууралуу чарчабай айта берсең болот. Качан гана Холокостко келгенде ооз жабылат. Анткени еврейлерди улутчулдар кырган, ал эми СССР аларды сактап калган.
Өткөндү унутуу — келечектин трагедиясы
Анын үстүнө Холокосттун тарых-таржымалына кызыккан ар бир адам дароо эле концлагерлердин тарыхына барып такалат да, согуш аяктаар маалда еврейлер анда кармалгандардын азын түзүп калганын көрөт (көпчүлүгү дароо өлтүрүлгөн). Абийири бар адам Холокост тууралуу билгенден кийин улутчулдук режимдин антисемиттик эле эмес, жалпы адамзатына каршы режиминин өзөгүн көрөт. Андан кийин СССРдин дарегине айтылган айыптоолордун суу кечпей турганына ынанат. Болбосо дал ушул Советтер Союзу Европа элин фашизмден сактап калган. Ал эми боштондукка чыгарып, канчалаган адам менен мамлекеттерди сактап калган тарап оккупант боло албайт. Аны киши өлтүргүч менен бир катарга коюуга болбойт.
Тарыхты унутуу, русофобия жана антисемитизм дайым коюн-колтук алышып келет. Ушул себептен улам да Владимир Путин Израилге БУУнун Коопсуздук кеңешине мүчө болгон туруктуу беш мамлекеттин лидерлеринин жолугушуусун демилгеледи. "Өткөндү унутуу, дүйнө алдындагы коркунучтарга ийиндешип каршы турбагандыктын кесепети өтө оор болот. Биз бул тууралуу ачык айтууга эле эмес, ааламды коргоп калууга да кайрат-күчүбүз болушу керек", — деди президент.