Бишкекти биринчи жолу ыш каптап жаткан жок. Адатта бул мезгилде абадагы зыяндуу заттардын концентрациясы нормадан жогорулап кетет. Кыргызстандагы шаарлардын ичинен Бишкектин экологиясы олуттуу маселе бойдон калууда.
Азиз Суракматов Sputnik Кыргызстан агенттигине кырдаал боюнча кыскача комментарий берди.
— Ыштын себеби эмнеде? Адистер абаны булгаган түрдүү булактарды айтып жатышат.
Мисалы, Европа көмүрдөн баш тартып койду. Кээ бир жерлерде атайылап шахталарды суу каптатып салышты. Объектилер жылытуу системасын газ менен электр энергиясына алмаштырды. Биз дагы ушул багытка умтулабыз.
— Көмүр сатып акча тапкандар мындай өзгөрүүгө жол берет деп ойлойсузбу?
— Көмүр ташыгандарга суроо жок. Бул алардын бизнеси. Бирок мамлекет экология менен жаратылышка дагы кам көрүшү керек да. Биз киреше, экология жана ден соолук деген үч нерсенин ичинен кайсынысы маанилүү экенин тандап алышыбыз керек.
— Көпчүлүк кара түтүндү унаалар бөлүп чыгарып жатканын айтып, нааразы болуп келишет.
— Автоунаалар Бишкектеги кара түтүндүн 20-25 пайызын түзөт. Унаалардын саны кышы-жайы бирдей эле, керек болсо кышында жолдун тайгагынан улам айдоочулардын саны азаят. Бирок ошентсе дагы автоунаадан чыккан зыяндуу затты төмөндөтүү үчүн айрыкча эски унааларга фильтр менен катализаторлорду орнотуу керек.
— Экология канчалык таза болсо, элдин ден соолугу ошончолук жакшы болот. Буга кандай кепилдик бар?
— Бүгүн Бишкектин экологиясы бузулуп, өпкө, жүрөк, ичеги-карын жана онкологиялык оорулардын көбөйүүсүнө алып келип жаткандыгын эксперттердин баасы жана статистика айгинелеп жатат.
Мындай көйгөйгө көптөгөн шаарлар тушуккан. Мисалы, буга Лондон өткөн кылымдын орто ченинде кабылган. Тажрыйбаларды карап чыгып, нытайжылуу чечим табуу керек.
Шаардыктардан үйдү жылытуунун башка түрлөрүнө өтүүгө, унааларын экологияга зыянын келтирбеген түрүнө алмаштырууга аракеттенип бизге жардам беришин сурайбыз. Ооба, бул кымбат. Бирок азыркы абалыбыздын куну да кымбат болуп жатпайбы.
— Экологиялык абалды жакшыртууга кандай чаралар көрүлүүдө?
— Президентибиз Бишкектин экологиясын жакшыртуу милдетин коюуда. Биз программа жана сунуш даярдап жатабыз. Кээ бирлер бизди жөн эле отурат деп сындашууда. Бирок биз дагы таза аба менен дем алууга кызыкдарбыз. Бул шаарда биздин урпактарыбыз жашайт. Аларга бул көйгөйдү мураска калтыргыбыз келбейт.
Шаардын эски райондорун жана жаңы конуштарды газ же электр энергиясы менен жылытууга алып келишибиз керек. Жаңы трансформаторлордун подстанциясын орнотуп, иштеп жаткан электр түйүндөрүнүн кубаттуулугун арттыруу абзел. Ошону менен бирге экология үчүн эң жакшы вариант — электромобилге өтүү.
Жогорудагы келтирилгендерди туура түшүнүп, эртели-кеч ушул багытта өкмөт менен биргеликте иштерди жасайбыз деген үмүттөмүн.